ZUS ogłasza ważną zmianę dla wszystkich emerytów i rencistów od 1 czerwca 2025 r.: muszą tego pilnować, żeby nie stracić świadczenia

• Dorabianie do emerytury lub renty może skutkować zmniejszeniem kwoty świadczenia lub całkowitym zawieszeniem jego wypłacania
• Limit dorabiania, którego przekroczenie powoduje zawieszenie prawa do emerytury lub renty
• Limit dorabiania, którego przekroczenie powoduje zmniejszenie kwoty wypłacanej emerytury lub renty
• Emeryt, jak i rencista musi powiadomić ZUS o dorabianiu do emerytury lub renty

Dorabianie do emerytury lub renty może skutkować zmniejszeniem kwoty świadczenia lub całkowitym zawieszeniem jego wypłacania

Zgodnie z art.104 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają odpowiedniemu zmniejszeniu, w przypadku osiągania przez emeryta lub odpowiednio – rencistę przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, tj.:

• zatrudnienia,
• służby,
• innej pracy zarobkowej lub
• prowadzenia pozarolniczej działalności, w tym również wykonywanej za granicą (w tym przypadku – za przychód uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne),

oraz z tytułu:

• czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub zastępczych form tej służby lub
• działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą działalnością.

Do przychodu, który – w przypadku przekroczenia określonych limitów – może spowodować zmniejszenie lub odpowiednio zawieszenia prawa do emerytury lub renty – zalicza się ponadto kwoty pobranych zasiłków:

• chorobowego,
• macierzyńskiego,
• opiekuńczego oraz
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy,

jak również kwoty wypłaconego:

• świadczenia rehabilitacyjnego,
• świadczenia wyrównawczego,
• zasiłku wyrównawczego oraz
• dodatku wyrównawczego.

Do przychodów, które – w przypadku przekroczenia określonych limitów – mogą spowodować zmniejszenie lub odpowiednio zawieszenia prawa do emerytury lub renty – nie wlicza się natomiast honorariów otrzymywanych przez emerytów lub odpowiednio – rencistów, z tytułu działalności twórczej i artystycznej.

Od powyższej zasady, ustawodawca przewidział jednak pewne wyjątki. Prawo do emerytury lub odpowiednio – renty, nie ulegnie zawieszeniu, a świadczenia te nie ulegną zmniejszeniu (bez względu na wysokość osiąganych przychodów), w przypadku:

1. emerytów, którzy osiągnęli wiek emerytalny 60 lat (w przypadku kobiet) lub 65 lat (w przypadku mężczyzn), chyba, że osoba taka, kontynuuje zatrudnienie u pracodawcy, u którego była zatrudniona bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury – wówczas prawo do pobierania przez nią emerytury, ulegnie zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu do czasu, aż powyższy stosunek pracy zostanie rozwiązany i złoży ona wniosek o podjęcie wypłaty emerytury,
2. posiadania prawa do emerytury częściowej,
3. posiadania prawa do renty inwalidy wojennego z tytułu pobytu w obozie i w miejscach odosobnienia lub do renty rodzinnej po takim inwalidzie albo
4. posiadania prawa do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową lub renty rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć miała związek ze służbą wojskową.

Co do zasady – emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, mogą więc dorabiać bez ograniczeń.

Limit dorabiania, którego przekroczenie powoduje zawieszenie prawa do emerytury lub renty

Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej (jeżeli jest do niej uprawniona tylko jedna osoba), ulega zawieszeniu (z wyłączeniem ww. wyjątków od powyższej zasady), w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS.

Ww. kwota przychodu, której osiągnięcie skutkuje zawieszeniem prawa do świadczenia emerytalno-rentowego, ogłaszana jest w każdym kwartale w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa ZUS, w terminie do 14 dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego, a ponadto – dla całego mijającego roku kalendarzowego – w terminie do 14 roboczego dnia listopada.

Aktualnie, tj. od 1 marca 2025 r. – zgodnie z komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 lutego 2025 r. w sprawie kwot przychodu odpowiadających 70 % i 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za IV kwartał 2024 r. stosowanych przy zmniejszaniu albo zawieszaniu emerytur i rent – limit przychodu, powyżej którego świadczenie emerytalno-rentowe ulega zawieszeniu, wynosi 11 020,40 zł (które stanowi równowartość 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za IV kwartał 2024 r.). Od 1 czerwca 2025 r. natomiast – zgodnie z informacją przekazaną przez regionalnego rzecznika prasowy ZUS województwa podlaskiego, Katarzynę Krupicką (ponieważ komunikat ZUS w sprawie kwot przychodu odpowiadających 70 % i 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za I kwartał 2025 r. stosowanych przy zmniejszaniu albo zawieszaniu emerytur i ren – nie został jeszcze podany do publicznej wiadomości) – limit przychodu, powyżej którego świadczenie emerytalno-rentowe ulegać będzie zawieszeniu, wynosić będzie 11 651,00 zł.

Limit dorabiania, którego przekroczenie powoduje zmniejszenie kwoty wypłacanej emerytury lub renty

Kwota wypłacanej emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej (jeżeli jest do niej uprawniona tylko jedna osoba), ulega natomiast zmniejszeniu (z wyłączeniem ww. wyjątków od powyższej zasady), w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty.

