Urlop macierzyński, Zwolnienie lekarskie

Latem aż 37% zwolnień lekarskich wykorzystywanych jest nieprawidłowo. Ubezpieczeni robią remonty, wyjeżdżają na wakacje. Tymczasem państwo i pracodawcy ponoszą niezwykle wysokie koszty związane z absencją chorobową pracowników. Istnieje społeczne przyzwolenie na nadużywanie zwolnień lekarskich. Czas na zmianę przepisów?

Wynagrodzenie chorobowe po urlopie macierzyńskim. Ile? Powstaje to pytanie, ponieważ nasze czytelniczki zastanawiają się: "Czy po urlopie macierzyńskim mogą iść na L4?".

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podsumował wyniki kontroli zwolnień lekarskich prowadzonych w I półroczu 2024 roku. ZUS wydał w tym czasie 18,6 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych na kwotę niemal 24 mln zł. Jakie były powody takich decyzji?

Z pozoru zestawianie ze sobą wycofywania się z Polski i zwolnień grupowych w wielkich renomowanych firmach z falą lewych zwolnień lekarskich może wydawać się absurdalne. To rosnące koszty pracy, zwłaszcza płace i ceny energii są główną przyczyną. Niemniej koszt absencji pracowniczych może finalnie wpływać na takie niekorzystne dla rynku pracy decyzje.

Od stycznia do kwietnia 2024 roku zasiłki macierzyńskie ZUS wypłacił dla 112,7 tys. kobiet w całej Polsce. Ile wynosi taki zasiłek? Jak długi urlop macierzyński i rodzicielski przysługuje w 2024 roku? 

44 proc. badanych jest zdania, że należy zmienić nazwę "urlop macierzyński". Obowiązująca nazwa sugeruje, że opieka nad dzieckiem jest czasem odpoczynku. Ruszyła kampania edukacyjna #ToNieUrlop, zmieniająca krzywdzące przekonania społeczne na temat opieki nad małym dzieckiem i urlopów macierzyńskich. 

Urlop macierzyński to nie urlop: to praca w domu i opieka nad dzieckiem. Trwa zbieranie podpisów pod petycją na rzecz zmiany określenia: "urlop macierzyński". Aż 90 proc. respondentów uważa, że określenie „urlop” nie pasuje do okresu opieki nad dzieckiem, szczególnie w pierwszych miesiącach jego życia. Podobnie powinno się zastąpić sformułowanie: zasiłek macierzyński - zasiłkiem rodzicielskim.

Utrata chorobowego ze strony ZUS grozi tym pracownikom przebywającym na zwolnieniu lekarskim, którzy wykonują pracę lub czynności sprzeczne z zaleceniami lekarzy. Prawo do kontroli sposobu korzystania ze zwolnień lekarskich mają pracodawcy. Jednak nie zawsze odpowiednie ku temu kompetencje.

W piątek 24 maja minister rodziny Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zaprezentowała projekt ustawy wydłużający urlop dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po narodzinach. Projekt wprowadza zasadę, zgodnie z którą za tydzień hospitalizacji dziecka rodziców będzie przysługiwał tydzień dłuższego urlopu.

Ministerstwo rodziny, pracy i polityki społecznej przygotowało projekt ustawy wydłużającej urlopy macierzyńskie. Nowe przepisy będą dotyczyć rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po narodzinach.

Na realizację czekają dwie obietnice wyborcze związane z wypłatą pieniędzy należnych pracownikom i ubezpieczonym chorobowo zleceniobiorcom za czas choroby. Pierwsza to przeniesienie z firm w całości na ZUS wypłaty świadczeń chorobowych, a drugi to wyrównanie do 100 proc. wynagrodzenia za pracę wysokości zasiłku chorobowego, który teraz w większości przypadków ogranicza się do 80 procent płacy.

Zdarza się tak, że kobieta chce lub potrzebuje skorzystać z urlopu macierzyńskiego jeszcze przed porodem. Częściej kobiety korzystają ze zwolnień lekarskich, ale jak najbardziej można wykorzystać część urlopu przed porodem. Poniżej wyjaśnienie ile tygodni takiego urlopu przysługuje i co najważniejsze jaki wniosek złożyć oraz co powinien zawierać.

Zwolnienia lekarskie wystawiane są wyłącznie elektronicznie. Pracownik może je łatwo sprawdzić za pomocą swojego Internetowego Konta Pacjenta. Jak to zrobić?

Pracownik korzystający ze zwolnienia lekarskiego znajduje się pod ochroną i pracodawca nie może rozwiązać z nim umowy o pracę. Ochrona nie jest jednak nieograniczona.

