REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie prawa ma ojciec dziecka?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Oprac. Paulina Karpińska
Prawa ojca
Prawa ojca
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Jakie prawa przysługują ojcu w związku narodzinami dziecka i jego wychowywaniem?

Urlop ojcowski

Mężczyznom wychowującym dzieci przysługuje urlop ojcowski w wymiarze do dwóch tygodni. Ojcowie mogą skorzystać z tego urlopu w jednej lub dwóch częściach w dowolnie wybranym przez siebie momencie. Mają na to czas do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia.

REKLAMA

Taki sam okres obowiązuje w przypadku adopcji. Termin liczy się od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego adopcję. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku uprawnienie do urlopu ojcowskiego przysługuje pracownikowi ojcu dziecka nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 albo – gdy wobec takiego dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – 10 roku życia.

Urlop ojcowski jest wyłącznym i samodzielnym prawem ojca. Pracodawca jest zobowiązany udzielić urlopu ojcowskiego na pisemny wniosek pracownika-ojca. Należy pamiętać o tym, że wniosek powinien być złożony nie później siedem dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Zwolnienie od pracy z tytułu urodzenia dziecka

Świeżo upieczonym ojcom przysługują również dwa dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia się dziecka. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy mężczyznę, któremu urodziło się dziecko. W przypadku skorzystania z tego uprawnienia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas zwolnienia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Uprawnienia ojca dzielone z matką

Ojcu wychowującemu dziecko przysługują także uprawnienia, które może on dzielić z matką swojego malucha. Chodzi tu o:

  • prawo do części urlopu macierzyńskiego bądź urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - zgodnie z zasadami opisanymi w części dotyczącej: przejęcia części urlopu macierzyńskiego przez ojca wychowującego dziecko.

Pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie przysługuje wyłącznie matce. Z reszty, tj. niewykorzystanej część tego urlopu, pracownica może zrezygnować o ile przejmie je pracownik – ojciec dziecka (albo ojciec dziecka – ubezpieczony przejmie osobistą opiekę nad dzieckiem). Urlopu macierzyńskiego udziela się w pełnych tygodniach.

  • urlop rodzicielski

REKLAMA

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik-rodzic dziecka, ma prawo do urlopu rodzicielskiego
w łącznym wymiarze do 32 (w przypadku urodzenia przez matkę jednego dziecka przy jednym porodzie) lub 34 tygodni (w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie).

Urlop rodzicielski przysługuje obojgu rodzicom lub – jeśli tak wspólnie postanowią – jednemu z nich,
w łącznym wymiarze określonym powyżej. Udziela się go jednorazowo lub maksymalnie w czterech częściach.

  • urlop wychowawczy

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wymiar tego urlopu wynosi do 36 miesięcy, w tym co do zasady 1 miesiąc urlopu wychowawczego przysługuje wyłącznie drugiemu rodzicowi lub opiekunowi dziecka. Udziela się go na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat – maksymalnie w 5 częściach. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu.

  • możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy

Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (etatu) w okresie, w którym mógłby on korzystać z takiego urlopu. Pracownik powinien wystąpić z takim wnioskiem na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.

  • zakaz zatrudniania ojca opiekującego się dzieckiem w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, tzw. przerywanym systemie czasu pracy oraz delegowania poza stałe miejsce pracy

Pracodawca nie może bez zgody pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia zatrudniać go w godzinach nadliczbowych, porze nocnej, systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować go poza stałe miejsce pracy. Należy przy tym pamiętać, że jeżeli oboje rodzice (lub opiekunowie) dziecka są zatrudnieni, ze wspomnianych uprawnień może korzystać tylko jedno
z nich.

  • zwolnienie od pracy z tytułu wychowywania dziecka do lat 14

Rodzicom lub opiekunom przysługują dwa dni zwolnienia od pracy w danym roku kalendarzowym
w związku z wychowywaniem przynajmniej jednego dziecka do 14 lat. Co ważne, to sami rodzice lub opiekunowie decydują, czy chcą wykorzystać zwolnienie w dniach (2 dni) czy godzinach (16 godzin). Za czas takiego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, uprawnienie to przysługuje jednemu z nich lub mogą dzielić się tym zwolnieniem w ramach ww. limitu.

