REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odpowiedzialność prawna architekta

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Pamela Opoczka
Adwokat Krakowskiej Izby Adwokackiej
Odpowiedzialność prawna architekta
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Architektura to nie tylko piękne budynki, ale także stojąca za tym ogromna odpowiedzialność za bezpieczeństwo ludzi oraz za środowisko, w którym one powstają. Architekci, podobnie jak wiele innych grup zawodowych, podlegają odpowiedzialności prawnej w zakresie swej działalności, o czym mowa w niniejszym artykule.

Jakie obowiązki ma architekt?

Zacząć należy od tego, że obowiązki architekta określa szczegółowo prawo budowlane (art. 20 ustawy). Należy do nich m.in.:

REKLAMA

  1. opracowanie projektu budowlanego zgodnie z wymaganiami ustaw oraz zgodnie z wydanymi decyzjami administracyjnymi i zasadami wiedzy technicznej;
  2. zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu budowlanego osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności i wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych;

Za co odpowiada architekt?

Architekt, oprócz przekazania swej budowlanej wizji, odpowiada za to, aby jego projekt był zgodny z prawem i zawierał określoną przepisami dokumentację. Jego projekt musi uwzględniać specyfikę mającej powstać budowli, zapewniając zarazem uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa oraz zagospodarowania przestrzennego terenu, na którym ma ona powstać.

Ważne

Jeden błąd, jeśli jest na tyle poważny, może doprowadzić nawet do katastrofy budowlanej, a tym samym do powstania szkody. 

REKLAMA

Jeśli zatem realizacja wadliwego projektu doprowadzi do jej powstania, architekt odpowie na podstawie Kodeksu cywilnego z art. 415, który stanowi o tym, że „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia”. Jest to odpowiedzialność deliktowa, nie zaś wynikająca z zawartego przez architekta kontraktu z inwestorem. Wobec inwestora, architekt może odpowiadać na zasadzie art. 471 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Inwestor musi w takiej sytuacji wykazać, że szkoda powstała wskutek działania architekta.

Należy mieć na uwadze, że architekt może także za swą działalność odpowiadać karnie, na podstawie art. 163 Kodeksu karnego, który statuuje odpowiedzialność za sprowadzenie zdarzenia niebezpiecznego. Oczywiście wymiar odpowiedzialności karnej zwiększa się jeśli następstwem takiego czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu ludzi.

„§ 1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. pożaru,

2) zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu, 

(…) podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”.

Odpowiedzialność architekta może zatem, jak opisano powyżej, mieć wymiar cywilny, jak i karny. Oprócz wspomnianych rygorów, architekt może ponieść także odpowiedzialność zawodową i dyscyplinarną. Prawo budowlane (w art. 95) wprowadza pojęcie „odpowiedzialności zawodowej w budownictwie”. 

Odpowiedzialność zawodowa

Odpowiedzialności zawodowej w budownictwie podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które:

1 )dopuściły się występków lub wykroczeń określonych ustawą;

2) zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;

3 )wskutek rażących błędów lub zaniedbań, spowodowały zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska albo znaczne szkody materialne;

4) nie spełniają lub spełniają niedbale swoje obowiązki;

5) uchylają się od podjęcia nadzoru autorskiego lub wykonują niedbale obowiązki wynikające z pełnienia tego nadzoru”.

Katalog kar (art. 96 Prawa budowlanego) z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie obejmuje:

1)upomnienie;

2) upomnienie z jednoczesnym nałożeniem obowiązku złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu, o którym mowa w art. 12 ust. 3 Prawa budowlanego;

3) zakaz wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie na okres od roku do 5 lat, połączony z obowiązkiem złożenia w wyznaczonym terminie egzaminu, o którym mowa w art. 12 ust. 3 Prawa budowlanego;

REKLAMA

O zakazie wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie orzeka się w przypadku znacznego społecznego niebezpieczeństwa czynu. Zakaz ten może być także orzeczony wobec osoby, która uchyla się od złożenia nakazanego egzaminu lub która pomimo dwukrotnego upomnienia, ponownie dopuściła się czynu powodującego odpowiedzialność zawodową.

