Od 7 lipca 2025 r. Polska przywraca kontrole graniczne na granicach z Niemcami i Litwą. Wykaz przejść granicznych

• Premier Tusk: przywracamy czasową kontrolę na granicy z Niemcami i Litwą
• Projekt rozporządzenia MSWiA w sprawie przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną
• Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji: w czwartek podpis pod rozporządzeniem; kontrola będzie selektywna
• Wykaz przejść granicznych na których przywrócona będzie kontrola graniczna
• Przyczyny przywrócenia kontroli granicznej
• Niemcy prowadzą kontrole na granicy z Polską od 2023 roku
• Symetryczna odpowiedź Polski
• Granica Polski z Litwą
• Sytuacja na granicy z Niemcami i jej polityczne skutki. Operacja "Most"
• Ekspert: nie ma racjonalnego uzasadnienia dla wprowadzenia kontroli na granicach z Niemcami i Litwą

Premier Tusk: przywracamy czasową kontrolę na granicy z Niemcami i Litwą

Podczas konferencji prasowej 1 lipca 2025 r. przed posiedzeniem Rady Ministrów premier Donald Tusk poinformował o przywróceniu czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą. „Podjęliśmy decyzję, że przywracamy czasową kontrolę na granicy Polski z Niemcami i Polski z Litwą. Decyzja zapadła dziś. Wejdzie w życie ze względów organizacyjnych w poniedziałek, 7 lipca. Do tego czasu odpowiednie służby, w tym przede wszystkim Straż Graniczna, zostały zobowiązane do logistycznego przygotowania tej operacji” – powiedział Tusk.

Projekt rozporządzenia MSWiA w sprawie przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną

Odpowiednie rozporządzenie w tej sprawie przygotowało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Ma ono następującą treść:

"Na podstawie art. 17a ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz. U. z 2025 r. poz. 184) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie dotyczy przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną w rozumieniu art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz. Urz. UE L 77 z 23.03.2016, str. 1, z późn. zm. )), zwanej dalej „kontrolą graniczną osób”, i określa:
1) odcinki granicy państwowej, na której kontrola graniczna osób zostaje przywrócona tymczasowo;
2) przejścia graniczne, rodzaj ruchu dozwolonego przez te przejścia i czas ich otwarcia oraz zasięg terytorialny przejść granicznych;
3) okres, na który kontrola graniczna osób zostaje przywrócona tymczasowo.

§ 2. 1. W okresie od dnia 7 lipca 2025 r. do dnia 5 sierpnia 2025 r. przywraca się tymczasowo kontrolę graniczną osób:
1) na granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec;
2) na granicy państwowej z Republiką Litewską.

2. Zakres kontroli granicznej osób, w tym możliwość jej ograniczenia na zasadach określonych w kodeksie granicznym Schengen, będzie dostosowany odpowiednio do stopnia zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa państwa w związku z wystąpieniem poważnego zagrożenia nielegalną imigracją na polsko-niemieckim oraz polsko-litewskim odcinku granicy państwowej.

§ 3. Wykaz przejść granicznych, rodzaj ruchu dozwolonego przez te przejścia, czas ich otwarcia oraz zasięg terytorialny przejść granicznych jest określony w załączniku do rozporządzenia.

§ 4. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 7 lipca 2025 r."

Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji: w czwartek podpis pod rozporządzeniem; kontrola będzie selektywna

Wiceszef MSWiA Czesław Mroczek zapowiedział, że minister Tomasz Siemoniak lub on sam - z upoważnienia szefa resortu - podpisze jeszcze w czwartek 3 lipca 2025 r. rozporządzenie ws. czasowego przywrócenia kontroli granicznych na granicach z Niemcami i Litwą. Dodał, że będzie ono obowiązywało przez 30 dni, ale zapewne zostanie przedłużone.

Szef rządu Donald Tusk we wtorek poinformował o tymczasowym przywróceniu kontroli na granicy Polski z Niemcami i Polski z Litwą. Wyjaśnił, że jest to konieczne, aby zredukować niekontrolowane przepływy migrantów. Zgodnie z projektem rozporządzenia, który ukazał się w środę na stronach Rządowego Centrum Legislacji, kontrole zostaną przywrócone 7 lipca i będą obowiązywać do 5 sierpnia.

