REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odszkodowanie z ubezpieczenia wypadkowego - prawa członków rodziny

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Kiedy członkowie rodziny zmarłego pracownika mają prawo do odszkodowania z ubezpieczenia wypadkowego? Czy przysługujące uprawnionemu członkowi rodziny i przez niego niepobrane na skutek śmierci odszkodowanie należy do spadku po nim?

Jednorazowe odszkodowanie jest jednym ze świadczeń przysługujących z tytułu wypadków przy pracy lub choroby zawodowej. Przysługuje o­no nie tylko ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, ale też członkom rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, osobom z nimi współpracującym, duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia oraz członkom ich rodzin.

W pewnych określonych ustawowo sytuacjach jednorazowe odszkodowanie nie będzie przysługiwało osobom wyżej wymienionym. I tak, jednorazowe odszkodowanie nie będzie przysługiwało ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Przy czym winę lub rażące niedbalstwo pracownika poszkodowanego w wypadku przy pracy należy konkretnie udowodnić. Nie wystarczy np. wykazanie nieprzestrzegania przepisów bhp, co stwierdza Sąd Najwyższy w wyroku z 23 listopada 2004 r. (sygn. akt II UK 30/04).

Świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego nie będzie również przysługiwało ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.

Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, płatnik składek kieruje ubezpieczonego na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie. Ubezpieczony jest obowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.

Z kolei osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, osobom z nimi współpracującym, a także duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia oraz członkom ich rodzin jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nie będzie przysługiwało w razie wystąpienia w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł – do czasu spłaty całości zadłużenia. Prawo do odszkodowania ulegnie przedawnieniu, jeżeli powyższe zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

Śmierć ubezpieczonego – wypłata odszkodowania

Tak jak już wspomniałam wcześniej, jednorazowe odszkodowanie przysługuje członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Odszkodowanie to będzie im również przysługiwało w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego. Przy czym – jak wskazuje treść art. 13 ust. 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 z późn.zm.), zw. ustawą wypadkową – członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są małżonek (z wyjątkiem orzeczonej separacji), dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej. Członkami rodziny uprawnionymi do jednorazowego odszkodowania są także rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym (jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony).

Nie zawsze jednak członkowie rodziny zmarłego pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy, a następnie zmarł przed otrzymaniem jednorazowego odszkodowania mają do niego prawo. W myśl art. 136 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn.zm.) – zw. ustawą emerytalną – w związku z art. 58 ustawy wypadkowej w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku – małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku – innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. Osoby te mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła. A zatem art. 136 ustawy emerytalnej dotyczy tylko takiej sytuacji, w której osoba uprawniona do uzyskania świadczenia z ubezpieczenia społecznego przed swoją śmiercią złożyła stosowny wniosek do organu rentowego, a do chwili śmierci nie wydano jeszcze decyzji w sprawie wnioskowanego świadczenia, bądź też, gdy decyzja ta została co prawda wydana, lecz świadczenie nie zostało jeszcze wypłacone do rąk ubezpieczonego. Wówczas wymienieni w art. 136 ustawy emerytalnej następcy prawni ubezpieczonego mają prawo udziału w dalszej części postępowania w sprawie przyznania świadczenia, jeżeli decyzja nie została jeszcze wydana. Jeśli zaś decyzję taką wydano, to ustalone decyzją świadczenie należy im wypłacić za okres od dnia ustalonego w decyzji do dnia śmierci ubezpieczonego.

Należy pamiętać, że Sąd Najwyższy w swoim dotychczasowym orzecznictwie podkreślał, że w sytuacji gdy „uprawniony do świadczeń emerytalno-rentowych nie zgłosił wniosku o ich przyznanie, to członkowie rodziny pozostałej po jego śmierci nie mogą – bez względu na przyczynę braku takiego wniosku – domagać się wypłacenia im świadczeń należnych uprawnionemu” (wyrok z 23 kwietnia 1997 r., sygn. akt II UKN 77/97).

Możliwość dochodzenia roszczeń przez następców prawnych zmarłego pracownika jest jednak ograniczona czasowo. Jak stanowi art. 136 ust. 3 ustawy emerytalnej, roszczenia o wypłatę świadczeń, o których mowa w ust. 1, wygasają po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której świadczenia przysługiwały, chyba że przed upływem tego okresu zgłoszony zostanie wniosek o dalsze prowadzenie postępowania.

