Gmina, Konstytucja

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Jaka była frekwencja w wyborach prezydenckich drugiej tury 2025 roku w całej Polsce, a jaka w poszczególnych województwach, powiatach i gminach? Wyniki exit pool podawały wyższą frekwencję, niż była w rzeczywistości. Być może również to wpłynęło na wynik.

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wydłużyła termin uchwalenia planu ogólnego gminy do końca czerwca 2026 r. Co jeszcze się zmienia? Oto najważniejsze terminy!

Do końca 2025 r. gminy muszą opracować plany ewakuacyjne. To jedno z zadań nałożonych na samorządy przez ustawę z 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej.

Podatki, czynsze za mieszkania komunalne, wodę, wywóz śmieci, alimenty i mandaty – takich opłat nie regulują konsumenci oraz firmy wobec gmin. Nazbierało się tego już ponad 17,5 miliarda złotych. Jednocześnie gminy narzekają na brak pieniędzy na remonty, budowę mieszkań i inne ważne przedsięwzięcia.

Zgodnie z art. 29 Ustawy o Karcie Dużej Rodziny, realizacja zadań gminy związanych z przyznaniem Karty Dużej Rodziny należy do zadań z zakresu administracji rządowej. Od 1 marca 2025 r. obowiązują nowe stawki.

W odpowiedzi na interpelację poselską, Minister Klimatu i Środowiska poinformował 28 lutego 2025 r., że Ministerstwo Klimatu i Środowiska analizuje możliwość wprowadzenia zwolnień z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Chodzi o zwolnienie dla właścicieli nieruchomości, na których znajduje się domek letniskowy, lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, a także rodzinnych ogrodów działkowych, posiadających przydomowe kompostowniki i kompostujących w nich bioodpady

Od 1 stycznia 2025 r. obowiązuje wyższe kryterium dochodowe uprawniające do uzyskania stypendium szkolnego. Nie zmieniły się kwoty świadczeń.

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc i Jarocina pokazują, że tak.

Od stycznia 2025 r. gminy w Polsce wprowadziły selektywną zbiórkę zużytych tekstyliów. To oznacza, że przykładowo zniszczonych ubrań nie można już wyrzucić do frakcji zmieszane. Część gmin wprowadza ułatwienia dla mieszkańców w postaci dodatkowych kontenerów. W innych mieszkańcy będą musieli samodzielnie dostarczyć tekstylia do punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK).

Czy gmina może rozszerzyć realizację zadania własnego polegającego na organizacji na terenie miasta bezpłatnego dowozu dla uczniów do publicznych szkół podstawowych znajdujących się zarówno na terenie obwodu jak i poza nim? Z takim pytaniem burmistrz Niemodlina zwrócił się do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej wyjaśnia, że pomoc gminom poszkodowanym w wyniku nadzwyczajnych zdarzeń przez inne samorządy powinna być udzielana bardzo szybko, bez konieczności dokonywania zbędnych formalności. W pierwszej kolejności dopuszczalne jest działanie gminy, a dopiero potem przyjęcie stosownej uchwały – wynika z wyjaśnień.

Z początkiem roku szkolnego 2024/2025, czyli 1 września br. ma wejść w życie rozporządzenie ministra edukacji zmieniające zasady organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Zostało już opublikowane w Dzienniku Ustaw. Zdaniem prof. Pawła Boreckiego z Zakładu Prawa Wyznaniowego Wydziału Prawa i Administracji UW, to rozporządzenie "ze względów proceduralnych jest wadliwe, jest nielegalne, a w związku z tym jest niekonstytucyjne". Zdaniem eksperta w toku procesu legislacyjnego zabrakło koniecznego porozumienia ministra edukacji z Kościołem katolickim, Kościołem prawosławnym oraz innymi oficjalnie działającymi Kościołami i związkami wyznaniowymi. W dniu 16 sierpnia 2024 r. Stowarzyszenie Katechetów Świeckich zwróciło się do prezydenta Andrzeja Dudy z prośbą o pilne zaskarżenie do Trybunału Konstytucyjnego tego rozporządzenia. Prezydium Episkopatu i Polska Rada Ekumeniczna chcą, żeby I prezes Sądu Najwyższego zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego rozporządzenie MEN ws. lekcji religii - poinformował rzecznik Episkopatu ks. Leszek Gęsiak. Dwie petycje w tej sprawie zostały złożone w SN 22 sierpnia 2024 r.

