Kodeks pracy, Czas pracy

Transparentność wynagrodzeń to temat, który od lat budzi emocje zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Z jednej strony – jawne płace to większa równość i eliminacja dyskryminacji płacowej. Z drugiej – to rewolucja w podejściu do rekrutacji, polityki kadrowej i zarządzania firmą. W dniu 24 grudnia 2025 roku wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu pracy - Ustawa z 4 czerwca 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy, która nałoży na pracodawców szereg nowych obowiązków związanych z jawnością wynagrodzeń. Jest to efekt wdrażania unijnej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/970 z 10 maja 2023 r., której celem jest wzmocnienie stosowania zasady równego wynagrodzenia kobiet i mężczyzn za taką samą pracę lub pracę o tej samej wartości.

Ci, którzy całymi latami pracowali na umowach cywilnoprawnych czy samozatrudnieni byli w pewnym sensie obywatelami drugiej kategorii, jeśli chodzi o prawa pracownicze. Teraz ich doświadczenie zawodowe wreszcie zacznie się liczyć. Do kodeksu pracy od nowego roku wchodzi prawdziwa rewolucja. Po nowelizacji do stażu pracy będą wliczane nie tylko umowy o pracę, ale także okresy przepracowane na zleceniu, we własnej firmie czy za granicą. A to oznacza realne korzyści. Dłuższy urlop, dodatki stażowe i jubileuszówki dla milionów Polaków, którzy dotąd byli poza systemem.

„Skrócony czas pracy – to się dzieje” to nowy program pilotażowy MRPiPS, w ramach którego przedsiębiorcy (i nie tylko) z całej Polski będą mogli skrócić czas pracy swoich pracowników (bez obniżania im wynagrodzenia), a to wszystko zostanie sfinansowane w ramach dotacji pochodzącej z Funduszu Pracy. Okazuje się jednak, że ze skróceniem czasu pracy do 4 (zamiast 5) dni w tygodniu albo do 6 lub 7 (zamiast 8) godzin dziennie bądź z wprowadzeniem dodatkowych dni urlopu, może wiązać się konieczność zapłaty... podatku dochodowego.

W dniu 15 października 2025 r. MRPiPS ogłosiło wyniki naboru do pilotażowego programu pn. „Skrócony czas pracy – to się dzieje”, w którym mogli wystartować przedsiębiorcy (i nie tylko) z całej Polski. Za udział w programie, każdy pracodawca będzie mógł otrzymać nawet 1 mln zł dofinansowania, a ponad tysiące pracowników, już niebawem, będzie mogło pracować 4 (zamiast 5) dni w tygodniu albo po 6 lub 7 (zamiast 8) godzin dziennie bądź skorzystać z dodatkowych dni urlopu, zachowując przy tym prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.

Podczas nocy z 25 na 26 października nastąpi zmiana czasu z letniego na zimowy. Oznacza to, że w ostatni weekend miesiąca cofniemy zegarki o godzinę, co ma konsekwencje dla osób pracujących w tym okresie. Przepisy Kodeksu pracy regulują kwestię dodatkowego wynagrodzenia przysługującego w związku z tą sytuacją. Oto szczegóły.

W praktyce najczęstszym wariantem pracowniczego czasu pracy jest pięciodniowy tydzień pracy z wolną sobotą i niedzielą. W takim wariancie pracownikom należy się dodatkowy dzień wolny od pracy tylko za święta wypadające w soboty. Z tego powodu (co do zasady) pracodawca nie ma obowiązku dawać pracownikom dodatkowego dnia wolnego od pracy za święta wypadające w niedziele. Ale ta zasada nie dotyczy tych wyjątkowych przypadków, w których praca jest świadczona w niedziele i święta zgodnie z art. 151(10) Kodeksu pracy. Bo w takich przypadkach pracodawca ma obowiązek zapewnić (wyznaczyć) pracownikom inny dzień wolny od pracy za święto wypadające w te dni. Warto wiedzieć, że w 2026 r. mamy następujące święta wypadające w sobotę: 15 sierpnia (Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny) oraz 26 grudnia (drugi dzień Bożego Narodzenia). Natomiast w 2026 r. mamy następujące święta wypadające w niedziele: 5 kwietnia (Wielkanoc), 3 maja (Święto Narodowe Trzeciego Maja), 24 maja (Zielone Świątki), czy 1 listopada (Wszystkich Świętych) 2026 roku.