Wiceszef MSWiA, odnosząc się w czwartek w TVP Info do tych zapowiedzi, przekazał, że rozporządzenie w tej sprawie zostanie podpisane jeszcze w czwartek przez szefa MSWiA Tomasza Siemoniaka, lub niego - z upoważnienia ministra. Na pytanie o to, czy zakłada, że po 30 dniach zostanie ono przedłużone odpowiedział: "zapewne przedłużymy". "Te pierwsze 30 dni pokażą nam sytuację, ułożą relacje z Niemcami w zakresie postępowania. Dołożymy wszelkich starań, żeby utrudnienia dla ruchu były jak najmniejsze" - zapewnił.

Mroczek zaznaczył, że kontrole strony polskiej będą się odbywały wyłącznie na odcinku wjazdowym, dlatego "obywatele polscy wyjeżdżający z Polski na Zachód nie powinni spodziewać się utrudnień".

"Ta kontrola będzie selektywna, co oznacza, że pojazdy do zatrzymania będą typowane, więc spowolnienie ruchu będzie niewielkie" - zapewnił. Dodał, że na granicy pojawi się infrastruktura umożliwiająca funkcjonowanie Straży Granicznej, ale nie będzie to infrastruktura stała. "To będą przenośne kontenery na czas czasowej kontroli" - zaznaczył.

Wykaz przejść granicznych na których przywrócona będzie kontrola graniczna

W załączniku do tego rozporządzenia zawarto wykaz 52 przejść granicznych na granicy z Niemcami i 13 przejść granicznych na granicy z Litwą. Załącznik ten określa rodzaj ruchu dozwolonego przez te przejścia, czas ich otwarcia oraz zasięg terytorialny przejść granicznych. 

Przyczyny przywrócenia kontroli granicznej

Premier Tusk wyjaśnił, że powodem decyzji była odmowa zachodniego sąsiada „wpuszczania na swój teren - inaczej niż było to przez ostatnich 10 lat - migrantów, którzy z różnych kierunków zmierzają do Niemiec, ubiegając się na przykład o azyl czy innego typu status”.

Powiedział, że zmiana praktyki na tej granicy spowodowała „napięcia” i „uzasadnione poczucie asymetrii”. „Brak kontroli po polskiej stronie powoduje trudności w ustaleniu (przez polskie służby - PAP), czy na pewno osoby, które miały być zwracane czy odsyłane do Polski, powinny być odesłane” - tłumaczył premier.

Zapewnił, że Polska jest gotowa przestrzegać wszystkich norm prawa międzynarodowego. „Byliśmy obrońcami Schengen i pozostajemy rzecznikami tego, aby ruch w Europie był bez granic i bez ograniczeń, ale to musi być wola wszystkich sąsiadów - taka sama, symetryczna. Dlatego czasowe przywrócenie kontroli na granicy polsko-niemieckiej uznajemy za konieczne, aby ograniczyć, zredukować do minimum niekontrolowane przepływy migrantów” - wyjaśnił Tusk.

Niemcy prowadzą kontrole na granicy z Polską od 2023 roku

Niemcy w październiku 2023 r. wprowadziły kontrole na granicy z Polską, aby powstrzymać nielegalną migrację. Zgodnie z obowiązującym prawem ta kontrola powinna skończyć się we wrześniu. Premier powiedział we wtorek, że doszły do niego informacje, że „Niemcy zdecydowały się (ją - PAP) przedłużyć, trochę wbrew istocie Kodeksu Schengen i prawa europejskiego”.

Symetryczna odpowiedź Polski

Jak zaznaczył, „z naszej strony odpowiedź też będzie symetryczna”. „Skończył się definitywnie czas, kiedy Polska nie będzie reagowała adekwatnie do typu działań” - oświadczył.

Tusk podkreślił, że Polska będzie „twardo, na drodze dyplomatycznej” domagała się takich zmian, które spowodują, że nie będzie trzeba kontroli utrzymywać zbyt długo.

Granica Polski z Litwą

Premier mówił także o kontrolach na granicy z Litwą. „Chodzi o działania, które umożliwią pilnowanie granicy polsko-litewskiej nie tylko na przejściu granicznym, co uzyskamy poprzez przywrócenie czasowe kontroli, ale także zielonej granicy w lasach i na drogach w pobliżu granicy, gdzie są checkpointy” – wyjaśnił premier. Dodał, że działania służb zostaną wzmocnione Wojskami Obrony Terytorialnej oraz żołnierzami innych formacji.

Zapowiedział, że osoby, które przekraczają granicę polsko-litewską nielegalnie, będą wyłapywane i cofane na Litwę „zgodnie z zasadami i przepisami”.

