Jak zdobyć orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku? Poznaj 6 ważnych kroków

• Kto może ubiegać się o orzeczenie?
• Co oznaczają stopnie niepełnosprawności?
• 1. Przygotuj niezbędną dokumentację
• 2. Złóż wniosek w lokalnym ZON
• 3. Komisja ZON – jak wygląda badanie i wywiad?
• 4. Decyzja o orzeczeniu i możliwość odwołania
• 5. Wykorzystaj orzeczenie – sprawdź, co Ci się należy!
• 6. Co zrobić po uzyskaniu orzeczenia o niepełnosprawności?
• Podstawa prawna orzeczenia o niepełnosprawności

Kto może ubiegać się o orzeczenie?

Orzeczenie o niepełnosprawności może uzyskać każda osoba, u której trwałe lub przewlekłe (min. 12 mies.) schorzenie ogranicza codzienne funkcjonowanie albo zdolność do pracy. Wniosek złożysz:

• osobiście – gdy masz ukończone 16 lat,
• przez rodzica / opiekuna – w przypadku dzieci i młodzieży,
• przez pełnomocnika – jeżeli nie możesz działać samodzielnie.

Dotyczy to zarówno niepełnosprawności wrodzonych, jak i nabytych w wyniku choroby lub urazu. Nie liczy się miejsce zatrudnienia ani źródło dochodu – ważny jest realny wpływ choroby na życie.

Co oznaczają stopnie niepełnosprawności?

Wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności. Każdy z nich definiuje poziom ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu i zdolności do pracy. Są to:

• Znaczny stopień: Oznacza, że osoba jest całkowicie niezdolna do pracy lub wymaga stałej opieki innej osoby, aby zaspokoić podstawowe potrzeby życiowe.
• Umiarkowany stopień: Oznacza, że osoba jest częściowo niezdolna do pracy lub potrzebuje wsparcia w niektórych czynnościach życiowych, choć niekoniecznie stałej opieki.
• Lekki stopień: Oznacza naruszenie sprawności organizmu, które utrudnia wykonywanie pracy, ale nie ogranicza znacząco codziennego funkcjonowania.

Ta informacja pomoże Ci ocenić, do którego stopnia możesz się kwalifikować, co jest najważniejsze w procesie wnioskowania. Teraz przejdźmy do szczegółowych kroków, które należy podjąć, aby uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności.

1. Przygotuj niezbędną dokumentację

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest skompletowanie wymaganych dokumentów. Komisja ds. Orzekania o Niepełnosprawności (ZON) wymaga precyzyjnych informacji, dlatego przygotuj je starannie:

2. Złóż wniosek w lokalnym ZON

Po skompletowaniu dokumentacji możesz ją złożyć w Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności (PZON) właściwym dla Twojego miejsca zamieszkania. Jest kilka opcji:

ZON ma obowiązek poinformować Cię o terminie posiedzenia komisji w ciągu maksymalnie 30 dni. W szczególnie skomplikowanych przypadkach termin ten może zostać wydłużony do 60 dni.

3. Komisja ZON – jak wygląda badanie i wywiad?

Najważniejszym etapem procedury jest osobiste spotkanie z komisją orzekającą w siedzibie ZON. Jej skład zazwyczaj obejmuje:

• lekarza,
• psychologa lub pracownika socjalnego.

Podczas posiedzenia zostanie przeprowadzony krótki wywiad oraz podstawowe badanie lekarskie, mające na celu ocenę Twojego stanu funkcjonalnego.

Jeśli Twój stan zdrowia uniemożliwia stawiennictwo w ZON, możesz poprosić o:

• Komisję wyjazdową: Jeśli ZON oferuje taką możliwość.
• Zaoczne rozpatrzenie sprawy: W sytuacji, gdy zgromadzona dokumentacja medyczna w jasny i jednoznaczny sposób potwierdza Twoją sytuację zdrowotną i umożliwia wydanie orzeczenia bez Twojej obecności.

Jakie choroby mogą dawać prawo do orzeczenia o niepełnosprawności?

Wielu pacjentów zastanawia się, jakie choroby mogą dawać prawo do orzeczenia o niepełnosprawności. Choć każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie i najważniejsze znaczenie ma wpływ choroby na codzienne funkcjonowanie, istnieje grupa schorzeń, które szczególnie często prowadzą do przyznania orzeczenia.