Od 1 stycznia 2026 r. staż pracy będzie liczony na nowych zasadach. Tymczasem od długości stażu pracy zależą ważne uprawnienia pracownicze. Wielu pracowników sektora publicznego już od początku 2026 r. skorzysta na zmianach w prawie pracy - otrzymają dłuższe urlopy, nagrody, wyższe odprawy i dłuższe okresy wypowiedzenia. Pozostali pracownicy dłużej poczekają na wejście w życie nowych przepisów.

Czas pracy w 2026 roku - będzie 2008 godzin pracy, a więc 251 dni roboczych i 114 dni wolnych od pracy. Jaki jest wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach przyszłego roku? Ile wynosi miesięczna, 3-miesięczna i 4-miesięczna norma czasu pracy? Oto tabela do pobrania i druku.

W życiu zawodowym każdemu może zdarzyć się sytuacja, w której konieczne jest czasowe przerwanie pracy – z powodów rodzinnych, zdrowotnych czy organizacyjnych. Kodeks pracy przewiduje wiele takich przypadków i gwarantuje pracownikom prawo do zwolnienia od pracy w określonych sytuacjach. W 2025 roku katalog tych zwolnień jest wyjątkowo szeroki – obejmuje zarówno klasyczne przypadki, takie jak choroba, przestój czy szkolenie, jak i nowsze rozwiązania, jak pięciodniowy urlop opiekuńczy czy zwolnienie z powodu siły wyższej. Warto przyjrzeć się im bliżej, by wiedzieć, kiedy można z nich skorzystać i jakie wynagrodzenie przysługuje za czas nieobecności.

Które nacje są najbardziej pracowite? Zgodnie z danymi Eurostatu Grecy i Cypryjczycy plasowali się wśród najbardziej pracowitych nacji UE. Gdzie w zestawieniu Polacy?

Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej deklarowało w kwietniu koniec prac nad nowym typ dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Wszystko wskazywało na to, że za kilka miesięcy Rada Ministrów przyjmie odpowiedni projekt ustawy nowelizującej. Urlop jest bardzo atrakcyjny - jest tym dłuższy, im dłuższy staż pracy ma pracownik. Nowe przepisu premiują więc pracowitość. Osoby ze stażem 25 lat pracy mają nie 26 dni urlopu, a 36 dni. I to rok w rok aż do emerytury. Jest to tak atrakcyjne, że dyskusje o tej propozycji rządu skupiają się od 1,5 roku na tym, dlaczego tylko niektórzy pracownicy mają mieć ten przywilej. I kiedy wszyscy.

Urlop zaległy w 2025 r. to urlop niewykorzystany w roku 2024. Czy na taki urlop można skierować pracownika bez jego zgody? Do kiedy trzeba wykorzystać urlop zgodnie z Kodeksem pracy?

To już ostatni moment na wykorzystanie zaległego urlopu wypoczynkowego. Pracownik powinien wykorzystać go do 30 września. To obowiązek wszystkich pracodawców, aby przypilnować urlopów zaległych. Czy wystarczy, że pracownik rozpocznie urlop zaległy dnia 30 września, a może powinien wszystkie dni wykorzystać przed tą datą?

Orzeczenie o niepełnosprawności dziecka nie uprawnia rodzica do dłuższego urlopu wypoczynkowego. Z informacji Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, iż w najbliższym czasie przepisy w tym zakresie nie ulegną zmianie.