Prawo do odszkodowania jako spadek

Artykuł 136 ustawy emerytalnej jest w stosunku do prawa spadkowego przepisem szczególnym, a więc wyklucza możliwość stosowania tego prawa. Jednak art. 136 ust. 2 jednoznacznie stanowi, że osoby wymienione w ust. 1 (czyli następcy prawni) mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła. Jest to wyraźne i jednoznaczne zakreślenie granic następstwa prawnego. Przepis ten, pozwalający na realizację w tych granicach prawa osobistego, wygasłego ze śmiercią uprawnionego, jest przepisem szczególnym, którego wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna. Tak też wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 17 marca 2005 r., sygn. akt III PK 101/04, stwierdzając, że prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu doznanego przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą, która uległa wypadkowi w związku z tą działalnością po 31 grudnia 1998 r., lecz zmarła przed 1 stycznia 2003 r., nie przysługuje jej następcom prawnym (art. 47 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, Dz.U. Nr 199, poz. 1673 z późn.zm.).

W innym wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że prawo do jednorazowego odszkodowania pieniężnego z tytułu wypadku przy pracy należy do spadku po uprawnionym członku rodziny pracownika, który zmarł wskutek tego wypadku (wyrok z 23 sierpnia 2005 r., sygn. akt I UK 360/04). Sąd uznał, że ustawa wypadkowa nie określa osób, które są uprawnione do otrzymania jednorazowego odszkodowania w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o jednorazowe odszkodowanie, lecz jedynie określa członków rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, uprawnionych do otrzymania jednorazowego odszkodowania. Przepis art. 13 ust. 2 w żadnym razie nie może być rozumiany jako określający szczególne następstwo prawne po zmarłym członku rodziny, który uprzednio zgłosił wniosek o jednorazowe odszkodowanie pieniężne, ponieważ przepis ten nie reguluje w żadnym zakresie sukcesji prawa do odszkodowania, lecz jedynie krąg osób uprawnionych do otrzymania takiego odszkodowania. Z przepisu tego wynika jedynie, komu przysługuje prawo do jednorazowego odszkodowania, natomiast przepis ten nie określa, na kogo przechodzi to prawo w razie śmierci osoby uprawnionej do odszkodowania.

Należy podkreślić, że prawo do jednorazowego odszkodowania jest prawem majątkowym, które nie wygasa w razie śmierci uprawnionego do jednorazowego odszkodowania, lecz przechodzi po jego śmierci na inne osoby. Skoro przepis art. 13 ust. 2 ustawy wypadkowej nie reguluje przejścia prawa do jednorazowego odszkodowania na oznaczone osoby (nie określa sukcesji tego prawa), a ustawa ta nie odsyła do odpowiedniego stosowania ustawy emerytalnej, której art. 136 określa takie szczególne następstwo prawne, to biorąc także pod rozwagę charakter prawa do jednorazowego odszkodowania, jako prawa majątkowego niezwiązanego ściśle z osobą zmarłego uprawnionego do jednorazowego odszkodowania, oraz funkcję tego prawa, jaką jest wyrównanie swoistej szkody, której doznała rodzina wskutek śmierci ubezpieczonego członka tej rodziny, należy przyjąć, że prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy wchodzi do spadku po uprawnionym – członku rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy.

Wysokość odszkodowania

Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania przez ZUS decyzji w sprawie jednorazowego odszkodowania. Kwotę jednorazowego odszkodowania zaokrągla się do pełnych złotych.

Przy czym za przeciętne wynagrodzenie uznaje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w „Monitorze Polskim” przez Prezesa GUS, stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku. I tak, jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, to przysługuje o­no w wysokości 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia (gdy uprawnionymi są małżonek lub dziecko), 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia (gdy uprawniony jest inny członek rodziny). Kiedy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci, to odszkodowanie przysługuje w wysokości 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie na każde dziecko. Z kolei gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci – wówczas odszkodowanie przysługuje w wysokości 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie na drugie i każde następne dziecko. W sytuacji gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci, odszkodowanie to przysługuje w wysokości 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, zwiększonej o 3,5--krotne przeciętne wynagrodzenie, na drugiego i każdego następnego uprawnionego. W powyższych sytuacjach kwotę jednorazowego odszkodowania dzieli się w równych częściach między uprawnionych. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje w wysokości 3,5-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom.  Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ubezpieczonego lub rencisty, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pomniejsza się o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wypłaconego temu ubezpieczonemu lub renciście.

Podstawa prawna:
• ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 z późn.zm.),
• ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn.zm.).

