Praca na roli wlicza się do ogólnego stażu

Wiele uprawnień pracowniczych uzależnionych jest od ogólnego stażu, jakim legitymuje się pracownik. Choć wydawałoby się, że dla stażu istotne znaczenie ma zatrudnienie pracownicze, o jakim mowa w kodeksie pracy, to jednak w grę wchodzić mogą także inne okresy, które na mocy odrębnych ustaw lub przepisów zakładowych wliczane są do stażu pracownika.

Przykładem takiego okresu niezwiązanego z zatrudnieniem pracowniczym jest praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Zasady zaliczania jej do stażu pracownika określa ustawa o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (dalej ustawa).

Zależy od przepisów

O tym, czy praca byłego rolnika może zostać zaliczona do stażu pracowniczego, decydują przepisy, stanowiące o zaliczaniu do stażu okresów pracy w innych zakładach pracy. Przepisami tymi mogą być zarówno ustawy i przepisy wykonawcze, jak również układy zbiorowe pracy oraz zakładowe regulaminy wynagradzania.

Gdy na ich mocy wliczeniu do stażu, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, podlegać będą okresy zatrudnienia w innych zakładach pracy, to wśród nich należy uwzględnić także pracę w gospodarstwie rolnym.

Ustawa nie znajdzie zastosowania, gdy w myśl danego przepisu prawa lub postanowienia zakładowego do stażu pracy wlicza się tylko okresy zatrudnienia u danego pracodawcy lub w określonej branży albo okresy pracy na określonych stanowiskach lub pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Co podlega zaliczeniu

Ustawa nie zalicza do stażu pracowniczego każdej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, lecz tylko taką, która spełnia określone w niej warunki. Przede wszystkim, aby praca taka była wliczana do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, musi o­na przypadać na okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka.

Ponadto zaliczeniu do stażu pracowniczego podlegają przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem, a także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

W zakresie niektórych uprawnień pracowniczych, okres pracy rolniczej nie ma znaczenia. W szczególności dotyczy to uprawnień pracowniczych, które zostały powiązane jedynie z okresem zatrudnienia u danego pracodawcy (okres wypowiedzenia, odprawa: pośmiertna, pieniężna z tytułu zwolnień grupowych) lub stażem w danej branży.

Choć pojęcie pracy w gospodarstwie rolnym zostało zrównane z pracą wykonywaną w innych zakładach, to jednak istnieją pewne wyjątki. Nie wlicza się okresów pracy w gospodarstwie rolnym do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż jeden rok (przykład).

PRZYKŁAD 1
Wymiar urlopu

Pracownik od ukończenia szkoły średniej przez osiem kolejnych lat prowadził własne gospodarstwo rolne. W tym roku wydzierżawił gospodarstwo i podjął pracę w firmie budowlanej. Pracownik, który uprzednio pracował tylko w gospodarstwie rolnym, prawo do urlopu nabywa na zasadach obowiązujących tych, którzy po raz pierwszy podejmują pracę. Natomiast wymiar urlopu zostanie ustalony z uwzględnieniem pracy rolniczej, gdyż przepisy kodeksu pracy nawiązują w tym zakresie do ogólnego stażu pracy, obejmującego także okresy poprzedniego zatrudnienia.

PRZYKŁAD 2
Objęcie gospodarstwa rodziców

Pracownik pracował w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców przez kilka lat po ukończeniu 16 roku życia, a następnie wyjechał na kilkanaście miesięcy za granicę. Po powrocie przejął gospodarstwo rodziców, które prowadził przez cztery następne lata. Przepisy prawa nie wymagają, aby objęcie i prowadzenie gospodarstwa rolnego następowało w okresie, gdy praca jest jeszcze wykonywana w gospodarstwie bądź też bezpośrednio czy też w pewnym okresie po zaprzestaniu jej wykonywania. Konieczne jest jedynie wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym, a następnie jego formalne objęcie w celu osobistego prowadzenia.

Zaświadczenie lub zeznania

Praca w gospodarstwie musi być przez pracownika udokumentowana w formie przewidzianej w ustawie. Stosowne zaświadczenia wydają urzędy gminy. Na wniosek zainteresowanego obowiązany jest o­n wydać zaświadczenie potwierdzające okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. W przypadku gdy nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia, zawiadamia o tym zainteresowanego. W takiej sytuacji jest możliwość udowodnienia okresów pracy rolniczej zeznaniami co najmniej dwóch świadków mieszkujących na terenie, na którym jest położone gospodarstwo.

PRACA W GOSPODARSTWIE PRZED 1983 ROKIEM

Okres pracy w gospodarstwie rolnym przed 1 stycznia 1983 r. wlicza się do stażu pracownika, jeżeli:
• pracownik pracował w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 lat,
• gospodarstwo rolne było prowadzone przez rodziców lub teściów,
• pracownik przejął gospodarstwo i rozpoczął jego prowadzenie osobiście lub ze współmałżonkiem.

Podstawa prawna
• Ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. nr 54, poz. 310).

Danuta Klucz