Niepełnosprawność ze względu na otyłość [lista przysługujących świadczeń, ulg i uprawnień]

• Otyłość to poważna choroba
• W Polsce na otyłość choruje około 8 milionów dorosłych
• Przyczyny otyłości
• Otyłość sprzyja powstawaniu innych ciężkich chorób
• Coraz więcej dzieci choruje na cukrzycę z powodu otyłości
• Cukrzyca i otyłość – podstawa do uznania za osobę niepełnosprawną
• Czym jest niepełnosprawność?
• Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
• Jakie świadczenia i ulgi przysługują osobie z niepełnosprawnością?
• Świadczenie pielęgnacyjne – aż 3287 zł miesięcznie (lub więcej)

Otyłość to poważna choroba

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje nadwagę i otyłość jako nieprawidłowe i nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, które stanowi zagrożenie dla zdrowia. Otyłość została oficjalnie uznana za chorobę i wpisana do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 pod kodem E66.¹

W Polsce na otyłość choruje około 8 milionów dorosłych

Według danych WHO, nadmierne odżywienie częściej prowadzi dziś do zgonów niż niedożywienie. Od 1975 roku liczba osób z otyłością na świecie potroiła się – w 2016 roku blisko 2 miliardy dorosłych miało nadwagę, z czego ponad 650 milionów było otyłych. W Polsce z problemem otyłości zmaga się około 8 milionów dorosłych. Badania przeprowadzone w 20 krajach Europy wykazały, że ponad połowa dorosłych (53,1%) ma nadwagę lub otyłość.²

Przyczyny otyłości

W aż 90% przypadków mamy do czynienia z otyłością pierwotną, która wynika z zaburzenia bilansu energetycznego – przede wszystkim z nadmiernego spożywania wysokoenergetycznej żywności i braku aktywności fizycznej. To właśnie te dwa czynniki – dieta i styl życia – stanowią główne zagrożenia prowadzące do rozwoju otyłości.³

Otyłość sprzyja powstawaniu innych ciężkich chorób

Zarówno nadwaga, jak i otyłość (zwłaszcza ta zaawansowana) znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, nadciśnienia, a także chorób sercowo-naczyniowych. Im wyższy wskaźnik BMI, tym większe ryzyko chorób przewlekłych i zgonu.⁴

Coraz więcej dzieci choruje na cukrzycę z powodu otyłości

Choć cukrzyca typu 1, najczęstsza u dzieci, ma nieznane przyczyny, to jednak coraz więcej dzieci choruje na cukrzycę typu 2 – a ta jest już silnie związana z otyłością i stylem życia. Ministerstwo Zdrowia szacuje, że w Polsce w grupie dzieci do 15. roku życia na cukrzycę choruje już 17,7 na 100 tys. mieszkańców. Prognozy są niepokojące - liczba chorych dzieci w ciągu najbliższych 15–20 lat może się podwoić.⁵

Cukrzyca i otyłość – podstawa do uznania za osobę niepełnosprawną

Osoby, które w wyniku otyłości zachorowały na cukrzycę, mogą zostać uznane za osoby z niepełnosprawnością. Cukrzyca, jako choroba przewlekła, została wpisana do systemu orzekania o niepełnosprawności i oznaczana jest symbolem 11-I.

Czym jest niepełnosprawność?

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej z 27 sierpnia 1997 r., niepełnosprawność to trwała lub czasowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu ograniczonej sprawności organizmu. Chodzi tu m.in. o trudności w samodzielnym funkcjonowaniu, podejmowaniu pracy czy korzystaniu z życia społecznego i kulturalnego na równi z innymi.⁶

Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzecznictwo dzieli się na:

• dla dzieci do 16. roku życia,
• dla osób dorosłych (w tym dzieci powyżej 16 lat).

Orzeczenie wydają powiatowe lub miejskie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. Należy przygotować:

• wniosek,
• zaświadczenie lekarskie (ważne 30 dni),
• dokumentację medyczną (np. wypisy szpitalne, wyniki badań, opinie specjalistów).

Do uzyskania legitymacji osoby niepełnosprawnej potrzebne są:

• wniosek,
• orzeczenie o niepełnosprawności,
• zdjęcie 35 mm × 45 mm.

Jakie świadczenia i ulgi przysługują osobie z niepełnosprawnością?

Osoby posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności mogą skorzystać z wielu przywilejów. Najważniejsze z nich to:

• Zasiłek pielęgnacyjny – 215,84 zł miesięcznie (dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub powyżej 75 lat).
• Pierwszeństwo w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych i usług aptecznych, np.:
• • lekarz rodzinny, pielęgniarka, położna,
  • poradnie specjalistyczne,
  • szpitale,
  • rehabilitacja lecznicza (bez limitu).
• Brak konieczności skierowania do specjalisty - dotyczy osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności.

• Dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych przez PFRON.
• Ulga rehabilitacyjna w PIT – m.in. na:
• • adaptację mieszkania,
  • przystosowanie pojazdu,
  • zakup sprzętu, leków, pieluchomajtek (do 2 280 zł rocznie),
  • turnusy rehabilitacyjne, zabiegi, pobyt w uzdrowisku.
• Karta parkingowa – dla osób ze znacznie ograniczoną mobilnością (na podstawie orzeczenia).
• Zwolnienie z abonamentu RTV – dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności i wszystkich po 75. roku życia. Zwolnione są także osoby powyżej 60 lat, pobierające niską emeryturę (do 50% przeciętnego wynagrodzenia).

Świadczenie pielęgnacyjne – aż 3287 zł miesięcznie (lub więcej)

Rodzice i opiekunowie dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności mają prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Od 2024 r. świadczenie to można łączyć z pracą zarobkową – zniesiono wymóg rezygnacji z zatrudnienia.

Uprawnieni do świadczenia to m.in.:

• matka lub ojciec,
• inni krewni zobowiązani alimentacyjnie,
• opiekun faktyczny dziecka,
• rodziny zastępcze, dyrektorzy placówek opiekuńczych.

Od 1 stycznia 2025 r. wysokość świadczenia wynosi 3287 zł miesięcznie.

Wniosek o przyznanie świadczenia można złożyć:

• osobiście (papierowo),
• lub online przez portal Emp@tia

^1,2,3,4 Otyłość - informacje ogólne: czynniki ryzyka, przyczyny otyłości i konsekwencje zdrowotne - md.pl

⁵ RPD pyta resort zdrowia o dzieci z cukrzycą

⁶ M. Paluszkiewicz, Prawne pojęcie niepełnosprawności (w:) Studia prawno-ekonomiczne, t. XCV, 2015, s. 77-98

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 44 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 11.09.2015 r. o osobach starszych (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 1705 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 323 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 146 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 163 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 21.04.2005 r. o opłatach abonamentowych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1689 z późn. zm.)