Prawo budowlane przewiduje także karę grzywny (ujęta w art. 93 pkt 1 ustawy) za naruszenie obowiązków zawartych w art. 5 ust. 1-2b Prawa budowlanego. W skrócie, art. 5 Prawa budowlanego przedstawia szereg zasad dotyczących projektowania. Zgodnie z nim, obiekt budowlany należy projektować i budować spełniając wymogi prawne, w tym unijne, w zakresie:

a) nośności i stateczności konstrukcji,

b) bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,

c) higieny, ochrony zdrowia i środowiska,

d) ochrony przed hałasem,

e) oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,

f) zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych;

g) zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną;

h) usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów;

i) możliwości dostępu do usług telekomunikacyjnych;

j) zapewnienia warunków do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w tym osoby starsze;

k) ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską;

l) odpowiedniego usytuowania obiektu na działce budowlanej;

m) poszanowania występujących w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienia dostępu do drogi publicznej;

Projekt budowlany i powstały później w jego konsekwencji budynek musi uwzględniać wszystkie powyższe kwestie.

Ubezpieczenie OC

Architekt musi posiadać aktualne ubezpieczenie OC z tytułu szkody wyrządzonej w następstwie swego działania lub zaniechania w związku z wykonywanymi czynnościami w zakresie posiadanych uprawnień. Wysokość minimalnej sumy ubezpieczenia architekta reguluje Rozporządzenie w tym zakresie – jest to Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej architektów oraz inżynierów budownictwa. Może oczywiście się okazać, że powstała szkoda przewyższy wysokość posiadanego przez architekta ubezpieczenia. Wymienione ubezpieczenie OC nie obejmuje np. szkód polegających na zapłacie przez projektanta kar umownych, czy wyrządzonych wskutek naruszenia przez niego praw autorskich. 

Architekci wykonujący zawód w Polsce podlegają także odpowiedzialności dyscyplinarnej na podstawie art. 41 ustawy o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa.

Członek izby jest obowiązany:

1)przestrzegać przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązujących przepisów oraz zasad wiedzy technicznej;

2)przestrzegać zasad etyki zawodowej;

3)stosować się do uchwał organów izby;

4)regularnie opłacać składki członkowskie.

Od odpowiedzialności dyscyplinarnej wyłączone są czyny podlegające odpowiedzialności zawodowej, o których pisałam powyżej, a określone w art. 95 prawa budowlanego, oraz czyny podlegające odpowiedzialności porządkowej zgodnie z przepisami Kodeksu pracy.

Podsumowanie

Odbiorca widzi jedynie efekt końcowy pracy projektanta, jednak droga do powstania obiektu często jest długa i kręta. Na każdym jej etapie architekt musi być czujny, dokładny i świadomy swych obowiązków. 

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Dodatek mieszkaniowy 2025: dla kogo, ile, kryteria dochodowe i normatywy

W trakcie pierwszych miesięcy bieżącego roku, koszty mieszkaniowe nie rosły już tak dynamicznie jak wcześniej. Musimy jednak pamiętać o skali wcześniejszych zmian. Przykładowo, w lipcu 2024 r. prąd dla gospodarstw domowych podrożał o około 20%. Główny Urząd Statystyczny podaje, że przez rok (od maja 2024 r.) użytkowanie mieszkania lub domu razem z nośnikami energii zdrożało o około 11%. Trudno się więc dziwić, że użytkownicy mieszkań i domów narzekają na koszty. Mamy jednak dla nich pewną dobrą wiadomość. Mianowicie, niedawno wzrosły kryteria dochodowe dotyczące dodatku mieszkaniowego. Warto przypomnieć na czym polega taka forma pomocy mieszkaniowej.

Waloryzacja emerytur i rent 2026: Projekt rozporządzenia Rady Ministrów już gotowy [RD216]

Rząd przygotował projekt rozporządzenia ws. waloryzacji emerytur i rent w 2026 roku [RD216]. Zgodnie z propozycją, świadczenia wzrosną jedynie o ustawowe minimum – 20% realnego wzrostu płac. Brak porozumienia w Radzie Dialogu Społecznego sprawił, że decyzję podjęła sama Rada Ministrów.

UE szykuje nowy wspólny dług i nowe podatki. Anna Bryłka alarmuje: to finansowa pułapka dla Polski i krok w stronę federalizacji Unii Europejskiej

Komisja Europejska chce wprowadzić nowe źródła dochodów budżetowych i zaciągnąć kolejny wspólny dług. posłanka do Parlamentu Europejskiego Anna Bryłka przestrzega: to zagrożenie dla suwerenności i budżetu Polski.