Poniżej znajdziesz przykładowe kategorie chorób, które – zwłaszcza w przypadku przewlekłego przebiegu – mogą skutkować uznaniem niepełnosprawności:

• choroby serca – np. niewydolność krążeniowa, przebyte zawały, kardiomiopatie,
• cukrzyca z powikłaniami – m.in. z uszkodzeniem wzroku, nerek, kończyn (zespół stopy cukrzycowej),
• nowotwory – zwłaszcza w trakcie leczenia lub po operacyjnym usunięciu narządu,
• zaburzenia psychiczne – m.in. depresja, schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, lękowe,
• choroby neurologiczne – np. stwardnienie rozsiane, padaczka, choroba Parkinsona, porażenia,
• choroby ortopedyczne i reumatologiczne – np. trwałe uszkodzenia stawów, amputacje, zmiany zwyrodnieniowe,
• choroby wzroku i słuchu – m.in. znaczne niedowidzenie, ślepota, głuchota, głęboki niedosłuch,
• spektrum autyzmu i Zespół Aspergera – zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych.

4. Decyzja o orzeczeniu i możliwość odwołania

Po posiedzeniu komisji, ZON ma 14 dni na wydanie decyzji o orzeczeniu. Możesz odebrać ją osobiście lub poczekać na przesłanie pocztą.

Jeśli nie zgadzasz się z wydaną decyzją, przysługuje Ci prawo do odwołania. Masz na to 14 dni od daty jej otrzymania. Odwołanie składasz za pośrednictwem ZON, który wydał pierwsze orzeczenie – zostanie ono przekazane do Wojewódzkiego ZON. Druga instancja ma maksymalnie 2 miesiące na rozpatrzenie sprawy i wydanie swojej decyzji.

W przypadku dalszego niezadowolenia sprawę możesz skierować do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

5. Wykorzystaj orzeczenie – sprawdź, co Ci się należy!

Uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności otwiera dostęp do wielu form wsparcia, które mogą znacząco poprawić jakość życia i zmniejszyć obciążenia finansowe. Warto korzystać z przysługujących praw. Obejmują one m.in.:

Polecamy: Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy

Kiedy warto ubiegać się o orzeczenie o niepełnosprawności?

Wiele osób odkłada decyzję o złożeniu wniosku, bo nie są pewne, czy ich stan zdrowia "się kwalifikuje". Tymczasem orzeczenie o niepełnosprawności można uzyskać nie tylko przy całkowitej niezdolności do pracy, ale także wtedy, gdy przewlekła choroba realnie ogranicza Twoje codzienne funkcjonowanie.

Rozważ złożenie wniosku, jeśli:

• choroba lub niepełnosprawność trwa dłużej niż 12 miesięcy, a jej objawy utrudniają Ci normalne życie – np. poruszanie się, naukę, pracę zawodową, dbanie o siebie lub bliskich,
• korzystasz z regularnego leczenia, rehabilitacji lub pomocy innych osób, aby radzić sobie z codziennymi obowiązkami,
• doświadczasz trwałego ograniczenia sprawności fizycznej lub psychicznej, nawet jeśli nie jesteś całkowicie zależny od innych,
• chcesz uzyskać dostęp do ulg podatkowych, świadczeń pieniężnych z ZUS lub PFRON, programów wspierających lub karty parkingowej,
• potrzebujesz zaświadczenia do szkoły, urzędu lub miejsca pracy w związku z dostosowaniem warunków (np. kształcenie specjalne, skrócony czas pracy).

Nie musisz spełniać wszystkich kryteriów – już jedno z powyższych może być wystarczające, by ubiegać się o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.

Procedura jest bezpłatna i nie wymaga skierowania – wystarczy złożyć wniosek do lokalnego PZON.

6. Co zrobić po uzyskaniu orzeczenia o niepełnosprawności?

Otrzymanie orzeczenia to dopiero pierwszy krok. Aby w pełni wykorzystać przysługujące Ci prawa, warto od razu zająć się formalnościami, które pozwolą skorzystać z dostępnych ulg, świadczeń i programów wsparcia. W 2025 roku katalog możliwości znacznie się rozszerzył – poniżej znajdziesz najważniejsze działania, które warto podjąć po otrzymaniu orzeczenia.

