Edukacja, Praca

Kalendarz pęka w szwach. Klienci zapisują się na miesiące do przodu, a wolne terminy? Najwcześniej w przyszłym roku. Tak wygląda codzienność Michała – właściciela firmy brukarskiej, który z wykształcenia jest… socjologiem. Dziesięć lat temu schował dyplom do szuflady i zamiast badać społeczne zjawiska, zaczął układać kostkę brukową. Dziś jest specjalistą, którego usługi chodzą jak ciepłe bułeczki. I nie żałuje ani jednego dnia spędzonego na budowie.

Opóźniona wypłata pensji, praca "na czarno", nieodprowadzanie składek do ZUS czy nadgodziny bez wynagrodzenia - to problemy, z którymi polscy pracownicy mierzą się częściej, niż mogłoby się wydawać. O tym, jak skutecznie dochodzić swoich praw, kiedy kierować sprawę do PIP oraz jakie sankcje grożą pracodawcom, rozmawiamy z Głównym Inspektorem Pracy, Marcinem Staneckim.

W dniu 16 grudnia 2025 r., w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów, został opublikowany opracowany przez MRPiPS projekt ustawy, którego celem jest implementacja do polskiego porządku prawnego rozwiązań w zakresie prawa do równego wynagrodzenia oraz zwiększenia przejrzystości wynagrodzeń, przewidzianych w dyrektywie unijnej. Jak podkreśla resort – rozwiązania te (w tym nowe obowiązki dla pracodawców) mają doprowadzić do „wyeliminowania dyskryminacji płacowej w wynagrodzeniu mężczyzn i kobiet za jednakową pracę oraz pracę o jednakowej wartości”. Zgodnie z projektem, nowe przepisy miałyby wejść w życie z dniem 7 czerwca 2026 r.

W 2026 roku polski rynek pracy i przedsiębiorców czekają ważne zmiany w prawie, które będą miały dalekosiężne skutki zarówno dla zatrudniających jak i zatrudnianych - na różnych podstawach. Do najważniejszych należy wejście w życie ustawy wdrażającej postanowienia dyrektywy o transparentności płac. Ale to nie jedyna poważna zmiana w nowym roku.

Polityka Cyfrowej Transformacji Edukacji wyznacza działania fundamentalne dla dalszego rozwoju edukacji cyfrowej w Polsce. „Cyfrowy uczeń” to program wspierania organów prowadzących szkoły i placówki w rozwijaniu umiejętności cyfrowych dzieci i młodzieży.

ZbadAI to nowy projekt edukacyjny, który ma pomóc przygotować nauczycieli i uczniów do mądrego korzystania ze sztucznej inteligencji. Weźmie w nim udział 200 szkół, 930 nauczycieli i edukatorów oraz 13000 uczniów.

Niewidzialna praca kobiet w domu - czas to wycenić! Ile wzięłaby kucharka, ile niania, ile pomoc sprzątająca? Kobiety po pracy, pracują - w domu (sic!). I choć kobiety prowadzące biznes poświęcają na zadania domowe mniej czasu, niż ogół kobiet, częściej wyżej oceniają ich wartość. Aż 21 proc. respondentek prowadzących własną firmę wycenia ją na ponad 6 tys. zł netto. Oczywiście nie chodzi o to, żeby dyskryminować czy "uderzać" w mężczyzn - gdyż Panowie również angażują się w prace domowe (niejednokrotnie znacznie lepiej) - jednak zwykle o ognisko domowe dbają częściej Panie. Zresztą statystyki potwierdzają: kobiety poświęcają na obowiązki domowe średnio 40 proc. dnia, a mężczyźni – jedynie 26 proc.

Zarówno widoczna, jak i niewidoczna niepełnosprawność, w tym neuroatypowość, jak ADHD czy ASD, niekoniecznie przeszkadza studentom w nauce. Przeszkody tworzy za to system uczelni wyższych - tak wynika z najnowszego raportu „Nauka dla wszystkich”, przygotowanego przez Uczelnię Łazarskiego, który powstał w ramach projektu realizowanego przy wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Raport stanowi istotny głos w debacie o dostępności studiów oraz zapobieganiu zjawisku drop-outu.

W ciągu ostatnich dwóch lat polskie szkolnictwo branżowe zostało poddane intensywnej modernizacji. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiedziało wprowadzenie 15 nowych zawodów, obejmujących zarówno nowoczesne technologie, jak i rosnący obszar „zielonych zawodów”. Resort podkreśla, że zmiany powstały w ścisłej współpracy z przedstawicielami rynku pracy i odpowiadają realnym potrzebom gospodarki

Jak prawidłowo obliczać wymiar czasu pracy obowiązujący konkretnego pracownika? Zazwyczaj nie ma z tym problemów, gdy pracownik pracuje w stałych dniach i godzinach. Jednak jak postępować, gdy ta układanka się komplikuje, a dzień wolny to nie zawsze dzień kalendarzowy?

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który umożliwi doktorantom ponowne ubieganie się o zapomogi w trudnych sytuacjach życiowych. Nowe przepisy mają wejść w życie 14 dni po publikacji w Dzienniku Ustaw. Zapomogi nie obciążą budżetu państwa.

Zacieranie się granic między pracą a życiem prywatnym istotnie wpływa na życie zawodowe Polaków. Wiele osób wykonuje obowiązki po godzinach, rezygnując z czasu przeznaczonego na odpoczynek, rodzinę czy realizację pasji. Jak pokazuje ankieta przeprowadzona przez Gi Group Holding, 24% respondentów odczuwa poczucie winy, gdy nie odbiera służbowych telefonów lub wiadomości po godzinach pracy, co świadczy o presji emocjonalnej towarzyszącej permanentnej dostępności.

