Jak wygląda komisja do orzekania o niepełnosprawności po zmianach 14 sierpnia 2025 r.

• Nowe zasady od 14 sierpnia 2025 r. – skład komisji i szybsze procedury
• Czym zajmuje się komisja wydająca orzeczenie o niepełnosprawności?
• Kto może uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
• Jak wygląda komisja orzecznicza w 2025 roku? Krok po kroku
• Ile czeka się na orzeczenie? Terminy i wyjątki
• Jak przygotować się do komisji ds. niepełnosprawności?
• Czy można odwołać się od decyzji komisji?
• Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
• Podstawa prawna

Nowe zasady od 14 sierpnia 2025 r. – skład komisji i szybsze procedury

Od 14 sierpnia 2025 r. weszły w życie ważne zmiany, które mają znacząco usprawnić proces orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Te poprawki są odpowiedzią na problemy z długim czasem oczekiwania i ograniczoną dostępnością lekarzy orzeczników.

Kto teraz może zasiadać w komisji i kto może być jej przewodniczącym?

• Lekarz specjalista (lub z ukończoną specjalizacją co najmniej I stopnia) nadal może przewodniczyć komisji.
• Nowość: przewodniczącym może zostać także lekarz w trakcie specjalizacji (po ukończeniu modułu podstawowego lub co najmniej III roku szkolenia w specjalizacjach jednolitych).
• Dodatkowo, w skład komisji mogą wchodzić lekarze z co najmniej 5-letnim doświadczeniem zawodowym, z wyłączeniem stażu podyplomowego, pracy na warunkowym prawie wykonywania zawodu czy pracy w ograniczonym zakresie.

Dlaczego to ważne?

• Skrócenie czasu oczekiwania – zwiększenie liczby uprawnionych lekarzy pozwoli szybciej obsługiwać wnioski, szczególnie w regionach, gdzie brakowało odpowiednich specjalistów.
• Lepsze dopasowanie składu komisji – w razie potrzeby skład może zostać uzupełniony o dodatkowego lekarza-specjalistę dopasowanego do konkretnego schorzenia, co poprawi trafność orzeczenia.

Dla kogo te zmiany mają znaczenie?

• Dla osób, które złożyły wniosek wcześniej, ale ich sprawa nie została jeszcze rozpatrzona – nowe przepisy obowiązują też w tych przypadkach.
• Reformy dotyczą każdej komisji orzekającej, bez względu na to, kiedy złożono dokumenty – warunek: rozpatrzenie wniosku po 14 sierpnia 2025 r.

Nowe przepisy zwiększają udział specjalistów w komisjach orzekających. Celem zmian jest lepsza ocena faktycznych potrzeb osób z niepełnosprawnościami, a nie tylko analiza dokumentacji medycznej. – informje w kmuikaie MRiPS

Co zyskujesz dzięki reformie?

• Krótszy czas oczekiwania na posiedzenie komisji, co przyspiesza dostęp do orzeczenia i świadczeń.
• Większa dostępność terminów, zwłaszcza w małych miastach i na obszarach z niedoborem lekarzy.
• Większa kompetencja składu, bo można uwzględnić specjalistę konkretnej dziedziny, jeśli dokumentacja tego wymaga.

Czym zajmuje się komisja wydająca orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydają powiatowe i miejskie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności (PZON). To one stanowią najważniejszy organ w procesie formalnego potwierdzania niepełnosprawności.

W skład zespołu orzekającego wchodzi co najmniej trzech specjalistów:

• Przewodniczący zespołu – zawsze jest to lekarz.
• Co najmniej dwóch członków zespołu – spośród których co najmniej jeden musi być lekarzem. Pozostali członkowie to psycholog, pedagog, pracownik socjalny lub doradca zawodowy, dobierani w zależności od indywidualnego charakteru sprawy i potrzeb wnioskodawcy.

Ważne: W przypadku orzekania o niepełnosprawności dzieci, w składzie zespołu obligatoryjnie musi znaleźć się lekarz, pedagog i psycholog. Pracownik socjalny nie jest w tym przypadku członkiem obligatoryjnym.

Zespół ocenia stan zdrowia wnioskodawcy, biorąc pod uwagę nie tylko diagnozę choroby, ale przede wszystkim to, jak stan zdrowia przekłada się na ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, potrzebę pomocy lub brak zdolności do pracy. Wszystkie osoby zasiadające w komisji muszą mieć odpowiednie uprawnienia nadane przez wojewodę i odbyć specjalistyczne szkolenie.