Ww. kwota przychodu – podobnie jak limit przychodu, powyżej którego prawo do świadczenia emerytalno-rentowego ulega zawieszeniu – ogłaszana jest w każdym kwartale w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa ZUS, w terminie do 14 dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego, a ponadto – dla całego mijającego roku kalendarzowego – w terminie do 14 roboczego dnia listopada.

Aktualnie, tj. od 1 marca 2025 r. – zgodnie z ww. komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 lutego 2025 r. – limit przychodu, powyżej którego świadczenie emerytalno-rentowe ulega zmniejszeniu, wynosi 5 934,10 zł (które stanowi równowartość 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za IV kwartał 2024 r.). Od 1 czerwca 2025 r. natomiast – zgodnie z informacją przekazaną przez regionalnego rzecznika prasowy ZUS województwa podlaskiego, Katarzynę Krupicką (ponieważ komunikat ZUS w sprawie kwot przychodu odpowiadających 70 % i 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za I kwartał 2025 r. stosowanych przy zmniejszaniu albo zawieszaniu emerytur i ren – nie został jeszcze podany do publicznej wiadomości) – limit przychodu, powyżej którego świadczenie emerytalno-rentowe ulegać będzie zmniejszeniu, wynosić będzie 6 273,60 zł.

Jeżeli zatem, wysokość przychodu osiąganego przez emeryta lub rencistę nie przekracza 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – świadczenie emerytalno-rentowe wypłacane jest w pełnej wysokości.

W przypadku, gdy osiągany przychód przekracza natomiast ww. limit 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – świadczenie emerytalno-rentowe zmniejszane jest o kwotę stanowiącą różnicę pomiędzy osiąganym przychodem, a tzw. niższą kwotą graniczną przychodu, którą stanowi ww. limit przychodów (tj. ogłoszona przez GUS kwota stanowiąca równowartość 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Jeżeli jednak, wyliczona w ten sposób kwota jest wyższa niż tzw. kwota maksymalnego zmniejszania – to świadczenie emerytalno-rentowe obniżane jest o odpowiednią kwotę maksymalnego zmniejszenia. Kwoty te, ustalane są każdorazowo przy waloryzacjach emerytur i rent i aktualnie (tj. od 1 marca 2025 r.) wynoszą:

• 939,61 zł – dla emerytury oraz renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
• 704,75 zł – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i odpowiednio
• 798,72 zł – dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest tylko jedna osoba.

Emeryt, jak i rencista musi powiadomić ZUS o dorabianiu do emerytury lub renty

O podjęciu pracy zarobkowej – emeryt, jak i rencista, ma obowiązek niezwłocznie powiadomić ZUS. W tym celu – powinien skorzystać z formularza EROP („Oświadczenie o osiąganiu przychodu”). Zawiadomienie to, potwierdza zakład pracy, informując ZUS o wysokości ustalonego wynagrodzenia. Obowiązek ten, nie dotyczy jednak:

• emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny i – co do zasady – mogą zarabiać bez ograniczeń,
• osób, które mają prawo do renty inwalidy wojennego z tytułu pobytu w obozie albo w miejscach odosobnienia lub renty rodzinnej po tych inwalidach, jak również
• osób, które mają prawo do renty inwalidy wojskowego w związku z odbywaniem czynnej służby wojskowej lub renty rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć miała związek z tą służbą.

Jeżeli z powyższego oświadczenia, będzie wynikało, że zamiarem emeryta lub odpowiednio – rencisty, jest osiąganie przychodu, który:

• powoduje zmniejszenie świadczeń emerytalno-rentowych (w związku z przekroczeniem obowiązującego limitu przychodów) – ZUS wyda decyzję o zmniejszeniu wysokości świadczenia, a jeżeli, że
• powoduje zawieszenie świadczeń (w związku z przekroczeniem obowiązującego limitu przychodów) – decyzję o zawieszeniu wypłaty świadczenia.

Ponadto, co roku – do końca lutego – emeryt, jak i rencista (z wyłączeniem ww. wyjątków), ma obowiązek dostarczyć do ZUS zaświadczenie o łącznej wysokości przychodu za ubiegły rok kalendarzowy. Na jego podstawie, ZUS ustala, czy w minionym roku, świadczenie emerytalno-rentowe wypłacane było w prawidłowej wysokości. Jeżeli okaże się, że emerytura lub renta została wypłacona w kwotach wyższych, niż należne, w związku z uzyskiwaniem przez emeryta lub rencistę przychodu przekraczającego obowiązujące limity – ZUS zażąda zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. W tym przypadku – istotne znaczenie będzie miało to, czy emeryt lub rencista powiadomił ZUS o swoich przychodach i ich wysokości:

• jeżeli tak – ZUS zażąda zwrotu nienależnie pobranych świadczeń tylko za ostatni rok,
• a jeżeli nie – aż za 3 lata wstecz.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22.07.1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury lub renty (Dz.U. z 1992 r., nr 58, poz. 290 z późn. zm.)