Jak długo musi trwać choroba, by trzeba było skierować pracownika na badania kontrolne? Ich organizacja to obowiązek pracodawcy, a długie zwolnienie lekarskie może powodować konieczność wysłania pracownika na badania. Jednak jak długo musi trwać niezdolność do pracy, by powstał taki obowiązek?

Depresja, zwłaszcza wśród pracowników, przybiera taką skalę, iż specjaliści określają to zjawisko mianem nowej pandemii. Część pracowników korzysta z pomocy lekarza, a część nie ma odwagi lub nie wie o tym, że cierpią na depresję.

Być może jeszcze w tym roku będzie wdrożony do przepisów prawa pracy 100% płatny dodatkowy urlop macierzyński i tacierzyński. Komu przysługiwałby taki urlop: rodzicom wcześniaków. Aktualnie urlop macierzyński przysługuje po urodzeniu się dziecka, jeżeli dziecko jest wcześniakiem i przebywa w szpitalu, ze względu na swój trudny stan zdrowia (niekiedy wiele miesięcy) - rodzice nie mają możliwości w pełni wykorzystać tego czasu z dzieckiem. Czas to zmienić. W Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej miały miejsce kolejne już rozmowy w ramach tej inicjatywy, zwanej: „koalicja dla wcześniaka”. Został powołany specjalny zespół ds. poprawy sytuacji rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po narodzinach. Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk przedstawiła propozycje rozwiązań, które znajdą się w przygotowywanym projekcie ustawy. Projekt ma być przygotowany przed Dniem Matki.

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, szefowa MRPiPS, zadeklarowała, że w maju ma być gotowy projekt ustawy wydłużającej urlop macierzyński. Powinien on być fakultatywny, nieprzymusowy, udzielany na wniosek i płatny w 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Na lewym zwolnieniu lekarskim był prawie co trzeci Polak. 3 na 4 lewe zwolnienia L4 wystawił lekarz NFZ. 85% pacjentów, którzy udawali chorych, nie poniosło konsekwencji – wyniki badania.

W dniu 15 lutego 2024 roku ruszyły prace w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nad opracowaniem prawnych rozwiązań w zakresie uprawnień rodzicielskich dla rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz dzieci hospitalizowanych po urodzeniu. To poważny problem. Środowiska reprezentujące rodziców wcześniaków wskazują, że mama każdego wcześniaka, który wymaga hospitalizacji po narodzinach, miała prawo skorzystać z pełnopłatnego zwolnienia lekarskiego z tytułu opieki nad dzieckiem, a urlop macierzyński, żeby zaczynał się wraz z wypisem dziecka do domu. Dodatkowo, mamy wcześniaków aktualnie przebywające na urlopie macierzyńskim proszą o wydłużenie im tego urlopu o czas, jaki dziecko spędziło w szpitalu. 

Zwiększa się ilość nieobecności w pracy spowodowanych zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania. W ubiegłym roku lekarze wystawili ponad 1,4 mln zaświadczeń lekarskich z powodu zaburzeń zaliczających się do tej grupy. Najczęściej przyczyną absencji jest reakcja na ciężki stres.

Tylko w ubiegłym roku lekarze w całym kraju wystawili ponad 1,4 mln zaświadczeń lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania, co przełożyło się na 26 mln dni absencji chorobowej. Tak wynika z danych przekazanych PAP przez ZUS.

Jednym z uprawnień związanych z rodzicielstwem jest możliwość skorzystania z urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po zakończeniu urlopu związanego z opieką nad dzieckiem. Ta sytuacja to wyjątek od zasady, zgodnie z którą urlopów wypoczynkowych udziela pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników. Jednak prawo do przedłużenia okresu opieki na dzieckiem przy wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego łatwo stracić. Wystarczy popełnił mały błąd.

Rząd Donalda Tuska zapowiedział, że zwolni pracodawców z obowiązku płacenia zasiłku chorobowego przez pierwsze 33 lub 14 dni choroby pracownika każdego roku.  Po zmianie prawa, zasiłek chorobowy wypłacany będzie wyłącznie z ubezpieczenia chorobowego, na które składki do ZUS wnoszą pracownicy – od pierwszego aż do ostatniego dnia choroby. Paradoksalnie zmiana zamiast ulżyć przedsiębiorcom – zgodnie z zamysłem rządu – może przynieść im więcej szkody.

Kobiety w ciąży są szczególnie chronione w miejscu pracy. Wśród przywilejów, z jakich mogą korzystać, znajduje się możliwość wykonania badań związanych z ciążą w czasie pracy. Jakie warunki muszą być spełnione, aby takie zwolnienie zostało udzielone przez pracodawcę? Podpowiadamy.