Czy przy ponownym zatrudnianiu pracownika trzeba powierzyć mu dokładnie to samo stanowisko, które zajmował przed zwolnieniem? Jakie są wymagania Kodeksu pracy w tym zakresie?

W trakcie pierwszego tygodnia od rozpoczęcia pilotażu skrócenia czasu pracy do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wpłynęło 150 kompletnych wniosków od pracodawców, którzy chcieliby wziąć udział w programie. Kolejne są w trakcie przygotowywania.

Rząd uruchomił nowy program pilotażowy, w ramach którego pracodawcy mogą otrzymać do 20 tys. zł na pracownika. Od 14 sierpnia ruszył nabór projektów testujących skrócony czas pracy. To pierwsza taka inicjatywa w Europie Środkowo-Wschodniej – elastyczna, dobrowolna i finansowana z Funduszu Pracy.

Czy pracownicy tej samej firmy mogą ponieść konsekwencje za swój romans? Jak powinien postąpić pracodawca? Kiedy bliska relacja może być źródłem problemów w pracy?

Które przerwy nie są wliczane do czasu pracy? Czy przerwa na karmienie wliczana jest do czasu pracy? Ile wynoszą przerwy na karmienie? Czy przerwa na gimnastykę i wypoczynek wliczana jest do czasu pracy? Ile wynosi przerwa na gimnastykę i wypoczynek?

Czas pracy skrócony do 35 godzin w tygodniu, a urlopy wydłużone z 20 dni i 26 dni do dni 35 – i to dla wszystkich. Takie niedawno były zapowiedzi odnośnie dwóch wielkich reform w kodeksie pracy. Rewolucje odwołane, o dłuższych urlopach należy zapomnieć. A krótszy tydzień pracy?

W dniu 29 lipca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (projekt deregulacyjny), przedłożony przez Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zmiany zawarte w tym projekcie dotyczą rozliczenia ekwiwalentu za urlop przy rozwiązywaniu umowy o pracę.

Elektroniczna forma umowy o pracę to kwestia czasu. Należy zmienić pod tym kątem Kodeks pracy. Nowe przepisy będą odpowiadały potrzebom rynku pracy. Pracownik zaakceptuje taką umowę podpisem zaufanym lub osobistym.

W dniu 27 czerwca 2025 r. MRPiPS ogłosiło nabór do pilotażowego programu pn. „Skrócony czas pracy – to się dzieje”, z którego będą mogli skorzystać przedsiębiorcy (i nie tylko) z całej Polski. Za udział w programie, każdy pracodawca będzie mógł otrzymać nawet 1 mln zł dofinansowania, a tysiące pracowników, już niebawem, będzie mogło pracować 4 (zamiast 5) dni w tygodniu albo po 6 lub 7 (zamiast 8) godzin dziennie, zachowując przy tym prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Wiemy już kiedy rusza nabór wniosków i jakie będą kryteria naboru, a także – jakie zdanie na temat wprowadzenia skróconego czasu pracy mają Polacy.

Już 14 sierpnia 2025 r. rozpoczyna się nabór wniosków do pilotażowego programu MRPiPS pn. „Skrócony czas pracy – to się dzieje”, z którego będą mogli skorzystać pracodawcy z całej Polski. Za udział w programie, każdy uczestnik-pracodawca będzie mógł otrzymać nawet 1 mln zł dofinansowania, a tysiące pracowników, już niebawem, będzie mogło pracować 6 (zamiast 8) godzin dziennie, cieszyć się z 3-dniowego weekendu lub z dodatkowych dni urlopu.

Już od 1 lipca 2025 r. dla bardzo dużej grupy zawodowej w Polsce wejdą w życie istotne zmiany w zakresie ewidencji czasu wolnego, ewidencji czasu pracy, służby w nocy i zasad rozliczania i odbierania dni wolnych. Wszystko za sprawą tzw. równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Dopiero teraz dostosowano ustawę i rozporządzenie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz. Urz. UE L 188 z 12.07.2019, str. 79).