Który prezydent ułaskawił najwięcej osób?

Ile ułaskawień w ciągu swoich dwóch kadencji wydał Andrzej Duda? Który prezydent ułaskawił najwięcej osób? Ile było odmów ułaskawienia? Dane z kancelarii prezydenta.

REKLAMA

Równa płaca dla kobiet i mężczyzn – nowe obowiązki, nowe możliwości dla controllingu

Nadchodzące zmiany prawne, wynikające z unijnej Dyrektywy o jawności wynagrodzeń (2023/970), wymuszają na firmach nie tylko zwiększenie przejrzystości w polityce płacowej, ale również wprowadzenie zupełnie nowych standardów raportowania i analizy danych personalnych. Eksperci firmy Controlling Systems wskazują, że to zadanie wymaga ścisłej współpracy działów HR, IT oraz controllingu, który coraz częściej wychodzi poza swoją tradycyjną rolę finansową i staje się strategicznym partnerem w zarządzaniu kapitałem ludzkim.

Czy UE zakaże faktycznie używania kominków na drewno? Eksperci ostrzegają przed skutkami zmian w Ekoprojekcie

W Brukseli odbyło się 25 czerwca 2025 r. forum konsultacyjne Komisji Europejskiej poświęcone rewizji tzw. rozporządzenia ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń (MOP), czyli m.in. kominków, pieców i wkładów opalanych drewnem. Nowe propozycje zmian wzbudzają poważne kontrowersje i obawy wśród producentów, przedstawicieli organizacji branżowych oraz ekspertów, a przede wszystkim wśród użytkowników takich urządzeń. W opinii wielu uczestników spotkania, w tym reprezentantów polskiej branży, propozycje Komisji mogą w praktyce doprowadzić do likwidacji legalnego rynku urządzeń grzewczych na drewno w całej Unii Europejskiej.

Podwyżka minimalnej stawki godzinowej o zaledwie 90 groszy w 2026 roku wywołała burzę. Nawet pracodawcy są przeciwko propozycji rządu

Zaledwie 90 groszy więcej za godzinę pracy – tyle wynosi rządowa propozycja podwyżki stawki minimalnej na 2026 rok. „To wstyd, nie podwyżka” – grzmią związkowcy i ostrzegają: taka decyzja to cios w usługi publiczne i dalsze spłaszczanie płac. Nawet pracodawcy są przeciwko propozycji rządu.

Koniec z przerwą na papierosa (i e-papierosa) w miejscu pracy (nawet na takiego, który nie zawiera w swoim składzie nikotyny). Nowe przepisy, eliminujące nadużywaną przez pracowników lukę prawną, już obowiązują

W dniu 5 lipca 2025 r. weszły w życie przepisy, które zmieniły definicję papierosów elektronicznych (potocznie zwanych e-papierosami), obejmując nią również wyroby niezawierające w swoim składzie nikotyny. Tym samym – niemożliwym stało się „obchodzenie” przez pracowników zakazu palenia w pomieszczeniach zakładu pracy, zasłaniając się tym, że używane jest urządzenie z płynem beznikotynowym, czego – w praktyce – pracodawca nie mógł w żaden sposób zweryfikować.

REKLAMA

Uwaga seniorzy: już nie na wnuczka, a na: reklamację w banku. Nowy rodzaj oszustwa

Uwaga seniorzy: już nie na wnuczka, a na: reklamację w banku. Na rynku pojawił się nowy rodzaj oszustwa. Polega ono na tym, że przestępcy oferują pomoc w próbie wyłudzenia środków od banku z tytułu rzekomych luk w jego systemach. W rzeczywistości żadnych luk nie ma, a osoba składająca wniosek reklamacyjny, oparty na nieistniejących podstawach, może zostać pociągnięta nawet do odpowiedzialności karnej.

Koszty budowy domu jednorodzinnego 2025-2026. Jak zmieniają się ceny działek, materiałów budowlanych? Na czym można zaoszczędzić?

Czy w 2020 roku można było przewidzieć, że budowa domu w Polsce zdrożeje o blisko połowę w ciągu zaledwie pięciu kolejnych lat? Eksperci Extradom.pl przedstawili prognozy na najbliższą przyszłość, oparte o analizę kosztów budowy domu od 2021 do 2025 roku.

REKLAMA