Remont lub termomodernizacja, niekoniecznie od razu kupno mieszkania - sprawdź jak wykorzystać starą książeczkę mieszkaniową PKO

• Czy książeczki mieszkaniowe PKO są jeszcze ważne
• Książeczka mieszkaniowa PKO: na co wydać wkłady by zyskać premię
• Cesja książeczki mieszkaniowej: komu można i co daje

Czy książeczki mieszkaniowe PKO są jeszcze ważne

Tak, wciąż są ważne choć premię mieszkaniową, która zasadniczo nadaje im wartość uzyskać jest coraz trudniej.

Od początku 2023 roku obowiązuje zasad, że o premię mieszkaniową należną z tytułu oszczędzania na książeczce mieszkaniowej można ubiegać się dopiero w następnym roku po jej zarejestrowaniu.
Najpierw nie było żadnych ograniczeń czasowych.

Jak przypominają analitycy portalu GetHome.pl, którzy postanowili sprawdzić co się obecnie z takimi książeczkami dzieje, u zarania III RP gdy zaprzestano zakładania nowych książeczek mieszkaniowych, rząd postanowił sprawdzić, ile faktycznie jest założonych książeczek mieszkaniowych przed 24 października 1990 r., czyli z prawem do premii gwarancyjnej.
W tym celu ich posiadaczy zobowiązano ustawowo do zarejestrowania się w PKO BP. Wprawdzie ustawa nie określiła terminu rejestracji, ale warto było załatwić tę formalność do końca 2022 r. Posiadacze książeczek mieszkaniowych, którzy przegapili ten termin, mogą bowiem ubiegać się o premię gwarancyjną dopiero „w roku następującym po rejestracji książeczki”. 

– To może być niemiłe zaskoczenie dla tych, którzy właśnie kupili mieszkanie, ale w PKO BP dowiedzieli się, że owszem premię uzyskają, ale dopiero w przyszłym roku – tłumaczy Marek Wielgo, ekspert portalu GetHome.pl.

Jak analityk sprawdził u źródła,  PKO BP prowadzi wciąż 978,8 tys. mieszkaniowych rachunków oszczędnościowych z czasów PRL. Czyli teoretycznie tyle powinno być książeczek mieszkaniowych. Tymczasem, w ciągu niemal dwóch lat od wprowadzenia obowiązku ich rejestracji, zgłosiło się tylko ok. 27 tys. posiadaczy książeczek.

Zdaniem eksperta GetHome.pl, wytłumaczenie może być tylko jedno: ogromna część książeczek mieszkaniowych uległa zniszczeniu lub zawieruszyła się gdzieś ich właścicielom bądź spadkobiercom. Zwłaszcza, że od ostatniej wpłaty na mieszkaniowy rachunek w PKO BP upłynęło ponad 30 lat. Za taką hipotezą przemawia też malejąca z każdym rokiem liczba likwidowanych książeczek. W okresie trzech kwartałów tego roku ubyło ich zaledwie 3,4 tys., w tym 2,9 tys. z wypłatą premii gwarancyjnej.

Tymczasem nawet niewielkie kwoty nominalne zapisane w książeczkach mogą zdecydowanie bardziej interesująco wyglądać po dopisaniu do nich premii.

Nie ma też problemu jeśli książeczka jest zniszczona czy nie można jej znaleźć. W razie zniszczenia lub zagubienia książeczki mieszkaniowej można zgłosić ten fakt w PKO BP. Bank wystawi wówczas jej duplikat.
Właścicielowi albo spadkobiercy. Książeczka mieszkaniowa, podobnie jak inne składniki majątku, w razie śmierci jej posiadacza podlega także dziedziczeniu. Możemy ją więc zapisać w testamencie, a jeśli tego nie uczynimy, będzie podlegać regułom dziedziczenia ustawowego zapisanym w Kodeksie Cywilnym. Co ważne, w razie zniszczenia lub zagubienia książeczki mieszkaniowej można zgłosić ten fakt w PKO BP. Bank wystawi wówczas jej duplikat.

Nie trzeba też od razu kupować mieszkania czy budować domu, by nie trzeba było likwidować książeczki zadowalając się jedynie zwaloryzowanymi wkładami. By otrzymać premię mieszkaniową wystarczy np. mieć w planach przedsięwzięcie termomodernizacyjne typu wymiana okien czy drzwi.

Natomiast jeśli kwota po uwzględnieniu premii mogłaby okazać się na tyle duże, że samo przedsięwzięcie termomodernizacyjne to za mało, warto skorzystać z możliwości cesji – w kręgu bliższej lub dalszej rodziny na pewno znajdzie się ktoś kto realizuje poważniejsze przedsięwzięcie mieszkaniowe. Wtedy przez cesję można zapewnić sobie dodanie premii mieszkaniowej do wypłacanych wkładów – osoba na rzecz której zrobimy cesję książeczki tak ją wykorzysta, a nam zgodnie z umową, którą zawrzemy na swobodnie ustalonych warunkach, przekaże należną część pieniędzy.

Książeczka mieszkaniowa PKO: na co wydać wkłady by zyskać premię

Pamiętajmy, że wkłady tych, którzy przestali oszczędzać na książeczce są dziś niewiele warte. Dlatego nie warto jej likwidować bez premii gwarancyjnej, która w tym roku wynosi średnio niespełna 16 tys. zł. Wysokość premii zależy od wpłat dokonywanych w poszczególnych latach i od GUS-owskiego wskaźnika ceny metra kwadratowego w budownictwie mieszkaniowym, który zmienia się co kwartał.