Przejęcie urlopu macierzyńskiego przez ojca wychowującego dziecko

Z dniem 2 stycznia 2016 r. weszły w życie rozwiązania, które sprzyjają aktywniejszemu włączeniu się pracownika-ojca w opiekę nad dzieckiem. Nowe przepisy poszerzyły krąg pracowników uprawnionych do przejęcia części urlopu macierzyńskiego albo urlopu rodzicielskiego lub jego części. Przewidziano także nowe sytuacje, których wystąpienie uprawnia pracowników do korzystania z takich urlopów.

Przepisy prawa rozróżniają dwie grupy przypadków, po spełnieniu których ojciec wychowujący dziecko może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego:

I. matka zatrudniona na podstawie umowy o pracę:

  • po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, zdecyduje się dzielić z ojcem wychowującym dziecko pozostałą część tego urlopu. Każda z części urlopu macierzyńskiego jest udzielana w pełnych tygodniach;
  • po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego matka legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji zrezygnuje z części urlopu macierzyńskiego;
  • ze względu na swój stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem przerwie urlop macierzyński na okres pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą, polegającą na udzielaniu stacjonarnych
    i całodobowych świadczeń zdrowotnych. Warunkiem jest wykorzystanie przez matkę po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego;
  • umrze w czasie urlopu macierzyńskiego;
  • legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji. W takiej sytuacji matka może zrezygnować z pozostałej części urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni tego urlopu;
  • porzuci dziecko w czasie urlopu macierzyńskiego. Prawo do części urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikowi - ojcu nie wcześniej niż po wykorzystaniu przez pracownicę co najmniej 8 tygodni tego urlopu.

2. matka nie pozostająca w stosunku pracy (uprawniona do zasiłku macierzyńskiego lub nieobjęta ubezpieczeniem):

  • ubezpieczona zrezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu tego zasiłku po porodzie za okres co najmniej 14 tygodni,
  • ubezpieczona legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, zrezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu tego zasiłku za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie,

- w tych sytuacjach ojcu - pracownikowi przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez matkę z pobierania tego zasiłku;

  • ubezpieczona ze względu na swój stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem przerwie pobieranie zasiłku macierzyńskiego na okres pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą, polegającą na udzielaniu stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych. Warunkiem jest wykorzystanie przez matkę po porodzie za okres co najmniej 8 tygodni zasiłku macierzyńskiego. W tej sytuacji ojcu - pracownikowi przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi tego pobytu;
  • ubezpieczona umrze w czasie pobierania zasiłku. To samo dotyczy przypadku zgonu matki dziecka nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby lub macierzyństwa albo nieposiadającej tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem. Wtedy ojcu - pracownikowi przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu matki;
  • ubezpieczona porzuci dziecko w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego, a także gdy dziecko zostanie porzucone przez matkę nieobjętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby lub macierzyństwa albo nieposiadającej tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem. Ojcu - pracownikowi przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego przypadającego po dniu porzucenia dziecka, nie wcześniej jednak niż po wykorzystaniu przez matkę dziecka, zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie;
  • w sytuacji niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę nieobjętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby lub macierzyństwa, albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji;
  • w sytuacji gdy matka dziecka nieposiadająca tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z systemu ubezpieczeń społecznych podejmie zatrudnienie w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Prawo do urlopu lub uprawnienie do zasiłku macierzyńskiego przysługuje ojcu nie dłużej niż przez okres trwania zatrudnienia matki.

W każdej z wymienionych okoliczności pracownik-ojciec wychowujący dziecko albo pracownik-inny członek najbliższej rodziny jest uprawniony do przejęcia części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo części urlopu rodzicielskiego.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające również dla ojców

Program „Mama 4+” to rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługujące osobom, które urodziły, wychowały lub tylko wychowały co najmniej czworo dzieci. Świadczenie ma zapewnić niezbędne środki utrzymania tym osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia na rzecz wychowania dzieci lub pracowały za krótko i nie nabyły prawa do minimalnej emerytury. W szczególnych przypadkach, tzn. w przypadku śmierci matki lub porzucenia przez nią dzieci bądź długotrwałego zaprzestania ich wychowania przez matkę – przysługuje ono również ojcu.

