Rząd pozbawia 200 tys. emerytów prawa do 64 tys. zł wyrównania za lata wypłaty zaniżonych świadczeń, a kobiety urodzone w latach 1949-1952 – również podwyżki emerytury o niemal 1200 zł. „Nowe prawo wejdzie w życie 1 czerwca 2026 r.”

• MRPiPS „rozwiązuje” problem emerytów objętych wyrokiem TK z 4 czerwca 2024 r. – został opracowany projekt specustawy przeliczeniowej
• Kogo zatem – zgodnie z projektem – ma objąć specustawa przeliczeniowa dotycząca wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.?
• Zgodnie z projektem specustawy przeliczeniowej – uprawnionym emerytom będzie przysługiwało prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury (a zatem – podwyżka świadczeń bieżących)
• Zgodnie z projektem specustawy przeliczeniowej – miałaby ona objąć również rencistów rodzinnych po uprawnionych emerytach
• Zgodnie z projektem specustawy przeliczeniowej – emeryci nie mają jednak co liczyć na 64 tys. zł wyrównania za lata wypłaty przez ZUS zaniżonych świadczeń
• Kiedy specustawa przeliczeniowa dot. wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., miałaby wejść w życie?
• MRPiPS zachęca do wznawiania postępowań o ponowne ustalenie wysokości emerytury przed ZUS

MRPiPS „rozwiązuje” problem emerytów objętych wyrokiem TK z 4 czerwca 2024 r. – został opracowany projekt specustawy przeliczeniowej

W dniu 5 czerwca 2025 r., w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów, ukazał się projekt ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do dnia 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury na zasadach obowiązujących osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. (nr projektu w wykazie: UD204), który ma zagwarantować prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury powszechnej, ale wyłącznie części emerytów objętych zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20). W treści projektu, jego uzasadnieniu, jak i w OSR (tj. załączanej do projektu ocenie skutków regulacji) – resort, w żadnym miejscu, nie powołał się jednak wprost na wyrok TK z czerwca 2024 r. Wspomniano natomiast jedynie, iż projektowane regulacje „mają na względzie ochronę zasady sprawiedliwości społecznej oraz dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego.” Z uwagi na powyższe (a zwłaszcza na fakt, że zgodnie z projektem – regulacją nie zostaliby objęci wszyscy emeryci, których dotyczył wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.) – uzasadnione były wątpliwości, czy aby na pewno jest to wyczekiwana specustawa przeliczeniowa, która odnosi się do ww. wyroku Trybunału.

Powyższe wątpliwości, całkowicie rozwiała jednak odpowiedź MRPiPS z dnia 14 marca 2025 r. (znak DUS-II.070.12.2025.MDe) na wystąpienie RPO w sprawie nieopublikowania korzystnego dla emerytów wyroku TK, w którym resort wprost wskazał, że opublikowane w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów (jeszcze na tamtym etapie) założenia projektu ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do dnia 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury na zasadach obowiązujących osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. (nr projektu w wykazie: UD204) – mają stanowić rozwiązanie problemu poszkodowanych emerytów (z innych roczników niż 1953) w kontekście rozstrzygnięcia TK z dnia 4 czerwca 2024 r. Jak przyznało Ministerstwo – sprawa ta jest doniosła, a „celem projektowanego aktu jest uregulowanie kwestii dotyczącej stosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej (…) w sposób pozwalający na utrzymanie zaufania obywatela do państwa, zgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej i uwzględniający stan finansów publicznych”.

Z pełną treścią ww. pisma MRPiPS, stanowiącego odpowiedź na wystąpienie RPO, można zapoznać się poniżej:

Trudno sobie jednak wyobrazić – jak zaufanie obywateli wobec państwa, ma budować regulacja, której celem jest rozwiązanie problemu emerytów objętych zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., a:

• zupełnie pomija ona znaczną część z nich (a konkretnie – kobiety urodzone w latach 1949, 1950, 1951 oraz 1952) oraz
• nie przewiduje dla żadnego z poszkodowanych emerytów wyrównania za lata wypłaty przez ZUS zaniżonych świadczeń (które – dla każdego – powinno opiewać na kwotę rzędu ok. 64 tys. zł).

Kogo zatem – zgodnie z projektem – ma objąć specustawa przeliczeniowa dotycząca wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.?

