Zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem - jak wykorzystać?

W jaki sposób można wykorzystać zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem do 14 lat?

Pracownikowi, który wychowuje co najmniej 1 dziecko w wieku do 14 lat, przysługuje prawo do zwolnienia od pracy związanego z opieką nad dzieckiem. Uprawnienie to należy się zatrudnionemu w każdym roku kalendarzowym aż do ukończenia przez dziecko 14 lat. 

Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.

Wymiar opieki nad dzieckiem  

Wymiar zwolnienia na opiekę nad dzieckiem jest stały, niezależny od liczby dzieci pracownika, i wynosi 2 dni albo 16 godzin w każdym roku kalendarzowym, w zależności od decyzji pracownika. 

O tym, czy skorzystać ze zwolnienia w dniach, czy w godzinach, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie zwolnienia w danym roku kalendarzowym. Pracownik nie musi składać deklaracji w tym zakresie w szczególny sposób, wystarczy, aby z wniosku o zwolnienie na opiekę nad dzieckiem wyraźnie wynikało, czy chodzi o godziny, czy o dni. Pracodawca nie może wewnątrzzakładowymi regulacjami wymuszać żadnego konkretnego terminu, do którego pracownik miałby podjąć decyzję w sprawie wyboru sposobu korzystania z tego uprawnienia. Pierwszy wniosek o udzielenie zwolnienia rodzic może złożyć w dowolnym dniu roku. 

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem udzielane w wymiarze godzinowym ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy konkretnego pracownika. Jeżeli z obliczeń tych wyjdzie niepełna godzina zwolnienia od pracy, zaokrągla się ją w górę do pełnej godziny.

Zasada proporcjonalności zwolnienia do wymiaru czasu pracy pracownika nie ma zastosowania, jeżeli pracownik wybierze udzielanie zwolnienia w dniach. Wówczas pracownikowi zatrudnionemu na część etatu przysługują 2 dni zwolnienia na opiekę przypadające w jego dni robocze.

Pracownik zatrudniony na ½ etatu pracuje w poniedziałki i wtorki po 8 godzin, a w środy po 4 godziny. Gdyby wybrał sposób godzinowy korzystania ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem, to rocznie przysługiwałoby mu 8 godzin zwolnienia (16 godzin x ½ etatu). Wówczas mógłby wziąć „opiekę” albo w 2 środy (kiedy pracuje po 4 godziny), albo w 1 z dni, w które pracuje 8 godzin. Jeżeli wybierze drugi sposób (korzystanie ze zwolnienia na opiekę w dniach), będzie mógł wziąć wolne w dowolne 2 dni, czyli nawet te, w których pracuje po 8 godzin (razem 16 godzin zwolnienia).

Zasady udzielania 

Uprawnienie do zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem przysługuje od dnia zatrudnienia, niezależnie od tego, w jakim miesiącu roku kalendarzowego osoba zatrudniona rozpoczęła pracę. Należy się więc ono także rodzicowi, który po dłuższej przerwie w zatrudnieniu podjął pracę np. w grudniu. 

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z opieki na dziecko może korzystać 1 z nich lub mogą się oni podzielić tym uprawnieniem tak, że każdy z rodziców wykorzysta 1 dzień zwolnienia w roku. Dni zwolnienia na opiekę nad dzieckiem niewykorzystane w danym roku kalendarzowym nie przechodzą na rok następny.

Podstawa prawna:

art. 188, art. 1891 Kodeksu pracy.

Źródło: rodzinaipraca.gov.pl

Polecamy serwis: Prawa pracownika