Kto może uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?

O orzeczenie o stopniu niepełnosprawności może ubiegać się każda osoba, której stan zdrowia w istotny sposób utrudnia codzienne funkcjonowanie. Chodzi nie tylko o osoby z poważnymi schorzeniami fizycznymi czy psychicznymi, ale również o tych, którzy zmagają się z ograniczeniami przewlekłymi, choć niekoniecznie widocznymi na pierwszy rzut oka. W praktyce są to osoby, które:

Jak wygląda komisja orzecznicza w 2025 roku? Krok po kroku

U wielu osób sama myśl o komisji ds. orzekania o niepełnosprawności budzi stres i niepewność. Tymczasem cały proces przebiega według jasno określonych zasad. Znajomość poszczególnych etapów może zmniejszyć napięcie i ułatwić spokojne przejście przez procedurę.

Poniżej przedstawiamy krok po kroku, jak w 2025 roku wygląda procedura orzekania o niepełnosprawności. Podpowiadamy również, jakie pytania mogą paść podczas komisji.

1. Zawiadomienie o terminie komisji

Po złożeniu kompletnego wniosku wraz z załącznikami osoba zainteresowana otrzymuje wezwanie na komisję (zwykle pocztą tradycyjną). Termin badania jest wyznaczany z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem.

Stawiennictwo jest obowiązkowe, chyba że w przypadku uzasadnionej niemożności stawiennictwa (potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim) komisja zdecyduje o wydaniu orzeczenia na podstawie wyłącznie zgromadzonej dokumentacji.

2. Jakie dokumenty są potrzebne na komisję?

Lekarz orzecznik analizuje:

• zaświadczenie lekarskie (ważne maks. 30 dni),
• dokumentację medyczną (badania, konsultacje, wypisy ze szpitali),
• ewentualne opinie psychologiczne lub środowiskowe.

Jeśli lekarz orzecznik nie posiada wystarczającej wiedzy specjalistycznej (np. w zakresie neurologii lub psychiatrii), ma obowiązek kierować się zasadą staranności zawodowej, czyli:
– dokładnie analizować dokumenty,
– ewentualnie zasięgnąć opinii innego specjalisty,
– lub poprosić o uzupełnienie dokumentacji.

3. Co pyta lekarz orzecznik? Najczęstsze pytania podczas badania

Lekarz nie skupia się na samej chorobie, ale na tym, jak przekłada się ona na codzienne funkcjonowanie. Pytania mają charakter standaryzowany. Oznacza to, że komisja orzekająca zadaje wszystkim pacjentom podobny zestaw pytań, oparty na ustalonych wcześniej kryteriach. Celem nie jest rozmowa swobodna, lecz obiektywna ocena, czy osoba spełnia przesłanki do orzeczenia.

Przykładowe pytania lekarza orzecznika:

Przeczytaj także:

4. Badanie lekarskie

Badanie lekarskie ma charakter uproszczony i służy ocenie sprawności fizycznej i psychicznej. Lekarz może poprosić np. o:

• przejście kilku kroków,
• wstanie z krzesła,
• podniesienie kończyn,
• prostą interakcję w rozmowie.

W przypadku dzieci w skład komisji musi wchodzić nie tylko lekarz, ale także psycholog, pedagog lub pracownik socjalny. Obowiązkowa jest też obecność opiekuna prawnego.

W przypadku dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną komisja może zostać rozszerzona o specjalistę (np. psychologa), a w razie potrzeby pacjent może być reprezentowany przez opiekuna.

Ile czeka się na orzeczenie? Terminy i wyjątki

Na wydanie orzeczenia zespół ma zazwyczaj 14 dni od zakończenia posiedzenia. Dokument możesz odebrać w dwóch formach:

• pocztą – przesyłka trafi na adres podany we wniosku,
• osobiście – w sekretariacie zespołu. Jeśli wybierasz tę opcję, warto zgłosić to jeszcze w dniu badania, zanim decyzja zostanie wysłana listownie.

Co, jeśli brakuje dokumentów?

Jeżeli w aktach zabraknie potrzebnych zaświadczeń lub wyników badań, dostaniesz pisemne wezwanie do ich uzupełnienia. Zawsze wskazany jest termin, w którym trzeba je dosłać. Brak reakcji oznacza, że postępowanie zostanie zamknięte bez wydania orzeczenia.

