Pracodawca może zwolnić działaczy związkowych. Wystarczy zapomnieć o jednym obowiązku

• Zakładowa organizacja związkowa
• Informacja o liczbie członków zakładowej organizacji związkowej
• Informacja także od organizacji podejmującej działalność
• Nie warto lekceważyć obowiązku informowania pracodawcy
• Pracodawca ma prawo do weryfikacji informacji o liczbie związkowców

Zakładowa organizacja związkowa

Związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. 

Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:

• pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub

• innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy objętego działaniem tej organizacji.

Informacja o liczbie członków zakładowej organizacji związkowej

Co 6 miesięcy, według stanu na 30 czerwca i 31 grudnia danego roku, zakładowa organizacja związkowa zobowiązana jest do składania pracodawcy informacji o liczbie swoich członków. W najbliższym czasie związkowcy muszą przedstawić taką informację do 10 lipca 2024 r. – według stanu na 30 czerwca 2024 r. Kolejną informację będą musieli przedstawić do 10 stycznia 2025 r. – według stanu na 31 grudnia 2024 r.

Liczbę członków podaną w informacji bierze się pod uwagę przy ustalaniu uprawnień zakładowej organizacji związkowej na najbliższe 6 miesięcy. Zmiany stanu liczbowego, które nastąpią w ciągu 6-miesięcznego okresu sprawozdawczego, pozostają bez wpływu na te uprawnienia. Tak więc jeśli w tym okresie liczba członków osiągnie 10 osób lub spadnie poniżej tego progu, to dana organizacja nie nabędzie ani nie utraci uprawnień organizacji zakładowej.

Informacja także od organizacji podejmującej działalność

Obowiązek informowania o liczebności dotyczy także nowopowstałych organizacji związkowych. 

Organizacja, która została utworzona w ciągu 6-miesięcznego okresu sprawozdawczego, pierwszą informację o liczbie członków (według stanu na dzień złożenia informacji) przedstawia pracodawcy w terminie 2 miesięcy od dnia utworzenia organizacji związkowej. 

Przedstawienie informacji w tym terminie nie zwalnia jej z obowiązku złożenia kolejnej informacji w terminie określonym dla pozostałych zakładowych organizacji związkowych.

Nie warto lekceważyć obowiązku informowania pracodawcy

Organizacji, która nie wypełniła w terminie obowiązków informacyjnych względem pracodawcy, nie przysługują uprawnienia zakładowej organizacji związkowej aż do czasu wykonania tych obowiązków. 

W praktyce oznacza to np. utratę ochrony trwałości stosunku pracy działaczy związkowych czy utratę prawa do zwolnienia ich z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej. Ponadto utrata statusu zakładowej organizacji związkowej powoduje, że organizacja ta nie ma uprawnień do obrony swoich członków. Pracodawca nie będzie musiał z nią współdziałać w sprawach, w których taką współpracę przewidują przepisy, np. konsultowanie zamiaru wypowiedzenia pracownikowi lub rozwiązania z nim umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. 

Zakładowa organizacja związkowa nie może też np. prowadzić rokowań zbiorowych i zawierać układów zbiorowych pracy, zajmować stanowiska w indywidualnych i zbiorowych sprawach z zakresu prawa pracy, współtworzyć wewnątrzzakładowego prawa pracy (np. regulaminu pracy, regulaminu wynagradzania, regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych).

Pracodawca ma prawo do weryfikacji informacji o liczbie związkowców

Pracodawcy przysługuje prawo do poddania kontroli informacji o liczbie członków zakładowej organizacji związkowej. W tym celu pracodawca może zgłosić pisemne zastrzeżenie co do jej liczebności. Pracodawca powinien złożyć pismo w tej sprawie do danej zakładowej organizacji związkowej w terminie 30 dni od dnia przedstawienia przez nią informacji.

Związkowcy w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia (wpływu pisma), mają obowiązek wystąpić do sądu rejonowego - sądu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy, z wnioskiem o ustalenie liczby członków na ostatni dzień danego półrocza. Jeżeli organizacja związkowa, której liczba członków jest kwestionowana, nie złoży wniosku do sądu, z upływem 30-dniowego terminu traci uprawnienia zakładowej organizacji związkowej. Uprawnienia te zostaną przywrócone z chwilą złożenia do sądu przez tę organizację wniosku o ustalenie liczby członków związku.

W przypadku gdy zastrzeżenie co do liczebności danej zakładowej organizacji związkowej okazało się bezpodstawne, ponowne zgłoszenie przez pracodawcę zastrzeżenia co do liczebności tej samej organizacji związkowej może nastąpić najwcześniej po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie ustalenia liczby członków tej organizacji.

Podstawa prawna:

art. 25¹ ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 854)