Za zmianę planów pracownikowi należy się rekompensata. Pracodawcy o tym zapominają, a pracownicy nie wiedzą. Co można zyskać?

• Trzeba przestrzegać norm czasu pracy określonych w przepisach
• Dniem wolnym od pracy nie dla każdego jest sobota
• Nawet za krótką pracę pracownik dostanie cały dzień wolnego

Trzeba przestrzegać norm czasu pracy określonych w przepisach

Na gruncie obowiązujących przepisów czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Zasadą jest , że nie może on przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Od zasady tej istnieją oczywiście wyjątki, jednak śmiało można powiedzieć, że zdecydowana większość pracowników świadczy pracę od poniedziałku do piątku przez 8 godzin pomiędzy godziną 7 a 17. W takich przypadkach rozliczanie czasu pracy nie nastręcza wielu trudności, które występują w takich branżach jak handel, gastronomia, ochrona zdrowia, czy transport i komunikacja. Jednak nawet wówczas, gdy praca odbywa się według stałego harmonogramu i w z góry określonych godzinach, mogą pojawić się niespodziewane sytuacje, które wymuszą na pracodawcach i pracownikach wprowadzenie w organizacji pracy zmian będących odstępstwem od reguły. Zazwyczaj w takich przypadkach przepisy zapewniają pracownikom odpowiednią rekompensatę, jednak w zależności od okoliczności, może ona przybierać różną postać.

Polecamy: Kalendarz 2026

Dniem wolnym od pracy nie dla każdego jest sobota

Dniem wolnym od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy w większości przypadków jest sobota. Nie jest to jednak regułą i w niektórych branżach, szczególnie usługowych, jako dzień wolny wyznaczany jest inny dzień tygodnia. Tak jest często w gabinetach kosmetycznych czy fryzjerskich, gdzie świadczenie pracy w sobotę jest znacznie bardziej pożądane niż wykonywanie jej np. w poniedziałek. Może również być tak, że dzień wolny nie jest wyznaczony na stałe i na przestrzeni miesiąca zmienia się. Niezależnie od tego, który dzień tygodnia jest dla pracownika takim dniem wolnym, ustawodawca przewidział, że w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) szczególnych potrzeb pracodawcy,
jeżeli wykonywał on pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje mu w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym.

Polecamy: Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Nawet za krótką pracę pracownik dostanie cały dzień wolnego

Stosowanie tej regulacji wywołuje w praktyce pewne wątpliwości. Warto więc wyjaśnić, że przepis ten jest podstawą do udzielenia pracownikowi całego dnia wolnego, niezależnie od tego, jak długo świadczył on pracę w dniu wolnym. Oznacza to, że nawet w sytuacji, gdy pracownik, dla którego dniem wolnym jest sobota, stawi się w zakładzie pracy i będzie wykonywał swoje obowiązki jedynie przez 2 godziny, to i tak będzie mu z tego tytułu przysługiwał cały dzień wolny. Co więcej, pracodawca nie może jednostronnie zdecydować o tym, kiedy takiego dnia udzieli. Musi zrobić to do końca okresu rozliczeniowego, a konkretny termin ma obowiązek ustalić z pracownikiem. To oczywiście jest plusem z punktu widzenia pracownika, jednak jednocześnie może przysparzać kłopotów pracodawcy. Jeśli bowiem pracownik nie będzie chciał aktywnie uczestniczyć w ustalaniu tego terminu, udzielenie wolnego w ustawowo przewidzianym czasie może okazać się niemożliwe. Konsekwencją tego będzie konieczność wypłacenia pracownikowi stosownego dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w związku z przekroczeniem normy średniotygodniowej.