Agnieszka Sulik
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ważny apel ZUS do Polaków. Nie róbcie tego w czerwcu, bo stracicie duże pieniądze

Nadal pracować czy już nie. Z tym dylematem mierzą się ci, którzy osiągnęli emerytalny wiek. Jeśli już ktoś zdecyduje się na pożegnanie z zawodowym życiem, nie bez znaczenia jest moment przejścia na zasłużony odpoczynek. Niektóre miesiące pod tym względem są po prostu fatalne. Do takich należy czerwiec. Decyzja o przejściu teraz na ZUS-owską pensję może oznaczać stratę nawet kilkuset złotych w skali miesiąca. W skali roku to naprawdę duże pieniądze.

WZON. Tata nie wstaje z łóżka i Komisja przyznała mu 78 punktów wsparcia. Poniżenie osób niepełnosprawnych

Kolejny list czytelnika Infor.pl o nieprawidłowościach (jego zdaniem) w procesie przyznawania punktów przez WZON, od których zależy wysokość świadczenia wspierającego albo w ogóle jego przyznanie. Publikowaliśmy wcześniej listy np.: 1) osoby niewidomej, która otrzymała 61 punktów oraz osoby sparaliżowanej od pasa w dół z ... 43 punktami. Obie osoby to niepełnosprawność w stopniu znacznym, orzeczenia o niepełnosprawności stałe.

Zmiana terminu wypłaty ekwiwalentu za urlop [PROJEKT MRPiPS z 10 czerwca 2025]

W środę, 11 czerwca 2025 r. do uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania trafił projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Projekt zakłada m.in. zmianę przepisów dotyczących wypłaty ekwiwalenty za urlop.

Karol Nawrocki odebrał uchwałę PKW o wyborze na urząd prezydenta

Karol Nawrocki odebrał uchwałę PKW w sprawie stwierdzenia wyniku wyboru prezydenta RP, którą podczas uroczystości na Zamku Królewskim wręczył mu szef PKW Sylwester Marciniak.

REKLAMA

Jaki stopień niepełnosprawności uprawnia do... ? [Przykłady 2025]

To pytanie często zadają osoby z niepełnosprawnościami. Z jakim stopniem można ubiegać się o określone ulgi i świadczenia? Co przysługuje ze stopniem lekkim, umiarkowanym, a co ze znacznym? Prezentujemy kilka ważnych przykładów.

Co dalej z paktem migracyjnym? UE wciąż czeka na ruch dwóch krajów, w tym Polski

Już 25 krajów UE przekazało swoje plany wdrażania paktu migracyjnego, nie zrobiły tego Węgry i Polska - wynika z opublikowanego w środę 11 czerwca raportu Komisji Europejskiej. KE wezwała w nim spóźnione państwa do przyspieszenia działań w tej sprawie.

Zatrudniasz Ukraińców w 2025? Sprawdź nowe obowiązki, kary do 30 tys. zł i możliwe dofinansowania

Zatrudnianie obywateli Ukrainy w Polsce to temat, który nie traci na aktualności. W 2025 roku, po wejściu w życie nowych przepisów z 1 czerwca, pracodawcy muszą szczególnie uważać na formalności, terminy i obowiązki. Jednocześnie mogą skorzystać z atrakcyjnych form wsparcia finansowego. Sprawdź, jak legalnie zatrudnić obywatela Ukrainy i jakie dokumenty są potrzebne.

Konkurs MEN: Bezpłatne studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym /zgłoszenia do 10 lipca 2025/

Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłosiło konkurs na studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym dla obecnych i przyszłych nauczycieli. Na realizację projektów przeznaczono niemal 50 mln zł.

REKLAMA

Kiedy zakończenie roku szkolnego 2024/2025? Kiedy rozpoczęcie roku szkolnego 2025/2026? /Kalendarz roku szkolnego/

Choć jeszcze niedawno rozbrzmiewał pierwszy dzwonek, dziś uczniowie i nauczyciele odliczają już ostatnie dni do wakacji. Kiedy zakończenie roku szkolnego 2024/2025? A co z rokiem szkolnym 2025/2026? Jak wygląda kalendarz roku szkolnego 2025/2026?

ZUS, urlop, PIT i ryzyko. Umowa o pracę czy B2B? Porównanie na przykładach z 2025 roku

Coraz więcej osób rozważa przejście z etatu na własną działalność. Równie często pracodawcy zamiast umowy o pracę proponują współpracę w modelu B2B. W 2025 roku po zmianach w składkach ZUS i podatkach ten wybór staje się jeszcze bardziej istotny. W artykule porównujemy te formy współpracy, pokazując różnice w wynagrodzeniu, zabezpieczeniach i ryzykach na konkretnych liczbach i przykładach.

REKLAMA