Wolny Związek Zawodowy „Forum-Oświata” wraz z NSZZ „Solidarność” wzywa prezydenta Karola Nawrockiego do zawetowania ustawy reformującej polskie prawo oświatowe. Związki zawodowe ostrzegają, że reforma edukacji „Kompas Jutra” może doprowadzić do destabilizacji systemu szkolnictwa i przeciążenia nauczycieli.

Już w styczniu rozpoczną się ferie zimowe w roku szkolnym 2025/2026. Co z przedszkolakami? Czy w placówkach publicznych dzieci mają zapewnioną opiekę? Jak funkcjonują tzw. zerówki?

Rozmowa z Tomaszem Słomą, szefem komunikacji w eTutor i ProfiLingua (Grupa Tutore), pomysłodawcą „EBecadła” i „Książki kucHRskiej” o tym, jak połączenie wspomnień, edukacji i kreatywności pozwala opowiadać o budowaniu wizerunku pracodawcy w zupełnie nowy, angażujący sposób.

Nowelizacja Kodeksu pracy oraz ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przyniesie jedną z największych zmian w ostatnich latach. Pracownicy otrzymają ekwiwalent za niewykorzystany urlop najpóźniej 10 dni po rozwiązaniu umowy, a pracodawców czekają nowe obowiązki konsultacyjne. To jednak tylko część pakietu zmian w prawie pracy, które wejdą w życie w 2026 roku.

Wizyta pracownika u lekarza medycyny pracy to dla wielu firm czysta formalność. Problemy zaczynają się, gdy pracownik wraca z orzeczeniem, na którym lekarz oznaczył „Wobec braku przeciwskazań jest zdolny(-na) do wykonywania/podjęcia pracy na określonym stanowisku”, ale jednocześnie – mimo, że nie ma tam miejsca na dodatkowe informacje, gdzieś obok pojawia się adnotacja typu: „bez pracy na wysokości powyżej 3 metrów”, „zakaz dźwigania powyżej 10 kg” lub „wymagana praca w okularach”. Czy takie orzeczenie jest wiążące?

70 proc. Polaków nie obawia się o stabilność swojego zatrudnienia, ale tylko 41 proc. uważa swoje wynagrodzenie za sprawiedliwe. Ale co oznacza sprawiedliwe czy godne wynagrodzenie? Dla każdego co innego. Poniżej nowe dane z 9. edycji badania „Szczęście w pracy Polaków”.

Każdej jesieni polscy uczniowie i ich rodzice stają wobec zderzenia z systemem edukacji, który nie nadąża za współczesnością i potrzebami młodych ludzi. Po wakacyjnej przerwie, pełnej planów i nadziei, że „w tym roku będzie inaczej”, wielu z nich już w pierwszych tygodniach nauki doświadcza rozczarowania, frustracji i poczucia bezsilności. Za tymi emocjami nie kryje się lenistwo ani brak ambicji, lecz narastające od lat zjawisko przeciążenia psychicznego uczniów, które staje się jednym z najpoważniejszych wyzwań społecznych w Polsce. Dobrostan psychiczny dzieci i młodzieży to dziś nie tylko temat kampanii społecznych, lecz kluczowy wskaźnik jakości całego systemu edukacyjnego.

Od 1 stycznia 2026 r. mają wejść w życie przepisy, które znacząco zmienią zasady tworzenia i zatwierdzania arkuszy organizacyjnych w szkołach oraz przedszkolach. MEN zapowiada uproszczenia dla kuratoriów oraz nowe obowiązki dla organów prowadzących. Największą zmianą dla szkół będzie także wprowadzenie „edukacji zdrowotnej” zamiast dotychczasowego WDŻ.

Czy można wnioskować o pracę zdalną, gdy regulamin obowiązujący w firmie nie przewiduje takiej możliwości? O okazjonalną pracę zdalną może wnioskować każdy, ale czy pracodawca musi uwzględnić taki wniosek?

Ministerstwo Edukacji Narodowej skierowało do konsultacji publicznych projekty nowych podstaw programowych przygotowanych w ramach „Reformy26. Kompas Jutra”. Proponowane zmiany obejmują m.in. powrót przedmiotu przyroda w klasach IV–VI, rezygnację z nauczania łaciny w miejsce drugiego języka obcego oraz większą elastyczność i spójność programów. Konsultacje potrwają do 18 grudnia 2025 r.

Sejmowa Komisja Edukacji i Nauki poparła projekt nowelizacji Karty Nauczyciela, który przywraca prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, jeśli nauczyciel był gotowy je przeprowadzić. Przyjęto również poprawkę nadającą przepisom moc wsteczną – od 1 września 2025 r. Nowe regulacje mają rozwiązać problemy, jakie pojawiły się po tzw. dużej nowelizacji Karty obowiązującej od roku szkolnego 2025/2026.

Latami wykonują swoją pracę bez prawa do urlopu, bez ochrony w razie choroby i bez gwarancji stabilnego zatrudnienia. Ich wysiłek do tej pory nie wliczał się do stażu pracy, ale wkrótce może się to zmienić. Od początku nowego roku wejdą w życie przepisy, które mają naprawić jedną z największych niesprawiedliwości na rynku pracy. Dzięki nim nawet 5 milionów Polaków zyska realne uprawnienia pracownicze.

Wiceminister edukacji Henryk Kiepura poinformował, że Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje umożliwić gminom wykorzystanie infrastruktury szkół, które wyludniają się z powodu niżu demograficznego, na potrzeby lokalnych społeczności. Jak wyjaśnił, budynki oświatowe mogą zostać przeznaczone m.in. na wsparcie rodziców wracających na rynek pracy, a także na działania skierowane do seniorów czy rozwijanie różnych form aktywności obywatelskiej.