Dyskryminacja, Rzecznik Praw Obywatelskich

Pracodawcy muszą liczyć się z odpowiedzialnością karną za niezatrudnienie kandydata do pracy z powodów wymienionych w art. 123 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Grzywna za dyskryminację przy nawiązywaniu stosunku pracy wynosi minimum 3000 zł. Na podstawie Kodeksu pracy osoba niezatrudniona może również dochodzić odszkodowania. W jakiej wysokości?

Zbliżają się wybory samorządowe. W wielu miejscach, w tym w pracy, trwają rozmowy, spory i wymiana myśli politycznych co do programów i kandydatów. Trzeba jednak wiedzieć, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, m.in. bez względu na przekonania polityczne. Nie można więc ponosić negatywnych konsekwencji w miejscu pracy, szczególnie jeżeli ma się odmienne poglądy od pracodawcy. Nawet jeżeli jest się zatrudnionym w jednotach samorządu terytorialnego, gdzie niestety często ma miejsce rotacja pracowników ze względu na tzw. układy polityczne - powinna obowiązywać zasada wolności słowa i własnych poglądów politycznych.

W aktualnym stanie prawnym na zatrzymanie prawa jazdy kierowcy przez policjanta nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Infrastruktury o rozpoczęcie prac legislacyjnych w celu wprowadzenia podstawy prawnej do zaskarżania takiego zatrzymania prawa jazdy.

Organy Krajowej Administracji Skarbowej wysyłają obywatelom nieformalne pisma z ewentualnymi zastrzeżeniami co do prawidłowego wywiązywania się przez nich z obowiązków podatkowych. Takie działania budzą wątpliwości a także emocje podatników, którzy już odebrali takie "listy behawioralne". Mają oni wątpliwości i pytania co do tej procedury, której nie przewiduje Ordynacja podatkowa. Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił Ministra Finansów o kompleksowe wyjaśnienia tych działań. Marcin Wiącek pyta ministra Andrzeja Domańskiego m.in. o to, na jakiej podstawie ustalany jest krąg adresatów listów oraz czy resort kontroluje zasadność ich kierowania do podatników.

Rzecznik Praw Obywatelskich ma wątpliwości prawne odnośnie zasad na jakich ma działać strefa czystego transportu (STC) w Warszawie. Dlatego skierował 27 lutego 2024 r. wystąpienie do Biura Zarządzania Ruchem Drogowym Urzędu m. st. Warszawy. Z uchwały Rady m. st. Warszawy w sprawie STC wynika, że (w zakresie wyłączeń od zakazu wjazdu), pojazdy z silnikami benzynowymi mogą spełniać niższe normy emisji szkodliwych substancji w stosunku do pojazdów z silnikami Diesla. Rzecznik Praw Obywatelskich ma obawy, czy takie zróżnicowanie spełnia standardy konstytucyjne, które gwarantują obywatelom prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Ponadto RPO zwrócił uwagę na fakt, że czasowe prawo do wjazdu do stołecznej strefy czystego transportu samochodami niespełniającymi europejskich wymogów norm spalania ma przysługiwać mieszkańcom Warszawy, którzy w niej rozliczają podatki. Ale nie wyjaśniono powodów pominięcia tych mieszkańców, którzy nie rozliczają się w stolicy albo też dopiero to uczynią. 

Równe traktowanie pracowników jest podstawową zasadą prawa pracy. Kodeks pracy zakazuje wszelkiej dyskryminacji w zatrudnieniu. Podpowiadamy, jakie są przesłanki dyskryminacji oraz kiedy pracownik ma prawo ubiegać się o odszkodowanie. 

W czasie rozmowy kwalifikacyjnej potencjalny pracodawca nie ma prawa pytać o sytuację rodzinną, stan cywilny oraz posiadane lub planowane potomstwo. Przepisy kodeksu pracy traktują taką sytuację jako przejaw dyskryminacji. Dyskryminacja może być pośrednia lub bezpośrednia – w przypadku tej drugiej pracodawca ryzykuje nie tylko karę, ale i konieczność wypłaty odszkodowania pracownikowi.

Współczesne miejsce pracy staje przed wyzwaniem budowania otoczenia, które jest wolne od wszelkich form dyskryminacji. Dążenie do równości i inkluzji nie tylko promuje etyczne standardy, ale także sprzyja efektywności organizacji. 

Równość płci w miejscu pracy to temat, który stał się jednym z kluczowych aspektów współczesnego społeczeństwa. Walka o równość i sprawiedliwość stała się jednym z głównych nurtów dyskusji na temat praw człowieka, a miejsce pracy stanowi centralną arenę tej walki. Pomimo ogromnych postępów w dziedzinie praw kobiet, nadal istnieją wyraźne nierówności płciowe, które wymagają uwagi, analizy i działań naprawczych. 

