Czy można planować pracę w godzinach nadliczbowych

Praca w godzinach nadliczbowych może być zlecana wyłącznie w wypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii albo w razie szczególnych potrzeb pracodawcy.

W tym ostatnim przypadku limit roczny wynosi 150 godzin (pozostałe przypadki ze swej istoty nie są limitowane i praca wykonywana jest wówczas do osiągnięcia określonego skutku: zakończenia akcji ratowniczej, usunięcia awarii itd.).

Istnieje także możliwość ustalenia innej (z reguły wyższej) liczby godzin nadliczbowych w ciągu roku. Można tego dokonać w układzie zbiorowym lub regulaminie pracy, co wyłącza praktycznie arbitralną decyzję pracodawcy, albo w przypadku nieobjęcia pracodawcy układem zbiorowym lub brakiem konieczności tworzenia regulaminu pracy - w indywidualnej umowie o pracę. Faktycznie zatem, uwzględniając przeciętną tygodniową normę czasu pracy maksymalna liczba godzin nadliczbowych w ciągu roku może wynieść 416.

Niezależnie jednak od ustawowego limitu tych godzin niezgodna z prawem byłaby umowa dotycząca pracy w godzinach nadliczbowych. Godzin nadliczbowych nie można bowiem zaplanować, a praca w tym czasie musi być traktowana jako zdarzenie wyjątkowe.

Pamiętać należy także o limicie dobowym, albowiem uwzględniając konieczność zapewnienia pracownikowi w ciągu doby 11 godzin nieprzerwanego wypoczynku, to w systemie podstawowego czasu pracy na pracę w godzinach nadliczbowych pozostaje do 5 godzin.

Istotne jest również, że pozostałe do wykorzystania w ramach rocznego limitu nadgodziny nie przechodzą na rok następny i nie kumulują się w kolejnych latach.

DARIUSZ GAWRON-JEDLIKOWSKI

radca prawny

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 132 i 151 par. 3 i 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).