Zgodnie ze stanowiskiem ZUS z dnia 26.06.2023 r., znak 992600.035.11.2023 (z którym można zapoznać się pod adresem: LINK), przedstawionym na prośbę ówczesnego Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, dotyczącym szacowanych skutków finansowych dla FUS zmiany, która miałaby zostać wprowadzona w ustawie z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w następstwie wyroku TK z dnia 4 czerwca 2024 r. i która miałaby polegać na możliwości obliczania emerytur bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o sumę kwot pobranych w ramach emerytur wcześniejszych – wyrok TK z 4 czerwca 2024 r., swoim zakresem podmiotowym, obejmuje natomiast:

• kobiety urodzone w latach 1949-1959 (z wyłączeniem roku 1953) oraz mężczyzn urodzonych w latach 1949-1954 (z wyłączeniem roku 1953),
• którzy pobierali się wcześniejszą emeryturę na podstawie któregoś z przepisów wymienionych w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. na podstawie przepisów: art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela i wniosek o ww. emeryturę złożyli przed 6 czerwca 2012 r. (tj. przed ogłoszeniem ustawy zmieniającej ustawę z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wprowadzającej ww. przepis art. 25 ust. 1b ustawy), i następnie
• złożyli się wniosek o emeryturę powszechną, jak również
• nie nabyli prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. – jak bowiem wskazał TK w uzasadnieniu wyroku „tylko w przypadku takich osób doszło bowiem do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji”.

Więcej na temat zakresu podmiotowego wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., można przeczytać w poniższym artykule:

Dlaczego MRPiPS – zakresem podmiotowym specustawy przeliczeniowej – chce objąć wyłącznie kobiety urodzone w latach 1954-1959 oraz mężczyzn urodzonych w latach 1949-1952 i w roku 1954 r?

Jak wyjaśnia – „Art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej obowiązuje od 1 stycznia 2013 r. i dotyczy emerytur przyznawanych w powszechnym wieku emerytalnym. Po 2012 r. powszechny wiek emerytalny osiągnęły kobiety urodzone po 1952 r. oraz mężczyźni urodzeni po 1947 r. Ponieważ osoby urodzone w 1948 r. nie podlegają nowemu systemowi emerytalnemu, a ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222) objęła osoby urodzone w 1953 r., projektowane rozwiązanie dotyczy tylko wyżej wymienionych roczników. W przypadku kobiet proponuje się, by datą graniczną był rok urodzenia 1959, a w przypadku mężczyzn rok 1954 (5-letnia różnica wieku emerytalnego), ze względu na fakt, że wcześniejsze emerytury zostały zniesione z końcem 2008 r. Kobieta urodzona w 1959 r. kończyła w 2008 r. wiek 49 lat, a mężczyzna 54 lata, co umożliwiało im przejście na wcześniejszą emeryturę np. z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Należy zauważyć, że w większości osoby te mogły skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury w wieku 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna), przy spełnieniu określonego warunku stażu pracy, a tylko w nielicznych przypadkach w wieku wcześniejszym. Celem projektowanej regulacji nie jest uchylenie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, a jedynie usunięcie skutków naruszenia zasady zaufania obywatela do państwa wobec części adresatów tego przepisu .”

Zgodnie z projektem specustawy przeliczeniowej – uprawnionym emerytom będzie przysługiwało prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury (a zatem – podwyżka świadczeń bieżących)

Zgodnie z projektem specustawy przeliczeniowej – ma ona umożliwić uprawnionym emerytom (red.: o których była mowa powyżej, a zatem – z wyłączeniem kobiet urodzonych w latach 1949, 1950, 1951 oraz 1952) ustalenie wysokości emerytury powszechnej, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych, o ile wniosek o emeryturę wcześniejszą został złożony przed 6 czerwca 2012 r., a prawo do emerytury powszechnej zostało ustalone decyzją ZUS po 2012 r.

Proponowane rozwiązanie dotyczyć będzie więc osób, które pobierają lub pobierały emeryturę wcześniejszą, a data przyznania (nabycia) prawa do emerytury powszechnej przypada po 2012 r. i na mocy art. 25 ust. 1b wysokość emerytury powszechnej była pomniejszana o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. MRPiPS proponuje, by osobom, których emerytura powszechna została zmniejszona w ten sposób – ponownie ustalić wysokość nowej emerytury powszechnej, na moment złożenia wniosku o ustalenie ww. emerytury, bez uwzględniania waloryzacji rocznych kapitału początkowego i składek na koncie ubezpieczonego w okresie pobierania emerytury wcześniejszej do momentu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, obowiązującego daną osobę i bez pomniejszania kapitału emerytalnego o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. Następnie – tak ustalona nowa wysokość emerytury powszechnej – zostałaby podwyższona o coroczne waloryzacje, przeprowadzane w marcu dla emerytur i rent.

Proponowane rozwiązanie – w przeciwieństwie do wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. – ma objąć również osoby, które nadal pobierają emerytury wcześniejsze (a zatem – nigdy nie wystąpiły z wnioskiem o emeryturę powszechną). W przypadku ww. osób – ponowne obliczenie ich emerytury nastąpi na zasadach tożsamych, jak w przypadku osób, które wcześniej wystąpiły z wnioskiem o emeryturę powszechną, tj. ustalenie nowej wysokości emerytury powszechnej bez pomniejszania kapitału emerytalnego o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych, przyjmując jakby wniosek został złożony na dzień ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, a w związku z tym – przy zastosowaniu średniego dalszego trwania życia wyznaczonego na moment osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego obowiązującego daną osobę. Następnie dla każdej osoby – przeprowadzone zostałyby waloryzacje w marcu każdego roku emerytury w nowej wysokości, do dnia wejścia w życie ustawy.

Przewidziane w projekcie ponowne ustalenie wysokości emerytury osób, które przed wejściem w życie specustawy przeliczeniowej, wystąpiły z wnioskiem o emeryturę powszechną – dokonywane byłoby przez ZUS z urzędu. Nie byłyby zatem konieczne żadne wnioski ww. emerytów o przeliczenie emerytury. Osobom, które przed wejściem w życie specustawy przeliczeniowej, z wnioskiem o emeryturę powszechną natomiast nie wystąpiły – przewidziane w projekcie przeliczenie wysokości emerytury, dokonywane byłoby przez ZUS na dzień wejścia w życie ww. ustawy, ale – pod warunkiem złożenia przez nie wniosku o przyznanie emerytury powszechnej do dnia 31 grudnia 2026 r.

Zgodnie z projektem specustawy przeliczeniowej – miałaby ona objąć również rencistów rodzinnych po uprawnionych emerytach

Rozwiązania zaproponowane przez MRPiPS w projekcie specustawy przeliczeniowej, miałyby również objąć osoby pobierające renty rodzinne po osobach spełniających określone w projektowanej regulacji warunki, których kapitał do emerytury powszechnej został pomniejszony o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych (art. 7 projektu).

Zgodnie z projektem specustawy przeliczeniowej – emeryci nie mają jednak co liczyć na 64 tys. zł wyrównania za lata wypłaty przez ZUS zaniżonych świadczeń

Zgodnie z opracowanym przez MRPiPS projektem specustawy przeliczeniowej – proponowane rozwiązania nie przewidują jednak w szczególności mechanizmu wyrównania świadczenia emerytalnego emerytom, którzy pobierają emeryturę pomniejszoną o łączną sumę świadczeń emerytalnych pobranych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Jak twierdzą autorzy ww. projektu – adresaci tej ustawy „są bowiem grupą uprzywilejowaną. Mogli skorzystać z przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę, mimo tego, że nowy system emerytalny, do którego przynależeli, tego co do zasady nie przewidywał; następnie mieli możliwość skorzystania z prawa do przejścia na emeryturę powszechną, czyli swego rodzaju „prawa do emerytury po emeryturze”, mimo, że ich konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego ze względu na wiek zostało już zrealizowane przez nabycie prawa do emerytury wcześniejszej, a dodatkowo – projektowane przepisy umożliwiają wymienionym osobom ponowne ustalenie wysokości emerytury powszechnej z pominięciem mechanizmu pomniejszania podstawy jej obliczenia o pobrane emerytury wcześniejsze.”

Emeryci objęci zakresem podmiotowym wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. (i jednocześnie zakresem podmiotowym projektowanej specustawy przeliczeniowej) – nie mają zatem co liczyć na ok. 64 tys. zł wyrównania za lata wypłaty zaniżonych emerytur, bowiem jak twierdzi MRPiPS – zostali oni już wystarczająco uprzywilejowani samym faktem, że mogli skorzystać z przejścia na wcześniejszą emeryturę, a następnie – na emeryturę powszechną.

A skąd kwota akurat 64 tys. zł dla każdego emeryta? Wynika ona z szacunków przedstawionych przez ZUS w piśmie z dnia 26 czerwca 2023 r., znak 992600.035.11.2023, skierowanym do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie toczącej się jeszcze wówczas przed TK (w następstwie której zapadł wyrok z 4 czerwca 2024 r.), zgodnie z którymi – „szacunkowa przeciętna miesięczna podwyższa świadczenia dla osób [red. tj. osób, które miały prawo do emerytury „wcześniejszej” przed 1 stycznia 2013 r., data przyznania im prawa do emerytury powszechnej przypada po 2012 r. oraz miały pomniejszaną podstawę obliczenia emerytury powszechnej] wynosi 1 191 zł, a przeciętna kwota wyrównania – 64 075 zł”.

Podobna sytuacja – tj. polegająca na pozbawieniu emerytów prawa do wyrównania za lata wypłaty zaniżonych świadczeń – ma również miejsce w przypadku tzw. emerytów czerwcowych i (również opracowanej przez rząd) ustawy w ich sprawie, która wchodzi w życie 1 stycznia 2026 r., o czym więcej można przeczytać w artykule:

Kiedy specustawa przeliczeniowa dot. wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., miałaby wejść w życie?