Aby uzyskać premię, najpierw trzeba zainwestować na ściśle określone ustawowo cele mieszkaniowe.
Cele mieszkaniowe uprawniające do premii gwarancyjnej:

• uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej;
• nabycie, w drodze zakupu, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, pod warunkiem że prawo własności wynosi co najmniej 1/4;
• nabycie, w drodze zakupu lub zamiany, własności lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość, lub domu jednorodzinnego, pod warunkiem że prawo własności wynosić co najmniej 1/4;
• przystąpienie do użytkowania wybudowanego własnego domu jednorodzinnego;
• uzyskanie własności domu jednorodzinnego lub odrębnej własności lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, w związku z wykonaniem umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu jednorodzinnego lub budynku wielorodzinnego bądź w związku z budową budynku wielorodzinnego na gruncie stanowiącym własność właściciela książeczki mieszkaniowej;
• uzyskanie odrębnej własności lokalu mieszkalnego powstałego w drodze przebudowy, nadbudowy lub rozbudowy budynku mieszkalnego, bądź pomieszczeń niemieszkalnych;
• uzyskanie własności domu jednorodzinnego lub odrębnej własności lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, wybudowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia na jej członków własności domów jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych w budynku wielorodzinnym;
• wpłacenie kaucji zabezpieczającej pokrycie należności z tytułu najmu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym, w wysokości przekraczającej 3 proc. wartości odtworzeniowej lokalu, wybudowanego przy wykorzystaniu kredytu udzielonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego na podstawie wniosków o kredyt złożonych do 30 września 2009 r. lub w ramach realizacji rządowego programu popierania budownictwa mieszkaniowego;
• zapłata części ceny mieszkania najmowanego na podstawie umowy najmu instytucjonalnego z dojściem do własności w łącznej równowartości nie niższej niż 3% wartości odtworzeniowej lokalu (uprawnienie do likwidacji książeczki i uzyskania premii będzie przysługiwało po upłynięciu co najmniej 12 miesięcy umowy najmu instytucjonalnego mieszkania);
• dokonanie wpłaty na podstawie umowy w sprawie partycypacji, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego w wysokości nie niższej niż 10 proc. ostatecznych kosztów budowy przypadających na dany lokal mieszkalny;
• całkowita spłata zadłużenia obciążającego lokal właściciela książeczki mieszkaniowej powstałego w związku z kredytem;
• wymiana okien, montaż, wymiana lub modernizacja  instalacji gazowej, instalacji elektrycznej lub instalacji wodno-kanalizacyjnej w lokalu mieszkalnym lub domu jednorodzinnym, którego właścicielem jest właściciel książeczki mieszkaniowej lub do którego przysługuje mu spółdzielcze prawo do lokalu lub domu jednorodzinnego;
• realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, którego właścicielem jest właściciel książeczki mieszkaniowej lub do którego właścicielowi książeczki przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu lub domu jednorodzinnego, pod warunkiem że  kwota wydatków brutto na materiały budowlane, urządzenia lub usługi związane z realizacją tego przedsięwzięcia nie jest niższa niż 6 tys. zł (wykaz wydatków określony jest w rozporządzeniu Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych; urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych);
• dokonanie przez właściciela książeczki mieszkaniowej wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej kwoty należnej za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku o likwidację książeczki, pod warunkiem, że kwota wydatków wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej poniesionych w okresie 24 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku o likwidację książeczki na remont części wspólnych budynku, w którym znajduje się lokal mieszkalny, z tytułu posiadania którego powstał obowiązek świadczeń na fundusz remontowy - w części odpowiadającej udziałowi właściciela książeczki w kosztach remontów nieruchomości wspólnej, ustalonego uchwałą wspólnoty mieszkaniowej lub uprawnionego organu spółdzielni mieszkaniowej - jest co najmniej równa tej wpłacie;
• poniesienie przez okres co najmniej 5 lat opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności pod warunkiem, że właściciel książeczki mieszkaniowej jest właścicielem lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, którego ta opłata dotyczyła.

– Oczywiście należy udokumentować poniesione wydatki. Na przykład w przypadku zakupu mieszkania wystarczy przedstawić akt notarialny. Jednak w niektórych sytuacjach PKO BP wymaga wielu dokumentów. Warto dopytać o nie w banku – radzi Marek Wielgo.

Cesja książeczki mieszkaniowej: komu można i co daje

Jak już o tym była mowa, jeśli chce się zlikwidować książeczkę nie tracąc prawa do premii, a nie planuje się aktualnie żadnego przedsięwzięcia z przedstawionej już tutaj listy, można pomyśleć o cesji książeczki na osobę, która takie plany inwestycyjne już ma.

Warunki umowy stanowią, że „książeczka może być przedmiotem przekazania praw do wkładu pomiędzy: małżonkami (również rozwiedzionymi), rodzicami i dziećmi (również przysposobionymi), dziadkami i wnukami, rodzeństwem rodzonym i przyrodnim, pomiędzy powinowatymi (macochą lub ojczymem i pasierbami)". To daje spore możliwości, bo możliwy jest łańcuszek cesji.

– Warto wcześniej sprawdzić, czy gra jest warta świeczki. O wyliczenie wkładu wraz z premią gwarancyjną można poprosić w dowolnym oddziale PKO BP. Za pierwsze wyliczenie bank nie weźmie ani złotówki – radzi Marek Wielgo.

By dokonać cesji książeczki mieszkaniowej, zainteresowane osoby powinny stawić się w oddziale PKO BP prowadzącym rachunek wkładu do książeczki oraz mieć ze sobą dokumenty tożsamości, dokumenty potwierdzające stopień pokrewieństwa oraz książeczkę mieszkaniową. Cesja kosztuje 70 zł.
Cesja nie jest darowizną, więc nie płaci się podatku od spadków i darowizn.