Według zapewnień premiera o decyzji tej została już poinformowana strona litewska. Informacja ma też dotrzeć do odpowiednich instytucji europejskich. Jak zaznaczył, „chodzi o naprawdę skuteczne działanie państwa polskiego”.

Premier przyznał, że konsekwencje tej decyzji dotkną w jakiejś mierze także Łotwę i Estonię. „Będziemy przekonywać naszych partnerów Litwę i Łotwę, a także wszystkich partnerów europejskich, aby o wiele intensywniej zaczęli współpracować z nami na rzecz utrudniania albo zablokowania akcji Putina i Łukaszenki, czyli organizowanie nielegalnej migracji - przemytu na wielką skalę” - powiedział Tusk.

Jak zaznaczył, „nie trzeba będzie blokować żadnej granicy Schengen, jeżeli Europa okaże większą twardość i zdecydowanie w polityce sankcyjnej i decyzjach dotyczących także linii lotniczych, które angażują się w akcję przemytu, ale przede wszystkim wobec Białorusi”.

Zapowiedział, że jeśli nadal będzie trwał ten proceder, to „Łukaszenka i jego służby w najbliższych dniach, tygodniach zobaczą, że jesteśmy gotowi do bardzo nieprzyjemnych i twardych kroków”.

Sytuacja na granicy z Niemcami i jej polityczne skutki. Operacja "Most"

Szef rządu skrytykował także polityczne wykorzystywanie sytuacji na granicy. Od kilku dni posłowie opozycji publikują w internecie informacje o przebywających w Polsce migrantach, którzy według nich, przewożeni są z Niemiec przez tamtejsze służby graniczne niezgodnie z procedurami. W odpowiedzi na to, na polsko-niemieckiej granicy organizują się „obywatelskie patrole”, których członkowie na własną rękę sprawdzają pojazdy, publikując informacje o tych działaniach w mediach społecznościowych.

„Haniebne i skandaliczne jest ze strony polityków, w tym także przyszłego prezydenta RP, obrażanie i dystansowanie się od służb państwowych, takich jak Straż Graniczna, i przybieranie roli patrona nad aktywistami prawicowymi pana Bąkiewicza, którzy dezorganizują pracę Straży Granicznej, łącznie z atakami na funkcjonariuszkę Straży Granicznej” - powiedział Tusk. Jak podkreślił, „to są rzeczy niedopuszczalne”. Polityk, który wykorzystuje politycznie bojówkarzy lub aktywistów, „stawia się w roli kogoś, kto przeszkadza państwu polskiemu dbać o bezpieczeństwo obywateli, granicy i naszego terytorium” - powiedział premier.

W celu przeciwdziałania nielegalnej migracji od początku kwietnia br. w rejonie polsko-niemieckiej granicy Straż Graniczna przy wsparciu Policji prowadzi operację „Most”. W jej ramach funkcjonariusze skontrolowali do tej pory 4,5 tys. cudzoziemców, a 250 z nich zatrzymali za nielegalny pobyt. W tym roku oddział zatrzymał w sumie 2 tys. cudzoziemców, w tym przemytników.

Wzmożonych działań rządu domagali się politycy opozycji. „Niemcy regularnie przerzucają nielegalnych migrantów na naszą stronę. Państwo abdykowało, a chaos i bezkarność rosną z dnia na dzień. Funkcjonariusze nie mają narzędzi, by działać. Zostali zostawieni sami sobie” - napisał w poniedziałek Jarosław Kaczyński na platformie X. Zdaniem prezesa PiS, „państwo z dykty zawiodło po raz kolejny, a to zwykli ludzie – obywatele – zaczynają się organizować, by bronić granicy”.

„Domagamy się natychmiastowych działań: zakazu wjazdu na terytorium RP dla osób z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz przywrócenia wyrywkowych kontroli na granicy z Niemcami. Bezpieczeństwo Polski nie podlega negocjacjom. Dość bierności. Czas działać” - podkreślił prezes PiS. t

Ekspert: nie ma racjonalnego uzasadnienia dla wprowadzenia kontroli na granicach z Niemcami i Litwą

Na naszych granicach nie ma żadnego problemu, dlatego nie ma też racjonalnego uzasadnienia dla wprowadzenia jakichkolwiek kontroli na granicach z Niemcami i Litwą - ocenił w rozmowie z PAP dr hab. Witold Klaus, prof. Instytutu Nauk Prawnych PAN, badacz migracji. Dodał, że taki ruch nie przyniesie żadnych korzyści.