Złóż wniosek o świadczenie wspierające (ZUS)

To nowe świadczenie, które w 2025 roku zastępuje część dotychczasowych form pomocy. Przysługuje osobom dorosłym z orzeczeniem o niepełnosprawności, które uzyskają odpowiednią punktację potrzeby wsparcia (od 70 pkt). Wysokość świadczenia może wynieść nawet 4134 zł miesięcznie.

• Wniosek składa się przez platformę PUE ZUS lub przez urząd.
• Potrzebne są: orzeczenie, decyzja o punktacji wsparcia oraz dokumenty tożsamości.

Wystąp o kartę parkingową

Jeśli w orzeczeniu zaznaczono wskazanie do korzystania z karty parkingowej, możesz złożyć wniosek w swoim urzędzie miasta lub w starostwie powiatowym. Karta:

• umożliwia parkowanie na miejscach dla osób z niepełnosprawnościami,
• jest ważna przez okres obowiązywania orzeczenia (lub do 5 lat).

Pobierz mobilną legitymację osoby z niepełnosprawnością

Od 2025 roku legitymację można mieć w smartfonie – w aplikacji mObywatel. Wersja elektroniczna zawiera te same dane co wersja papierowa, ale jest wygodniejsza i zawsze pod ręką.

Aby ją pobrać:

• musisz mieć aktywny profil zaufany i aplikację mObywatel,
• po wydaniu orzeczenia należy złożyć osobny wniosek do PZON lub urzędu miasta.

Skorzystaj z ulg podatkowych i komunikacyjnych

Osoby z orzeczeniem mają prawo do wielu ulg, w tym:

• ulgi rehabilitacyjnej – w rozliczeniu PIT możesz odliczyć m.in. koszty dojazdów, zakupu leków, turnusów, opieki czy sprzętu,
• zniżek na przejazdy – m.in. w PKP, komunikacji miejskiej i regionalnej. Wysokość ulgi zależy od stopnia niepełnosprawności i wieku.

Warto również zgłosić się do MOPS lub GOPS, gdzie możesz uzyskać zasiłek pielęgnacyjny albo świadczenie pielęgnacyjne (dla opiekunów).

Zgłoś się do programów PFRON

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oferuje wiele form pomocy, z których możesz skorzystać po uzyskaniu orzeczenia:

• Program "Aktywny Samorząd" – dofinansowanie zakupu sprzętu komputerowego, protez, wózków elektrycznych, prawa jazdy i likwidacji barier architektonicznych,
• Turnusy rehabilitacyjne – możesz otrzymać dopłatę do pobytu w ośrodku z opieką i terapią.

Wnioski składa się przez platformę SOW lub bezpośrednio w PCPR/MOPS. W niektórych przypadkach obowiązują limity dochodowe.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o orzeczenie o niepełnosprawności (2025)

Ile kosztuje uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności?

Procedura jest całkowicie bezpłatna – ponosisz jedynie potencjalne koszty związane z uzyskaniem dokumentacji medycznej, przesyłką dokumentów lub ich kserokopii.

Czy można złożyć wniosek o orzeczenie elektronicznie?

Tak, o ile twój lokalny ZON umożliwia składanie wniosków przez platformę ePUAP. Informacje na ten temat znajdziesz na stronie internetowej właściwego powiatu lub miasta.

Na jaki czas wydawane jest orzeczenie?

Orzeczenie może być wydane na czas określony (np. 2–5 lat) lub bezterminowo. Decyzja zależy od oceny komisji orzekającej i przede wszystkim od charakteru oraz prognozy schorzenia.

Czy orzeczenie jest ważne w całej Polsce?

Tak, orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez dowolny powiatowy lub wojewódzki zespół orzekający w Polsce jest ważne na terenie całego kraju.

Podstawa prawna orzeczenia o niepełnosprawności

Najważniejsze akty regulujące orzekanie o niepełnosprawności w 2025 roku:

• Ustawa z 27 sierpnia 1997 r.
    o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
    (Dz.U. 2024 poz. 44 z późn. zm.)
• Rozporządzenie z 15 lipca 2003 r.
    w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności
    (Dz.U. 2021 poz. 857)
• Rozporządzenie z 26 maja 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 682)
    zmieniające zasady wydawania orzeczeń – wprowadza m.in. minimalny okres 7 lat dla wybranych schorzeń
• Ustawa z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym
    (Dz.U. 2023 poz. 1429) – reguluje nowe świadczenie wypłacane przez ZUS w 2025 roku