Urlop na żądanie, Kodeks pracy

Kiedy i komu pracodawca ma obowiązek udzielić dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego? W jakich sytuacjach i terminach pracownik nabywa prawo do zwiększonego wymiaru tego urlopu? Co wynika z przepisów?

Trzeba było na to czekać kilkanaście lat. Rodzice wcześniaków wreszcie zyskają prawo do urlopu macierzyńskiego, który pozwoli im na dłuższą opiekę nad przedwcześnie urodzonymi dziećmi i tymi, które urodziły się w terminie, ale wymagały dłuższej hospitalizacji. Nowe przepisy regulowane kodeksem pracy weszły w życie 19 marca. 

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy z 5 grudnia 2024 r. (który został już skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu) stanowi próbę implementacji dyrektywy UE 2023/970 dotyczącej przejrzystości wynagrodzeń do polskiego porządku prawnego. Projekt ma na celu wprowadzenie istotnych zmian w zakresie jawności wynagrodzeń i przeciwdziałania dyskryminacji płacowej określonych w dyrektywie. Jakie zmiany znajdziemy w tym projekcie? Czy zawarte w tej nowelizacji zasady jawności i równości wynagrodzeń spełnią pokładane w nich nadzieje? Kiedy zmiany przepisów wejdą w życie?

Kodeks pracy nie zawiera przepisów, które przewidują możliwość zwrotu przez pracownika dni urlopu wykorzystanych ponad przysługujący mu wymiar.

Nowe normy dotyczące pracy w upał, które od roku szykuje ministerstwo pracy mają wykluczyć pracę w niesprzyjających warunkach atmosferycznych oraz nałożyć na pracodawców nowe obowiązki w zakresie BHP. O ile sprawa jest w miarę klarowna jeśli chodzi o pracę w firmach i na powietrzu, o tyle nic nie wiadomo o pracy zdalnej.

Rzadko kiedy zmiany przepisów kodeksu pracy mają znaczenie dla osób na umowach cywilnych lub zarobkujących w każdy innym sposób niż umowa o pracę. Tym razem jest inaczej. Rewolucja w sposobie ustalania stażu pracy da korzyści zarówno samozatrudnionym, jak pracownikom etatowym. Rząd już o niej zdecydował a nawet ustalił termin wejścia w życie zmian korzystnych dla 5 mln zarobkujących Polaków.

21 lutego 2025 r. Sejm przyjął ustawę o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zaproponowane rozwiązania mają ograniczyć nadużycia przy zatrudnianiu cudzoziemców, usprawnić procedury, zmniejszyć zaległości załatwiania spraw przez urzędy oraz zapewnić pełną elektronizację postępowań. Zwiększono także kary dla pracodawców.

Praktyczny webinar „Rodzicielstwo po nowemu, czyli zmiany w Kodeksie pracy 2025” poprowadzi Aleksander Kuźniar, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy oraz ochrony danych osobowych, ekspert INFORAKADEMII. Uczestnicy dowiedzą się, kiedy i na jakich warunkach pracownicy mogą skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego oraz co musi się znaleźć we wniosku o jego udzielenie. Każdy z uczestników otrzyma imienny certyfikat i dostęp do retransmisji webinaru wraz z materiałami dodatkowymi.

Czeka nas sporo zmian w przepisach prawa pracy. Już od 1 lutego obowiązują regulacje wprowadzające dodatkowy dzień wolny od pracy. Niedługo wejdą w życie przepisy o uzupełniającym urlopie macierzyńskim. Trwają też prace nad dalszymi zmianami przepisów. Mają one wprowadzić m.in. krótszy tydzień pracy czy zmienić zasady ustalania minimalnego wynagrodzenia.

Coraz bliższy jest moment, w którym zapadnie decyzja rządu co do nowelizacji przepisów kodeksu pracy dotyczących czasu pracy. Pewne jest, że mamy pracować krócej, ale do wyboru rząd ma dwie opcje. Skrócenie tygodnia pracy z 40 godzin obecnie do 35 albo odjęcie z tygodnia pracy jednego dnia, by piątki były dniem wolnym od pracy jak obecnie wolne są soboty.

Najczęstszy wariant czasu pracy, to pięciodniowy tydzień pracy z wolną sobotą i niedzielą. W takim wariancie pracownikom należy się dodatkowy dzień wolny od pracy tylko za święta wypadające w soboty. Z tego powodu (co do zasady) pracodawca nie ma obowiązku dawać pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy za święta wypadające w niedziele – np. w niedzielę 20 kwietnia (Wielkanoc), czy 8 czerwca (Zielone Świątki) 2025 roku. Ale nie dotyczy to tych wyjątkowych przypadków, w których praca jest świadczona w niedziele i święta zgodnie z art. 151(10) Kodeksu pracy. Bo w takich przypadkach pracodawca ma obowiązek zapewnić (wyznaczyć) pracownikom inny dzień wolny od pracy.