Karta Dużej Rodziny dostępna dla wszystkich rodziców

REKLAMA

Karta Dużej Rodziny to system zniżek ustawowych oraz handlowych, czyli oferowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne. Z początkiem 2019 r. rozszerzone zostało grono osób uprawnionych do posiadania Karty Dużej Rodziny o wszystkich rodziców, którzy w kiedykolwiek mieli na utrzymaniu łącznie co najmniej troje dzieci, niezależnie od tego, w jakim wieku są one dzisiaj.

Od 9 czerwca 2021 r. KDR jest dostępna w aplikacji mObywatel, czyli w tzw. cyfrowym portfelu na dokumenty i usługi. Elektroniczna forma KDR jest bezpłatna, a aplikacja pozwala rodzicom wizualizację kart innych członków rodziny. Aplikacja poza potwierdzeniem uprawnień do zniżek dla rodzin wielodzietnych pozwala m.in. bezpiecznie pobrać i okazać swoje dane, potwierdzać nabyte uprawnienia kierowcy, okazywać i sprawdzać dane swojego samochodu. Aplikacja umożliwia wyświetlanie przez rodziców i małżonków rodziców Kart pozostałych członków ich rodziny.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polski system emerytalny pod presją. Eksperci ostrzegają: bez reform czekają nas głodowe świadczenia

Polska starzeje się w szybkim tempie, co już dziś budzi poważne obawy o przyszłość systemu emerytalnego. Międzynarodowy Fundusz Walutowy alarmuje: jeśli nie zostaną wprowadzone pilne reformy, do 2050 roku świadczenia mogą spaść nawet o jedną trzecią. Najbardziej ucierpią kobiety, osoby o niskich dochodach i pracownicy niestandardowi. Czy jest jeszcze czas, by uniknąć kryzysu?

Nadchodzą rewolucyjne zmiany w świadectwie pracy? Chodzi o jedną rubrykę. Prezes UODO pisze do MRPiPS

Współczesny rynek pracy wymaga elastyczności, kompetencji i transparentności, a prawo musi podążać za zmianami społecznymi, technologicznymi ale co ciekawe czasami także za prywatnymi decyzjami pracowników. W tym wszystkim istotne znaczenie ma świadectwo pracy, którego wzór jest uregulowany jako załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (Dz.U. 2016 poz. 2292). Co zatem się zmieni?

Koniec z oszukiwaniem w CV. Pracodawcy sprawdzą dyplom a uczelnie będą miały nowy obowiązek

Fałszywy dyplom w CV? Już wkrótce ten problem może odejść do lamusa. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przygotowało projekt ustawy, który da pracodawcom narzędzie do weryfikacji wykształcenia kandydatów do pracy. To rewolucja w rekrutacji, która kończy z dotychczasową bezradnością pracodawców wobec przepisów o ochronie danych.

Nowe podatki w budżecie UE po 2028 roku: firmy i konsumenci zapłacą więcej

Unia Europejska planuje głęboką reformę budżetu na lata 2028–2034, której centrum stanowią nowe źródła dochodów – de facto nowe unijne podatki. ETS, CBAM, opłata od e-odpadów, wyższy podatek od plastiku, a także kontrowersyjna składka CORE dla dużych firm mają przynieść blisko 60 mld euro rocznie. Choć środki mają wspierać transformację energetyczną, bezpieczeństwo i konkurencyjność, przedsiębiorcy ostrzegają przed ryzykiem nadmiernego obciążenia, zwłaszcza dla małych i średnich firm.

REKLAMA

Staż pracy a urlop. Czy w 2025 r. będą zmiany?

Staż pracy a urlop. Czy w 2025 r. będą zmiany? Być może, szczególnie w obliczu gruntownych zmian prawa w zakresie zaliczania do stażu pracy okresu zatrudnienia w ramach JDG i umów zleceń! Co więcej, w polskiej debacie publicznej coraz głośniej wybrzmiewa postulat, który może zrewolucjonizować podejście do praw pracowniczych – wprowadzenie powszechnego tzw. urlopu stażowego. Wówczas nie-pracownicy również skorzystaliby na zmianach. Pomysł, choć nie nowy, nabiera impetu w kontekście rosnącej świadomości na temat potrzeby zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Czy dodatkowe dni wolne, uzależnione od lat spędzonych na rynku pracy, wejdą w życie? W wielu zawodach już tak jest! Być może stanie się to więc powszechnym prawem.