To ważny termin dla rodziców pobierających zasiłki rodzinne, którzy chcą otrzymywać je również w kolejnym okresie zasiłkowym. Od terminu zawnioskowania o świadczenia zależy to, kiedy zostaną wypłacone. Jakie są najważniejsze kwoty i kryteria w okresie 2024/25?

Każda gmina będzie musiała przygotować i uchwalić plan ogólny zagospodarowania przestrzennego. Na ich przygotowanie zarezerwowano 870 mln zł w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności - poinformował wiceminister rozwoju i technologii Waldemar Sługocki.

28 maja 2024 r. wejdzie w życie zmiana ustawy o samorządzie gminnym. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji, jego funkcję - do czasu nowych wyborów - będzie pełnił zastępca wójta.

Krajowa Informacja Skarbowa (KIS) w swojej interpretacji wyjaśniła, że powiat nie ma prawa do odliczenia VAT z tytułu zakupu samochodu elektrycznego, jeżeli nie jest on wykorzystywany do czynności opodatkowanych.

Rekrutacje do przedszkoli trwają. Od ich wyniku zależą nie tylko organizacja życia rodzinnego i pracy zawodowej rodziców dziecka, ale także stan ich finansów. Jeśli bowiem nie dopilnują terminów obowiązujących w rekrutacji albo dziecko z innego powodu nie zakwalifikuje się do placówki publicznej, trzeba będzie inaczej zorganizować opiekę. Tymczasem wysokość czesnego w prywatnych placówkach waha się miesięcznie od 800,00 zł do 2000,00 zł.

Działalność ochotniczych straży pożarnych jest tak ściśle powiązana z funkcjonowaniem samorządu, na terenie którego działają, że osoby postronne mogą nawet nie wiedzieć, że są one stowarzyszeniami całkowicie odrębnymi od gmin i z prawnego punktu widzenia mogą mieć wiele źródeł finansowania. Mogą, ale zwykle nie mają. Działania OSP i gminy wiążą się ze sobą nierozerwalnie i na gruncie ochrony przeciwpożarowej, i na gruncie finansowym.

W 2024 roku mieszkańcy Gdyni otrzymają dofinansowania do rowerów elektrycznych. Nie są to pierwsze wypłacone pieniądze na zakup sprzętu. Wnioski o dotację na zakup roweru elektrycznego mieszkańcy mogą składać od 1 stycznia do 15 października. Nie wszyscy mieszkańcy otrzymają dofinansowanie. Kto z niego skorzysta?

Z punktu widzenia celowości ustanowienia mechanizmu odpowiedzialności konstytucyjnej, można sądzić, że regulacja art. 227 ust. 4 Konstytucji jest bezużyteczna a przy okazji również i groźna - napisał w opinii prawnej konstytucjonalista dr hab. Grzegorz Pastuszko.

Trybunał Stanu to organ, przed którym odpowiedzialność za naruszenie Konstytucji lub ustaw ponoszą osoby piastujące najwyższe stanowiska państwowe. Wśród nich znajduje się prezes Narodowego Banku Polskiego. Większość w Sejmie X kadencji zapowiada postawienie przed Trybunałem sprawującego ten urząd Adama Glapińskiego. Czy wniosek o Trybunał dla prezesa NBP ma szanse na przyjęcie w Sejmie? Dlaczego nie należy się spodziewać, by przed Trybunałem stanęli dotychczasowi członkowie rządu? Wyjaśniamy. 

Dofinansowanie dla właścicieli psów i kotów, zwane potocznie "500 plus na psa i kota" lub "800 plus na psa i kota", to świadczenie, o które można się ubiegać w swojej gminie. Do otrzymania są pieniądze, które pomogą w opłaceniu niektórych zabiegów weterynaryjnych.

Prezes Rady Ministrów, czyli zwyczajowo premier pełni ważną rolę, którą określa Konstytucja. Kto może objąć taki urząd? Jakie kompetencje i obowiązki spoczywają na szefie rządu?

Osoby potrzebujące wsparcia mogą zamieszkać w mieszkaniu treningowym albo wspieranym (dla np. osób niepełnosprawnych, emerytów lub chorych).