Stałe orzeczenie o niepełnosprawności 2025 i 2026 – kto i jak je uzyska?

• Kto może otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności?
• Nowe zasady od 11 czerwca 2025
• Kiedy orzeczenie może być na stałe?
• Standardy i terminy procedury
• Korzyści dla osób z niepełnosprawnością

Kto może otrzymać orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie przysługuje osobie, która:

• ukończyła 16 lat,
• ma ograniczoną sprawność organizmu, np. w wyniku choroby,
• nie może pracować lub wymaga dostosowania stanowiska pracy,
• potrzebuje pomocy w codziennym funkcjonowaniu (np. urządzenia wspomagające)

Decyzja zależy od zakresu ograniczeń w życiu codziennym, a nie tylko od rodzaju choroby.

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:

1. Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą:

1) znaczny;

2) umiarkowany;

3) lekki.

2. Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów.

Warto w tym miejscu odpowiedzieć na pytanie czym jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Szerokiej odpowiedzi na to pytanie udzielono na stronach gov.pl co cytujemy poniżej:

Jest formalnym potwierdzeniem, że jesteś osobą niepełnosprawną. Na jego podstawie możesz starać się o różne świadczenia, ulgi i uprawnienia.

Na przykład możesz:

• uzyskać odpowiednie zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej albo zakładzie pracy chronionej,
• skorzystać z przywilejów pracowniczych, między innymi z prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dłuższej przerwy w pracy lub krótszego czasu pracy,
• uzyskać świadczenia opiekuńcze, dodatek mieszkaniowy, kartę parkingową,
• dostać dofinansowanie do:
• turnusu rehabilitacyjnego,
• sprzętu rehabilitacyjnego,
• przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych,
• likwidacji barier architektonicznych (na przykład montażu pochylni, usunięcia progów w budynku),
• likwidacji barier w komunikowaniu się (na przykład zakupu komputera),
• likwidacji barier technicznych (na przykład zakupu urządzenia, które umożliwia wjazd wózka inwalidzkiego z napędem elektrycznym do samochodu),
• działalności gospodarczej albo rolniczej,
• skorzystać z usług:
• socjalnych i opiekuńczych (na przykład pomoc przy robieniu zakupów i załatwianiu spraw urzędowych, sprzątanie, gotowanie),
• terapeutycznych,
• rehabilitacyjnych, które są oferowane przez instytucje pomocy społecznej czy organizacje pozarządowe,
• pocztowych,
• skorzystać z ulg:
• podatkowych (na przykład z odliczenia od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne),
• na przejazdy środkami transportu publicznego,
• w placówkach kulturalnych i sportowych.

Jeśli uzyskasz orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – pamiętaj, że nie dostaniesz świadczeń, ulg i uprawnień automatycznie. Często musisz spełnić dodatkowe warunki.

Nowe zasady od 11 czerwca 2025

Zmiany wynikają z nowelizacji rozporządzenia, która weszła w życie 11 czerwca 2025 r. i ma zastosowanie także do spraw już toczących się przed tą datą.

Wprowadzono minimalne okresy ważności orzeczeń:

• dzieci do 16 lat – orzeczenie co najmniej na 3 lata lub do ukończenia 16. roku życia,
• osoby powyżej 16 lat z potwierdzoną rzadką chorobą genetyczną o niezmiennym przebiegu lub zespołem Downa – orzeczenie co najmniej na 7 lat.

Kiedy orzeczenie może być na stałe?

Orzeczenie na stałe przysługuje osobom, których stan zdrowia ma charakter trwały i nie rokuje poprawy. Dotyczy to także chorób z katalogu rzadkich jednostek genetycznych.

Dla dzieci z zespołem Downa lub spośród ok. 150–208 rzadkich chorób genetycznych rekomendacje przewidują orzeczenia do ukończenia 16 lat z obowiązkiem wpisania punktów 7 i 8 orzeczenia, co podkreśla konieczność stałej opieki i współudziału opiekuna w rehabilitacji, leczeniu lub edukacji.

Warto w tym miejscu powiedzieć o ocenie niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. Odpowiedź znajdziemy w art. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, zgodnie z którym osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Standardy i terminy procedury

Nowe regulacje wprowadzają maksymalne terminy rozpatrywania wniosków:

• I instancja – do 3 miesięcy,
• II instancja (odwołanie) – do 2 miesięcy.

Procedury mają być bardziej przewidywalne i jednolite, a także eliminować zbędne formalności.

Korzyści dla osób z niepełnosprawnością

Nowe rozwiązania to większa pewność i stabilność administracyjna:

• mniej konieczności odnawiania orzeczeń,
• szybszy dostęp do świadczeń,
• konkretne ulgi i pomoc dla osób i opiekunów, które zależą od długości i punktacji orzeczenia (np. świadczenia pielęgnacyjne, ulgi podatkowe, rehabilitacja).