3000 zł kary grzywny za niezatrudnienie kandydata na pracownika. Pracodawcy mają się czego obawiać. Są dane Głównego Inspektoratu Pracy za 2022 r., które pokazują, że na 182 zgłoszone do inspekcji pracy przypadki dyskryminacji przy nawiązywaniu lub rozwiązywaniu stosunku pracy 17 uznano za zasadne. Czy posypią się kary?

Praca zdalna, po wygaśnięciu możliwości świadczenia pracy na warunkach telepracy to jedyna przewidziana przepisami forma wykonywania pracy poza siedzibą pracodawcy. Sytuacja, w której część pracowników zatrudnionych u pracodawcy pracuje zdalnie, a część – stacjonarnie może prowadzić do podziałów wśród personelu, a nawet nierównego traktowania pracowników przez pracodawcę. Kodeks pracy zawiera przepisy, które mają zapobiegać dyskryminacji ze względu na wykonywanie pracy zdalnej. Pracodawca, który dopuści się dyskryminacji zapłaci dyskryminowanemu pracownikowi ponad 4 tys. zł!

W mentalności pracodawców funkcjonują stereotypy dotyczące osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, czy cudzoziemców – wskazał rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek podczas debaty eksperckiej poprzedzającej III Kongres ESG. RPO uwagę, że osoby te mają często trudności ze znalezieniem pracy, mimo wyższego wykształcenia.

Ableizm (z ang. -able w disable – niepełnosprawny) to dyskryminacja i uprzedzenia wobec osób z niepełnosprawnością lub tych, którzy różnią się zdolnościami fizycznymi czy umysłowymi od normy społecznej. Termin ten odnosi się do postaw, które deprecjonują osoby z niepełnosprawnością, traktując je jako mniej wartościowe, zdolne lub ważne niż osoby pełnosprawne. Ableizm może objawiać się na różne sposoby, w tym w postaci barier architektonicznych, komunikacyjnych czy też w postawach i zachowaniach innych ludzi.

Ageizm, czyli dyskryminacja ze względu na wiek, stanowi poważne wyzwanie w dzisiejszym społeczeństwie. Dotyka on nie tylko życia codziennego, ale także miejsc pracy. Ageizm może prowadzić do nierównego traktowania pracowników, ograniczać ich szanse na rozwój zawodowy i wpływać negatywnie na atmosferę w firmie. 

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich wciąż nie wiadomo, jakie będą zasady udzielania od 1 stycznia 2024 r. świadczenia wpierającego dla osób z niepełnosprawnościami.

W odpowiedzi udzielonej Rzecznikowi Praw Obywatelskich Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, iż obecnie obowiązujące przepisy prawa wyborczego nie przewidują możliwości korzystania przez wyborców z kopert w trakcie oddawania głosu w lokalu wyborczym.

„Dostrzegając wagę problemu zróżnicowania ponoszonych przez rodziców kosztów gorącego posiłku dla uczniów w szkołach, Ministerstwo Edukacji i Nauki rozważa możliwość zmiany przepisów prawa oświatowego w tym zakresie” – poinformował resort w odpowiedzi udzielonej Rzecznikowi Praw Obywatelskich.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę na potrzebę doprecyzowania przesłanek umożliwiających dokonanie legalnego zabiegu aborcji po wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Przepisy regulujące tryb waloryzacji świadczenia nie przewidują dwukrotnej podwyżki w ciągu roku. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich powinno to ulec zmianie. Ministerstwo rodziny nie prowadzi prac nad zmianą tych zasad.

Molestowanie (prawo pracy) – niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie dotyczącej braku prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla wnuka opiekującego się osobą z niepełnosprawnością.

Czy to koniec luki płacowej i dyskryminacji między kobietami a mężczyznami w zatrudnieniu? Dzięki nowym unijnym przepisom pracodawcy będą musieli podawać informacje, które ułatwią pracownikom porównywanie wysokości wynagrodzeń i umożliwią identyfikację różnic płacowych. Ponadto oferty pracy będą musiały być neutralne płciowo a same procesy mają być niedyskryminacyjne - nie można np. pytać kobiety czy zamierza mieć potomstwo.

Praca zdalna wykonywana przez niektórych pracowników firmy może prowadzić do podziałów wśród personelu, różnego traktowania pracowników stacjonarnych i zdalnych, a nawet dyskryminacji. Ustawodawca przewidział takie niebezpieczeństwa i wprowadził przepisy, które mają do nich nie dopuścić.

Za pożyczkę w wysokości 3419 zł firma pożyczkowa zażądała od obywatelki łącznie 10 332 zł – czyli 302 % udzielonej kwoty. Sąd rejonowy na wniosek firmy wydał w 2013 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Nie zbadał jednak z urzędu umowy pożyczki z 2012 r., choć powinien był to uczynić pod kątem jej potencjalnej niedopuszczalności. Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi w 2023 r. skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty. Zawnioskował też o wstrzymanie egzekucji.