4-dniowy tydzień pracy: hit czy mit? Nabór wniosków od 14 sierpnia do 15 września 2025 r.

Skrócenie tygodnia pracy do czterech dni nie jest już tylko trendem na zachodzie. Jeszcze kilka lat temu koncepcja czterodniowego tygodnia pracy wydawała się futurystycznym eksperymentem. Dziś coraz więcej firm testuje ten model, motywowane realnymi korzyściami: większym zaangażowaniem zespołów, niższą rotacją, a nawet oszczędnościami kosztowymi, np. dzięki programowi pilotażowemu z MRPiPS. Etap II programu to właśnie testowanie zaproponowanego modelu skróconego czasu pracy w środowisku pracy – zaczyna się 1 stycznia 2026 r. i trwa do 31 grudnia 2026 r.

Wzrost wynagrodzeń w budżetówce. Coś się zmienia po 10 latach, ale to nie jest dobra wiadomość

Po raz pierwszy od dekady doszło do bezprecedensowego porozumienia w Radzie Dialogu Społecznego - zarówno związki zawodowe, jak i organizacje pracodawców jednomyślnie sprzeciwiły się rządowej propozycji zaledwie 3-procentowej podwyżki płac w budżetówce. Uchwała nr 139 RDS, przyjęta 14 lipca 2025 roku, to nie tylko wyraz wspólnego stanowiska wobec zbyt niskiego wzrostu wynagrodzeń, lecz także sygnał narastającego kryzysu w dialogu społecznym i zapowiedź otwartego sporu z rządem.

Okulary za kierownicą: kiedy grozi mandat nawet w wysokości 500 zł? O tym musisz pamiętać

Kierowcy z wadami wzroku powinni zachować szczególną ostrożność. Mimo że jazda w okularach korekcyjnych wydaje się standardowa, w niektórych przypadkach może skutkować mandatem w wysokości nawet 500 zł. Wysokość kary zależy od kodów, które są wpisane w twoim prawie jazdy. Upewnij się, że znasz obowiązujące przepisy, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.

REKLAMA

Unia chce słuchać dzieci, zanim uchwali prawo. Nadchodzi rewolucja w legislacji?

Parlament Europejski chce wprowadzenia obowiązkowego testu praw dziecka dla wszystkich nowych przepisów wychodzących z Komisji Europejskiej. – Dzieci wiedzą, czego chcą, i potrafią to jasno powiedzieć – przekonuje Ewa Kopacz, wiceprzewodnicząca PE. Bezpieczeństwo w sieci, walka z mową nienawiści, edukacja o prawach i realna pomoc dla ofiar przemocy to tylko część postulatów najmłodszych obywateli UE. Unia słucha ich coraz uważniej – i właśnie to może całkowicie zmienić sposób, w jaki tworzone jest prawo w Europie. Czy nadchodzi era legislacji pisanej oczami dziecka?

5 tys. zł grzywny, konfiskata sprzętu, a nawet areszt za korzystanie z kamery samochodowej. Nowe przepisy są bezlitosne, bo kierowców nie uratuje nawet „nieumyślność”, ale – będą zmiany

W związku z trwającym właśnie sezonem urlopowo-wakacyjnym – wielu Polaków odbywa teraz dłuższe wyprawy samochodowe, korzystając przy tym z rejestratorów obrazu w postaci kamer samochodowych. Motywy rejestrowania jazdy są różne – ale większość kierowców robi to po prostu dla bezpieczeństwa (zarejestrowany obraz pełni funkcję dowodową w przypadku kolizji lub wypadku oraz może okazać się pomocy w namierzaniu „piratów drogowych”), niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, że takim – z pozoru nikomu nieszkodzącym działaniem – może nabawić się nie lada problemów. Na szczęście rząd zajął się już tymi „nadmiarowymi” regulacjami, ale ci, którzy będą używać kamer samochodowych w najbliższym czasie – muszą nadal mieć się na baczności.

REKLAMA