„Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”: 10 grudnia to Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka

• Jaka jest podstawa praw człowieka?
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 
• Jakie rodzaje praw ma człowiek?
• Jakie organizacje zajmują się ochroną praw człowieka?

W dniu 10 grudnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka. Tegoroczna edycja została ogłoszona pod hasłem „Nasze prawa, nasza przyszłość, już teraz”. W dzisiejszych czasach wojen, braku ładu i pokoju społecznego, braku przestrzegania praworządności jak i nie szanowania podstawowych, przyrodzonych wartości ludzki, warto zwolnić i zastanowić się nad ideą, źródłem i istotą praw człowieka. Szczególnie ważne są prawo do życia, do ochrony zdrowia i zabezpieczenia socjalnego jak i prawo do pracy. 

Jaka jest podstawa praw człowieka?

Podstawę prawną dla ochrony praw człowieka są: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ; Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, do 2024 roku ratyfikowanego przez 173 państwa (w stosunku do Polski wszedł w życie 18 czerwca 1977r.); Międzynarodowy paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, do 2024 roku ratyfikowanego przez 171 państw (w stosunku do Polski wszedł w życie 18 czerwca 1977r.); Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w skrócie nazywana Europejską Konwencją Praw Człowieka, która weszła w życie w dniu 3 września 1953 r.  

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 

W dniu 10 grudnia 1948 r. ustanowiono Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Ten najważniejszych akt prawny, który daje nam wytyczne jakie prawa są bezwzględnie chronione i uznane za najistotniejsze został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych. Tak więc święto 10 grudnia ma związek z rocznicą uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 10 grudnia 1948 r. Jak podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich:

Ten przełomowy dokument wyznacza standardy współczesnego systemu międzynarodowej ochrony praw człowieka. Jest zbiorem fundamentalnych praw i wolności, które przysługują każdemu człowiekowi, niezależnie od jego pochodzenia, rasy, płci, narodowości, religii, przekonań czy statusu społecznego. Tegoroczny temat obchodów jest wezwaniem do uznania wagi i znaczenia praw człowieka w naszym codziennym życiu w kontekście zapobiegania zagrożeniom i ochrony przed naruszeniami. Hasło skłania też do refleksji nad kluczową rolą praw człowieka jako drogowskazu w procesie szukania rozwiązań dla najbardziej palących problemów i wyzwań współczesnego świata.

Jakie rodzaje praw ma człowiek?

Prawa człowieka wynikają z przyrodzonej godności człowieka. Przysługują każdemu bez względu na jakiekolwiek wartości czy cechy. Prawa człowieka wprost wiążą się więc z zakazem dyskryminacji i nierównym traktowaniem kogokolwiek w życiu społecznym, rodzinnym, zawodowym i gospodarczym. Praw człowieka nie można się zrzec, mają one bowiem charakter niezbywalny, są nam przypisane (jako człowiekowi z natury) i tym samym nikt nie może ich nam odebrać. Oczywiście prawa człowieka w pewnych sytuacjach mogą być ograniczane. Dzieje się to jednak tylko w ściśle określonych sytuacjach. W polskim prawie jest to określone konstytucyjnie (ma to miejsce np. ze względu na potrzebę ochrony określonych wartości, ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego). Można więc generalnie przyjąć, że prawa człowieka mają charakter: powszechny, naturalny, przyrodzony, niepodzielny, niezbywalny, nienaruszalny .

Podstawowe prawa człowieka to prawa obywatelskie i polityczne. Do najistotniejszych należą między innymi:

• prawo do życia,

• wolność,

• bezpieczeństwo osobiste,

• zakaz tortur,

• prawo do sądu,

• wolność sumienia i wyznania,

• wolność słowa,

• prawo do prywatności,

• prawo do sądu,

• prawo do obywatelstwa,

• prawo do wolnych wyborów,

• wolność zgromadzeń i stowarzyszeń.