W ocenie prof. Klausa rozporządzenie jest niezasadne, bo na polskich granicach „nie dzieje się nic wyjątkowego”. „Na żadnej granicy, ale przede wszystkim na granicy z Niemcami czy granicy z Litwą, tutaj nic się nie zmieniło od lat. Tam nie ma żadnego problemu, dlatego nie ma też żadnego racjonalnego uzasadnienia dla wprowadzenia jakichkolwiek kontroli na obu tych granicach” - powiedział.

Klaus zwrócił uwagę, że dane zarówno niemieckiej policji, jak i polskiej Straży Granicznej pokazują „niezwykle małe liczby”. „Z granicy litewskiej nie są publikowane żadne dane. W związku z tym nie wiadomo kompletnie, skąd wziął się pomysł polskiego rządu, żeby wprowadzić tam kontrole graniczne” - zaznaczył.

W jego ocenie wprowadzenie kontroli granicznych nie przyniesie korzyści ani po stronie bezpieczeństwa, ani korzyści politycznych polskiemu rządowi i obecnej koalicji rządzącej. „Jest to więc kolejny argument za tym, że działania rządu są irracjonalne, chybione, wprowadzone bez żadnej podstawy faktycznej” - zaznaczył. Zwrócił jednocześnie uwagę, że kontrole spowodują znaczne utrudnienia w ruchu, opóźnienia w przekraczaniu granicy i znaczne koszty po polskiej stronie, m.in. związane - jak zaznaczył - z obsługą przejść.

„To będzie generowało bardzo duże koszty i w kontekście debaty o tym, z jakimi ograniczeniami budżetowymi mamy do czynienia, tym bardziej irracjonalna jest ta decyzja” - ocenił.

Dodał, że największe szkody kontrole przyniosą mieszkańcom terenów przygranicznych po obu stronach granicy - Polakom, którzy pracują w Niemczech, i właścicielom polskich sklepów, gdzie zakupy robią Niemcy.

Na pytanie, czy nie chodzi o walkę z tzw. kontrolami obywatelskimi, które organizowane są przez skrajną prawicę, odparł, że „od tego mamy inne służby”. „To policja powinna kontrolować takie osoby, sprawdzać, co robią, a nie Straż Graniczna. Oczywiście obecność tych bojówek na granicy zachodniej i medialny szum dookoła tego spowodowały odpowiedź polskiego rządu, natomiast ta odpowiedź jest kompletnie chybiona” - powiedział.

Odnosząc się do zdjęć migrantów, publikowanych w mediach społecznościowych przez środowiska prawicowe, zaznaczył, że nie ma pojęcia, kim są ci ludzie. „Wielokrotnie mamy do czynienia z tym, że osoby ze skrajnej prawicy publikują zupełnie przypadkowe zdjęcia z jakimś komentarzem, nie mającym nic wspólnego z osobami, które na tych zdjęciach są przedstawione” - zauważył.

Zwrócił uwagę, że migranci z Niemiec do Polski są przekazywani głównie w ramach umowy o readmisji lub nie są w ogóle wpuszczani na teren Niemiec. Dodał, że takie przekazania nie dzieją się bez wiedzy strony polskiej.
„Istnieje cała procedura, w którą zaangażowane są obie strony. Jeżeli niemiecka policja chce przekazać kogoś w ramach procedury readmisji do Polski, to jest to notyfikowane i takie osoby są przekazywane między jedną służbą a drugą, praktycznie z rąk do rąk.

Pytany o to, co dzieje się dalej, odparł, że „wszystko zależy od tego, co to jest za osoba i jaki ma status prawny w Polsce”. „Możemy założyć, że duża część tych osób ma po prostu prawo do pobytu w Polsce i wtedy nic się nie dzieje, takie osoby są po prostu wpuszczane do Polski. Jeżeli natomiast nie ma prawa pobytu, to wobec takiej osoby wszczynana jest procedura powrotowa. Ponadto Straż Graniczna może wnioskować o umieszczenie takiej osoby w ośrodku strzeżonym, choć nie musi tego robić, to zależy od indywidualnej sytuacji” - powiedział.

(PAP)
Marcin Chomiuk (PAP)mchom/ aba/ lm/mgw/ iżu/ kkr/ pak/ ksc/ aba/ mow/

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 3 lipca 2025 r. w sprawie przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną - Dziennik Ustaw 2025 r. poz. 876. Rozporządzenie to wchodzi w życie z dniem 7 lipca 2025 r.

Źródło: Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną