Staż pracy, Wiek emerytalny

W dniu 24 czerwca 2025 r. (po prawie roku od opublikowania pierwszej wersji) Rada Ministrów przyjęła i skierowała do Sejmu RP - projekt nowelizacji kodeksu pracy dotyczący stażu pracy. Po wejściu w życie tej nowelizacji (co ma nastąpić 1 stycznia 2026 r.), okres wykonywania pracy na podstawie umów zlecenia lub świadczenia usług zawartych z obecnym pracodawcą zostanie zaliczony zarówno do ogólnego, jak i do tzw. zakładowego stażu pracy. Ponadto do stażu pracy (okresu zatrudnienia) będzie wliczany okres prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, wykonywania wolnego zawodu, bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej i inne przypadki.

W dniu 6 marca 2025 r. w czasie debaty w biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, zastępca RPO dr hab. Adam Krzywoń zaprezentował tezę ekspertów, że utrzymanie zróżnicowanego wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn jest dyskryminujące dla obu płci. Dla kobiet ze względu na niższe świadczenia emerytalne, a mężczyzn ze względu na późniejszy dostęp do emerytury.

Od 2026 roku osoby pracujące na umowach zlecenia oraz prowadzące własną działalność gospodarczą zyskają nowe prawa – okresy te będą wliczane do stażu pracy. To efekt przygotowanej przez rząd nowelizacji Kodeksu pracy. Zmiana obejmie blisko 1,9 miliona osób i ma na celu zlikwidowanie nierówności w dostępie do uprawnień pracowniczych.

Trwają prace nad obniżeniem wieku emerytalnego dla kolejnej grupy zawodowej. Chodzi o projekt nowelizacji o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych wniesiony przez senatorów 18 grudnia 2024 r. Projekt trafił do sejmu na początku maja 2025 r.

W kwietniu 2024 ministerstwo rodziny, pracy i polityki społecznej zapowiedziało wprowadzenie urlopu zależnego od stażu pracy dla grupy pracowników. 13 stycznia 2025 r., do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów trafił projekt nowelizacji. Co dalej z projektem?

Większość z nas może być zdezorientowana. Raz pisze i mówi się o podwyższeniu wieku emerytalnego, raz o zrównaniu, a tym razem o obniżeniu. Czy to możliwe, żeby w Polsce wiek emerytalny wynosił dla kobiet 40 lat a dla mężczyzn 45 lat. Tak, oczywiście, to możliwe. Senat proponuje wejście w życie przepisów już od 1 stycznia 2026 r.

Harują ciężko całymi latami, ale to harowanie nie wlicza się do stażu pracy. O taką, obwarowaną przepisami ścianę, rozbijają się zatrudniani na umowach-zleceniach i ci , którzy prowadzą własną działalność gospodarczą. Czy teraz wreszcie się to zmieni? Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów pozytywnie zaopiniował projekt ustawy, który przyniesie rewolucję dotyczące zasad, na jakich staż pracy zostanie wyliczony. To z kolei pociągnie za sobą zmiany w prawach do urlopu.

Staż pracy pracowników, to źródło konfliktów w firmach. Pracownik ma 7 lat stażu pracy i zarabia miesięcznie 1000 zł mniej od starszego pracownika (16 lat stażu). Ale obaj wykonują te same czynności. Jest tu dyskryminacja, czy nie? Albo odwrotna sytuacja. Pracownik ma staż pracy o np. 9 lat więcej od kolegów (na tym samym stanowisku pracy). Ale zarabia tyle samo co oni. Co zrobi sąd z pozwami pracowników domagających się wyrównania pensji?

Jaki wpływ zmiany demograficzne wywrą na życie Polaków, wyjaśniała w rozmowie z Polską Agencją Prasową dyrektorka Instytutu Statystyki i Demografii Szkoły Głównej Handlowej prof. Agnieszka Chłoń-Domińczak. Jej zdaniem zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn to absolutna konieczność. A rozwój sztucznej inteligencji i praca cudzoziemców mogą pomóc w utrzymaniu stabilnego rynku pracy.

Od 1 stycznia 2026 r. mają wejść w życie istotne zmiany w Kodeksie pracy, które wpłyną na sposób naliczania stażu pracy. Projektowana nowelizacja przewiduje, że do stażu pracy będą wliczane nie tylko okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ale także inne formy aktywności zawodowej, takie jak umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy służba w niektórych formacjach mundurowych. Zmiany te mają na celu zwiększenie uprawnień pracowniczych, w tym prawa do dłuższego urlopu wypoczynkowego, wyższych odpraw czy dodatków stażowych.

Czy seniorzy mogą korzystać z ulgi podatkowej w PIT przed otrzymaniem emerytury, mimo osiągnięcia wieku emerytalnego? Chodzi o zwolnienie w podatku dochodowym nazywane „ulgą dla pracujących seniorów”.

Od stażu pracy – zarówno zakładowego, jak i ogólnego – zależne są uprawnie pracownicze. Obecnie do stażu pracy wlicza się okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Takie rozwiązanie krzywdzi pracowników, którzy oprócz zatrudnienia na umowę o pracę prowadzili np. działalność gospodarczą czy świadczyli pracę jako zleceniobiorcy. Projektowana nowelizacja Kodeksu pracy ma zmienić zasady obliczania stażu pracy.