Dodatkowe badania i opinie

Gdy w dokumentacji znajdą się rozbieżności albo informacje budzą wątpliwości, komisja ma prawo:

• skierować Cię na nieodpłatne badanie specjalistyczne do wojewódzkiego zespołu,
• poprosić, abyś na własną rękę wykonał dodatkowe testy czy konsultacje i dostarczył ich wyniki.

W praktyce oznacza to, że czas oczekiwania może się wydłużyć, zwłaszcza jeśli konieczne są kolejne badania.

Jak przygotować się do komisji ds. niepełnosprawności?

Dobre przygotowanie do badania orzeczniczego realnie wpływa na ocenę Twojej sytuacji. Warto pamiętać o kilku zasadach:

• Kompletna dokumentacja – zabierz wszystkie zaświadczenia i wyniki badań, najlepiej ułożone w porządku chronologicznym. Ułatwi to komisji prześledzenie przebiegu leczenia.
• Opis codziennych trudności – przygotuj się, by opowiedzieć nie tylko o objawach fizycznych, ale też o ograniczeniach psychicznych, takich jak stany lękowe, obniżony nastrój czy trudności w kontaktach społecznych.
• Szczerość i konkret – zamiast bagatelizować problem słowami „jakoś sobie radzę”, użyj precyzyjnych sformułowań: „potrzebuję pomocy przy ubieraniu się” albo „nie jestem w stanie samodzielnie zrobić zakupów”.

Taki sposób przedstawienia swojej sytuacji pozwala komisji lepiej zrozumieć Twoje faktyczne ograniczenia i uniknąć błędnej oceny stopnia niepełnosprawności.

Czy można odwołać się od decyzji komisji?

Tak. Jeśli nie zgadzasz się z treścią orzeczenia, masz prawo do odwołania.

• 14 dni – w tym terminie możesz złożyć odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.
• 30 dni – jeśli decyzja zostanie utrzymana, kolejnym krokiem jest skierowanie sprawy do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

W 2025 roku komisje orzekające działają na podstawie tych samych regulacji, co w poprzednich latach. Procedura obejmuje nie tylko analizę dokumentów medycznych, ale także ocenę tego, jak choroba czy niepełnosprawność wpływa na codzienne funkcjonowanie.

Rola lekarza orzecznika nie ogranicza się do samego rozpoznania choroby. Najważniejsze jest ustalenie, w jakim stopniu ogranicza ona samodzielność, mobilność, możliwość wykonywania pracy czy nawiązywania relacji społecznych.

Dobrze uzupełniony wniosek i jasne przedstawienie swojej sytuacji podczas komisji mogą zdecydować o tym, czy uzyskasz dostęp do świadczeń i ulg.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Ile trwa komisja orzekająca o niepełnosprawności?

Samo badanie zwykle trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Zależy to od liczby schorzeń, dokumentacji oraz tego, czy konieczne jest wykonanie testów sprawnościowych.

Czy można przyjść z osobą towarzyszącą?

Tak, prawo nie zabrania obecności osoby bliskiej, członka rodziny, opiekuna czy asystenta. Osoba towarzysząca może pomóc w komunikacji, ale nie odpowiada za wnioskodawcę.

Czy komisja widzi wcześniejsze orzeczenia?

Tak, członkowie zespołu mają dostęp do wcześniejszych orzeczeń, jeśli były wydane. To jednak nie oznacza, że decyzja zostanie automatycznie przedłużona – każdy wniosek rozpatrywany jest indywidualnie.

Co się stanie, jeśli nie stawię się na komisję?

Nieobecność bez usprawiedliwienia powoduje, że wniosek pozostaje bez rozpoznania. Oznacza to brak wydania orzeczenia. Jeśli jednak istnieją powody zdrowotne, można dostarczyć zwolnienie lekarskie i poprosić o wyznaczenie nowego terminu.

Podstawa prawna

Procedura orzekania o niepełnosprawności w Polsce wynika z kilku aktów prawnych:

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 1997 nr 123 poz. 776 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2021 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. 2021 poz. 2469)
• Kodeks postępowania administracyjnego – w zakresie trybu odwołań i terminów.
• Rozporządzenie z 28 lipca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 1033) – wprowadza nowe zasady kwalifikacji lekarzy orzekających oraz ujednolica procedury, obowiązuje od 14 sierpnia 2025 r.
• Rozporządzenie z 26 maja 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 682) – określa minimalne okresy ważności orzeczeń (3 lata dla dzieci, 7 lat dla dorosłych w określonych przypadkach)