Urlop z powodu siły wyższej w 2025 roku - ile dni przewiduje Kodeks pracy? Ile jest płatny? Jak napisać wniosek o zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej? Czy trzeba uzasadniać wniosek? Artykuł zawiera przykłady siły wyższej.

Czy jest urlop na żądanie dla nauczyciela w 2025 roku? Karta nauczyciela różnicuje urlopy nauczycieli zatrudnionych w szkołach feryjnych i nieferyjnych. Czy dyrektor, wicedyrektor i nauczyciel na stanowisku kierowniczym mogą korzystać z urlopu na żądanie? Czy nauczyciele mogą korzystać z 2 dni wolnego z powodu siły wyższej?

Co 7 lat każdy z pracowników ma 3 lata urlopu zdrowotnego. Taki urlop mają nauczyciele. Związkowcy proponują nowelizację kodeksu pracy. I wprowadzenie tego rozwiązania (dziś Karta Nauczyciela) dla wszystkich (proponowana nowelizacja Kodeksu pracy). O ile przepracowali w jednym miejscu pracy 7 lat.

Warunki atmosferyczne nie tylko utrudniają pracownikom punktualne rozpoczęcie pracy, ale w niektórych przypadkach mogą w ogóle uniemożliwić im dotarcie do firmy. Czy w takiej sytuacji lepiej skorzystać z urlopu na żądanie, czy można wykorzystać zwolnienie z powodu siły wyższej? Wszystko zależy od tego, jakie są stosunki między pracownikiem a pracodawcą.

Już nie jedna, ale trzy rewolucje w kodeksie pracy są zapowiedziane. Sam rząd najbliżej jest tej, która ma skrócić czas pracy. Zamiast osiem godzin dziennie, 40 tygodniowo mamy pracować 40 godzin a może nawet tylko cztery dni w tygodniu. Z kolei wydłużenie urlopów wypoczynkowych - nawet o 9 dni, to postulat związkowców.

Taki przywilej politycy obiecali w kwietniu 2024 r. Pomysł był rewolucyjny - im dłuższy staż pracy, tym dłuższy urlop wypoczynkowy (dziś maksymalnie 26 dni). Przypominamy tą propozycję nowelizacji przepisów i zaskoczenie pracowników z kwietnia 2024 r. Bo to jest bardzo korzystna oferta, ale - na dziś - tylko dla niektórych osób. Niestety wciąż tylko etap "dyskusja" nad tym rozwiązaniem. Dziś już nikt nie mówi o tej nowelizacji jako planie wdrożenia w 2025 r. (ani nawet 2026 r).

Wolna wigilia to za mało, jeszcze pięć dni choćby z urlopu na żądanie 2024 i 2025, a będą pełne dwa tygodnie nieprzerwanego odpoczynku w okresie Bożego Narodzenia i Nowego Roku. Oto jak łatwo to zorganizować korzystając zarówno z urlopu wypoczynkowego, opiekuńczego, urlopu na żądanie czy wolnego na działanie siły wyższej.

Wolna od pracy wigilia, zwłaszcza jeśli wypada w środku tygodnia, pozwala wydłużać Boże Narodzenie z dwóch dni do często nawet tygodnia. W końcu będzie dniem ustawowo wolnym od pracy, o ile prezydent podpisze ustawę, ale dopiero od 2025 r. A co z wolnym w wigilię w 2024 roku?

W dniu 5 grudnia br. na ręce Marszałka Sejmu, został złożony projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy (znak SH-020-300/24), zakładający wprowadzenie istotnych zmian w zakresie jawności wynagrodzenia o pracę. Zgodnie z jego założeniami – pracodawcy, na wniosek pracowników, mają być zobowiązani do ujawniania im średnich poziomów wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na równorzędnych stanowiskach, jak również do informowania o wysokości proponowanego wynagrodzenia w ofertach pracy.

Wniosek o przerwy na karmienie może złożyć pracownica karmiąca dziecko piersią. Zgodnie z Kodeksem praca od 4 do 6 godzin dziennie daje możliwość skorzystania z jednej przerwy, a praca powyżej 6 godzin z dwóch. Jak długie są przerwy na karmienie? Czy można je łączyć? Jak napisać wniosek o przerwy na karmienie? Pobierz wzór pisma.

Wynika to m.in. z tego przepisu, który niedługo pojawi się w Kodeksie pracy:

W 2025 r. (II połowa) zasadą stanie się jawność wynagrodzeń. Oznacza to nielegalność wszelkich zakazów w umowach o pracę zakazów ujawniania pensji przez pracowników. Tak samo jest w przypadku regulaminów wynagradzania. 

31 grudnia 2024 r. ostateczny termin dla pracowników. Przepadają ważne przywileje. Zostało coraz mniej czasu na wykorzystanie dni wolnych na opiekę nad dzieckiem, urlopu na żądanie, urlopu opiekuńczego oraz dni okazjonalnej pracy zdalnej.

W nadchodzącym roku czeka nas 14 dni ustawowo wolnych od pracy. W 2025 roku wolna Wigilia przypada w środę, wystarczy więc wziąć dwa dni urlopu, żeby zyskać tygodniowy odpoczynek.