Korzystając z przysługującej mu inicjatywy ustawodawczej – w dniu 13 marca 2025 r., Senat podjął uchwałę w sprawie złożenia do laski marszałkowskiej projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych, której celem jest obniżenie wieku emerytalnego dla jednej grupy zawodowej – tancerzy zawodowych. Zgodnie z jego postanowieniami – wiek emerytalny tancerzy ma został ustalony na poziomie 40 lat w przypadku kobiet i odpowiednio – 45 lat w przypadku mężczyzn, czyli – ma zostać obniżony o 20 lat, w stosunku do obecnie obowiązującego powszechnego wieku emerytalnego.

Ani kwestii zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, ani podnoszenia go w ogóle, nie da się rozwiązać komunikatami, iż rząd nie planuje. Planować nie musi, ale problemu wiecznie odkładać nie da rady, musi sięgnąć po rozwiązania. Nie tylko w interesie obecnych seniorów, ale i przyszłych. Przy czym nie musi to być budzący opór twardy zapis ustawowy.

Już wiadomo, że nie udało się w 2024 r. wdrożyć wszystkich korzystnych zmian w prawie dla emerytów, rencistów, rodzin osób zmarłych i pracowników. Najbardziej skomplikowany kalendarz wdrożenia przewidziany jest dla renty wdowiej. Odległa jest też nowelizacja kodeksu pracy dająca możliwość traktowania jako pracowniczych okresów pracy na umowach cywilnoprawnych i działalności gospodarczej. Ma to wpływ na staż pracy (a więc wymiar urlopu, odprawy i nagrody jubileuszowe). 

Od 1 stycznia 2026 r. ma wejść w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która pozwoli na nowo przeliczyć pracownikom staż pracy. Już pojawiają się propozycje ograniczenia korzyści wynikających z przeliczenia stażu pracy. Autorem ograniczeń jest Ministerstwo Rozwoju i Technologii, które występuje przeciwko zwiększeniu kosztów dla przedsiębiorców (i w dużym stopniu urzędów) np. co do wypłaty nagród jubileuszowych czy urlopów wypoczynkowych w wymiarze 26 dni.

Zmiana jednego przepisu w kodeksie pracy spowoduje lawinę korzyści dla milionów zatrudnionych, choć aktualnie niekoniecznie na podstawie umowy o pracę.

Wiek emerytalny komornika sądowego oraz asesora komorniczego zostanie podwyższony? Projekt nowelizacji ustawy o komornikach sądowych trafił do konsultacji. Projekt zakłada m.in. wydłużenie wieku aktywności zawodowej, zniesienie maksymalnego czasu trwania asesury oraz możliwość przywrócenia odwołanych komorników sądowych i asesorów komorniczych.

Obniżenie wieku emerytalnego dla strażników miejskich – na wzór wojska, policji i innych służb mundurowych – to projekt zmian w przepisach zgłoszony przez polityków Platformy Obywatelskiej. Emerytury stażowe, emerytury pomostowe, zmiany wieku emerytalnego - to wciąż przedmiot debat związanych z potrzebą zmian w przepisach emerytalnych.

Tym razem straż miejska. Postulat objęcia jej obniżonym wiekiem emerytalnym trafił do rządu ze strony samorządowców za pośrednictwem posłów, którzy złożyli interpelację do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zmiany ustawy o strażach gminnych w zakresie uprawnień emerytalnych.

Staż urlopowy pracownika jest ważny przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego. Kodeks pracy przewiduje 10 lat stażu jako granicę nabycia prawa do wyższego wymiaru urlopu. Ile dni urlopu należy się po 10 latach? Ile lat do stażu urlopowego daje liceum, technikum, szkoła zawodowa, szkoła policealna, a ile studia?

Politycy i rząd nie mają wyboru – muszą podwyższyć wiek emerytalny. Politycznie może się to wydawać samobójstwem, ale realnie brak podwyższenia wieku emerytalnego to samobójstwo ekonomiczne. Dlatego cała sztuka polega na tym, by przekonać społeczeństwo, że podniesienie wieku emerytalnego jest w interesie wszystkich.

Oprócz dyskusji nad skróceniem czasu pracy zgłoszony jest przez związki zawodowe postulat wydłużenia urlopów wypoczynkowych. Takie zmiany w kodeksie pracy są wskazana e z kilku powodów. Raz, że sam wymiar urlopu w kodeksie pracy nie zmienił się od pół wieku. Dwa, że Polacy są zapracowani, na czym cierpią i rodziny, i gospodarka.

Tylko niektóre grupy zawodowe mogą korzystać z przywileju, jakim jest wcześniejsza emerytura. Wszystko wskazuje na to, że ich grono w najbliższy czasie się nie powiększy, a uprawnienia nie zostaną przyznane pracownikom, którzy starali się o nie już od jakiegoś czasu.

To prawdziwa rewolucja w ustalaniu stażu pracy. Na zmienionych przepisach kodeksu pracy skorzystają przede wszystkim osoby, które zarobkują na podstawie umów innych niź kodeksowe umowy o pracę. Urlopy, premie, nagrody. Co ważne ta zmiana w kodeksie pracy nastąpi najszybciej, jako pierwsza, wyprzedzając czterodniowy tydzień pracy i 35-dniowe urlopy.