Darmowe przelewy natychmiastowe, dosłownie w kilka sekund. Nadchodzi rewolucja w płatnościach

• Przelew natychmiastowy – czyli jaki?
• Co zmienia nowe unijne prawo (rozporządzenie IPR)?
• Koniec z opłatami za szybkość?
• Dlaczego Unia Europejska wprowadza takie zmiany?
• Co z polskimi złotówkami?
• Kto zyska na zmianach?
• Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Wyobraź sobie, że możesz przelać pieniądze do kogokolwiek w Polsce lub w Europie, a odbiorca otrzyma je w kilka sekund – i to zupełnie za darmo. Jeszcze niedawno brzmiało to jak pieśń przyszłości. Dziś staje się rzeczywistością. Wszystko dzięki nowym przepisom przygotowywanym przez Ministerstwo Finansów, które wprowadzają bezpłatne przelewy natychmiastowe.

To ogromna zmiana dla konsumentów, firm i banków. Z jednej strony odpowiada na oczekiwania społeczne dotyczące szybkości i wygody, z drugiej – dostosowuje polskie prawo do nowych unijnych regulacji. Co dokładnie się zmieni? I co to oznacza dla naszych codziennych finansów?

Przelew natychmiastowy – czyli jaki?

Na początek warto wyjaśnić, czym różni się przelew natychmiastowy od zwykłego. To rodzaj płatności elektronicznej, który trafia na konto odbiorcy w ciągu kilku, maksymalnie kilkunastu sekund. Bez względu na porę dnia, weekend czy święta. Takie przelewy działają 24/7, co czyni je wyjątkowo wygodnymi.

Dotąd jednak wiele banków traktowało je jako usługę premium – szybką, ale dodatkowo płatną. I tu wkracza Unia Europejska z nowym rozporządzeniem, które zmienia zasady gry.

Co zmienia nowe unijne prawo (rozporządzenie IPR)?

W marcu 2024 r. Parlament Europejski i Rada UE przyjęły nowe rozporządzenie (UE 2024/886), zwane „rozporządzenie IPR” (Instant Payments Regulation), które ma ułatwić dostęp do przelewów natychmiastowych w euro w całej wspólnocie. Polska, jak każde państwo członkowskie, musi teraz dostosować swoje przepisy do tych regulacji.

Ministerstwo Finansów pracuje już nad odpowiednią nowelizacją. Chodzi o projektowaną ustawę o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw. Jej celem jest nie tylko wdrożenie unijnego prawa, ale też stworzenie realnych warunków, by takie przelewy były powszechnie dostępne – i to bez dodatkowych kosztów dla użytkownika.

Główne cele rozporządzenia IPR:

• zapewnienie powszechnego dostępu do natychmiastowych przelewów w euro,
• ujednolicenie zasad przetwarzania takich przelewów w całej UE,
• ochrona konsumentów przed nieprawidłowym przelaniem środków,
• obniżenie kosztów przelewów natychmiastowych do poziomu przelewów standardowych,
• wsparcie konkurencji i innowacji w sektorze płatności elektronicznych,
• zwiększenie efektywności gospodarczej, szczególnie w płatnościach transgranicznych.

Koniec z opłatami za szybkość?

Największą zmianą, jaką odczują konsumenci, będzie zniesienie dodatkowych opłat za przelewy natychmiastowe w euro – pod warunkiem, że dany bank nie pobiera też opłat za standardowe przelewy w tej walucie.

Brzmi jak rewolucja? Bo nią jest. Do tej pory wiele osób rezygnowało z natychmiastowych przelewów właśnie z powodu kosztów. Teraz, gdy zrównają się one cenowo z przelewami tradycyjnymi – a w praktyce często będą po prostu darmowe – skorzysta z nich znacznie więcej osób.

Dlaczego Unia Europejska wprowadza takie zmiany?

Nowe przepisy UE są odpowiedzią na rosnące oczekiwania społeczne oraz potrzebę unowocześnienia rynku płatności w Europie. Mimo że technologia przelewów natychmiastowych istnieje już od kilku lat, jej wykorzystanie było dotąd bardzo nierówne. W niektórych krajach była standardem, w innych – rzadkością.

Unia Europejska chce to zmienić, zapewniając jednolity dostęp do szybkich płatności w całej wspólnocie. I nie chodzi tylko o wygodę – to także sposób na zwiększenie konkurencji, rozwój nowych usług, a w dłuższej perspektywie – ożywienie gospodarki.

Co z polskimi złotówkami?

Unijne rozporządzenie IPR dotyczy przelewów w euro, ale jego skutki mogą sięgnąć znacznie dalej. Wiele wskazuje na to, że także krajowe przelewy w złotówkach mogą zostać objęte podobnymi zasadami.

Polski rynek jest na to gotowy. Systemy takie jak Express Elixir czy BlueCash już teraz obsługują miliony przelewów w czasie rzeczywistym. Zmiany legislacyjne mogą sprawić, że ta forma płatności stanie się standardem – dostępnym bez opłat dla każdego.

Kto zyska na zmianach?

Na pierwszym miejscu są oczywiście konsumenci. Dla nich to wygoda, oszczędność czasu i pieniędzy. Ale korzyści będą znacznie szersze, tj.:

• Firmy - dzięki szybkim przelewom poprawi się ich płynność finansowa. Będą mogły szybciej otrzymywać zapłaty od klientów i sprawniej zarządzać zobowiązaniami.
• Banki i fintechy - nowe przepisy zmuszą instytucje finansowe do modernizacji systemów, co z kolei pobudzi rozwój usług i aplikacji mobilnych. Pojawią się nowe rozwiązania, które zwiększą konkurencję i wybór na rynku.
• Gospodarka - szybszy obieg pieniędzy w systemie finansowym oznacza większą efektywność całej gospodarki – zarówno na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Nowe regulacje w zakresie przelewów natychmiastowych są obecnie na etapie prac legislacyjnych. Zgodnie z unijnym harmonogramem, państwa członkowskie muszą je wdrożyć w 2025 r. Przepisy UE nakładają na państwa członkowskie obowiązek przyjęcia i publikacji niezbędnych regulacji krajowych do 9 kwietnia 2025 roku, oraz rozpoczęcia ich stosowanie. Dodatkowo, państwa członkowskie powinny niezwłocznie przekazać Komisji teksty tych przepisów.

Aktualnie polski projekt ustawy wdrażający nowe unijne regulacje dotyczące przelewów natychmiastowych znajduje się na etapie opracowania po konsultacjach publicznych, a zgłoszone uwagi do projektu są analizowane przez resort finansów. Być może jeszcze w miesiącu kwietniu ukaże się nowa wersja projektu.

Przelewy natychmiastowe, które dotąd były luksusem, już wkrótce mogą stać się codziennością. Bez opłat, bez opóźnień, bez komplikacji. To krok w stronę nowoczesnej, dostępnej dla wszystkich bankowości. I dowód na to, że technologia, prawo i potrzeby użytkowników mogą – i powinny – iść w parze.