MRPiPS proponuje, aby specustawa przeliczeniowa weszła w życie z dniem 1 czerwca 2026 r. (zgodnie z art. 10 projektu). Najnowsze potwierdzenie, iż założona pierwotnie data wejścia w życie przepisów, przypadająca na 1 czerwca 2026 r. nadal pozostaje aktualna – znajduje się w piśmie MRPiPS z dnia 10 grudnia 2025 r. (znak: DUS.II.070.12.2025.MDe), które stanowi odpowiedź na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich w tej sprawie z dnia 6 grudnia 2025 r. (znak VII.7060.1.2024.JRO), w którym – wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Sebastian Gajewski potwierdził, że – „zgodnie z przyjętymi w projektowanej ustawie zapisami przewiduje się, że nowe prawo wejdzie w życie z dniem 1 czerwca 2026 r.”, aktualnie natomiast – w MRPiPS toczą się prace analityczne nad uwagami do projektu i postulatami wobec zaproponowanych rozwiązań, zgłoszonymi w toku jego uzgodnień międzyresortowych, opiniowania i konsultacji publicznych, które zakończyły się na początku lipca 2025 r. „Wraz z ich zakończeniem dokument zostanie przekazany do dalszych prac legislacyjnych, na szczeblu Stałego Komitetu Rady Ministrów” – zapewnił wiceminister.

MRPiPS zachęca do wznawiania postępowań o ponowne ustalenie wysokości emerytury przed ZUS

Warto również wspomnieć, że jeszcze w dniu 3 marca 2025 r. (a więc w dniu publikacji w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów założeń omówionej powyżej specustawy przeliczeniowej) – w odpowiedzi na pytanie INFOR odnośnie etapu prac legislacyjnych nad ww. ustawą, dotyczącą wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. – Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, poinformowało nas, że:

„Skutkiem wyroku [red. wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20] jest możliwość wznowienia postępowań. Zniesienie mechanizmu potrącania dla innych roczników [red. tj. innych niż rocznik 1953 r., którego objęła korekta mechanizmu potrącania, czyli pomniejszania zgromadzonego kapitału o świadczenia pobrane w ramach wcześniejszej emerytury, co miało wpływ na ustalenie emerytury powszechnej na niższym poziomie, która została wprowadzona w 2020 r.] mogłoby prowadzić do sztucznego wzrostu wysokości emerytur, niezwiązanego z odprowadzonymi składkami. Byłoby to sprzeczne z zasadą ubezpieczeniową i obciążyłoby budżet państwa, który już wspiera deficytowy Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.”

Wbrew temu co twierdzi ZUS (tj. iż wyrok TK z dnia 4 czerwca 2024 r. nie może stanowić podstawy do wznowienia postępowania, celem ponownego ustalenia wysokości emerytury, z zastosowaniem ww. wyroku, ponieważ nie został on opublikowany w Dzienniku Ustaw) – MRPiPS uważa zatem, że skutkiem ww. wyroku TK – jest możliwość wznowienia postępowań przed ZUS. Alternatywnym rozwiązaniem (dla oczekiwania na wejście w życie projektowanej specustawy przeliczeniowej i dokonania ponownego ustalenia wysokości emerytury na jej podstawie), które resort proponuje ok. 200 tys. poszkodowanych emerytów, którzy są objęci zakresem podmiotowym ww. wyroku TK (a zwłaszcza kobietom urodzonym w latach 1949-1952, które nie są one objęte zakresem podmiotowym projektu specustawy przeliczeniowej) i którzy – na podstawie tego wyroku – powinni otrzymać od ZUS ok. 64 tys. zł wyrównania i podwyżkę bieżących świadczeń o niemal 1200 zł (oraz którzy nierzadko – są już w podeszłym wieku, ponieważ są to osoby urodzone nawet w 1949 r.) – jest zatem toczenie z ZUS (który z automatu odrzuca wszystkie wnioski o wznowienie postępowań) sporów przed sądami, które z kolei – w analogicznych sprawach i to nawet w ramach tego samego wydziału, w tym samym sądzie – raz orzekają na korzyść, a raz na niekorzyść emerytów. Skoro jednak MRPiPS zajęło stanowisko, że wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. stanowi podstawę do wznowienia postępowania przed ZUS – może zmieni się „polityka” ZUS w zakresie wniosków o wznowienie, w których emeryci powołują się na ww. wyrok i postępowania o przeliczenie emerytur, zaczną być rzeczywiście wznawiane.

Więcej na temat wyroków wydawanych przez sądy powszechne w sprawie odwołań od decyzji ZUS odmawiających wznowienia postępowania i ponownego przeliczenia wysokości emerytury (w związku z wyrokiem TK z 4 czerwca 2024 r.), można przeczytać w poniższym artykule:

Podstawa prawna:

• Projekt ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do dnia 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury na zasadach obowiązujących osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. (nr projektu w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UD204)
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20
• Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 1749)