7000 zł zasiłku pogrzebowego szybciej trafi na konta bankowe beneficjentów. MRPiPS ogłasza nowe zasady wypłaty świadczenia przez ZUS

• Zasiłek pogrzebowy – komu i w jakiej wysokości przysługuje to świadczenie, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami?
• Zasiłek pogrzebowy – w jakiej wysokości, świadczenie to będzie przysługiwać już niebawem?
• Zasiłek pogrzebowy – od kiedy świadczenie w wyższej kwocie?
• Jakie zasady w zakresie wypłaty zasiłku pogrzebowego (w tym – terminu jego wypłaty), wynikają z obecnie obowiązujących przepisów?
• Nowe zasady wypłaty zasiłku pogrzebowego przez ZUS – bez decyzji i w krótszym terminie [projekt ustawy autorstwa MRPiPS]
• Kiedy nowe zasady wypłaty zasiłku pogrzebowego przez ZUS miałyby wejść w życie?

Zasiłek pogrzebowy – komu i w jakiej wysokości przysługuje to świadczenie, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami?

Zasiłek pogrzebowy, to świadczenie, które przysługuje na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa FUS), którego celem jest pokrycie kosztów pogrzebu. Świadczenie to, może otrzymać każdy (niezależnie od osiąganego dochodu), kto pokrył koszty pogrzebu, osoby, która:

1. była ubezpieczona w ZUS (tzn. objęta ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi, także z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego),
2. miała przyznane prawo do emerytury lub renty,
3. nie miała przyznanej emerytury lub renty, ale – w dniu śmierci – spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,
4. miała przyznaną emeryturę pomostową,
5. miała przyznane nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
6. zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia,
7. pobierała świadczenie pieniężne jako cywilna niewidoma ofiara działań wojennych,
8. pobierała świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny,
9. pobierała rentę socjalną,
10. zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
11. była członkiem rodziny osoby wymienionej w punktach 1, 2, 4, 5, 8 lub 10 powyżej.

Za członków rodziny, o których mowa powyżej, uznaje się:

• małżonka (wdowę, wdowca, a także małżonka pozostającego w separacji),
• rodziców, ojczyma, macochę oraz osobę przysposabiającą,
• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
• dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej,
• inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności,
• rodzeństwo,
• dziadków,
• wnuki oraz
• osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Zasiłek pogrzebowy może otrzymać zarówno osoba z rodziny zmarłego, ale także osoba obca lub instytucja (pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związek wyznaniowy), jeżeli pokryła koszty pogrzebu.

Aktualnie (tj. niezmiennie od 1 marca 2011 r.) zasiłek pogrzebowy przysługuje w kwocie 4000 zł, przy czym kwota ta nie podlega waloryzacji przy zastosowaniu średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Kwota zasiłku pogrzebowego, nie została zatem zwiększona od ponad 14 lat. Nie ulega natomiast wątpliwości, iż – w powyższym okresie – znacznie wzrosły koszty pochówku.

Świadczenie w kwocie odpowiadającej równowartości 4000 zł otrzyma obecnie członek rodziny zmarłego, który poniósł koszty jego pogrzebu, niezależnie od rzeczywistej kwoty tych kosztów. Osoby obce dla zmarłego (lub niemieszczące się w ww. katalogu członków rodziny), pracodawcy, domy pomocy społecznej, gminy, powiaty oraz osoby prawne kościoła lub związku wyznaniowego – mogą natomiast ubiegać się o kwotę odpowiadającą rzeczywiście poniesionym kosztom pogrzebu, nie otrzymają jednak więcej jak 4000 zł.

Zasiłek pogrzebowy – w jakiej wysokości, świadczenie to będzie przysługiwać już niebawem?

Celem zmniejszenia obciążenia finansowego osób pokrywających koszty pogrzebu – w dniu 9 maja 2025 r. została przyjęta ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r., poz. 718), która zwiększa kwotę zasiłku pogrzebowego z 4000 zł do 7000 zł. Ponadto – wprowadza ona coroczną waloryzację ww. świadczenia od dnia 1 marca, ale tylko jeżeli wskaźnik waloryzacji będzie wyższy niż 105. Wskaźnikiem ww. waloryzacji będzie przy tym – średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, ogłaszany przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. W ramach waloryzacji – wysokość zasiłku pogrzebowego, ulega będzie zwiększeniu o wskaźnik waloryzacji i podlegać ogłoszeniu przez Prezesa ZUS, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, co najmniej na 7 dni roboczych przed terminem kolejnej waloryzacji.

Zgodnie z ww. nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – nie zmienią się natomiast zasady przyznawania zasiłku członkom rodziny zmarłego i pozostałym osobom oraz instytucjom, tzn. – członkowie rodziny nadal będą mogli liczyć na świadczenie w pełnej kwocie, niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu, a pozostałe osoby i instytucje, które poniosły koszt pogrzebu – będą mogły otrzymać świadczenie w wysokości stanowiącej równowartość poniesionych kosztów pogrzebu, nie więcej jednak niż 7000 zł.

Zasiłek pogrzebowy – od kiedy świadczenie w wyższej kwocie?

Ustawa z dnia 9.05.2025 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, zwiększająca kwotę zasiłku pogrzebowego, wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Świadczenie w zwiększonej kwocie, będzie przysługiwało z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu osób, których śmierć nastąpi od dnia wejścia w życie ustawy, czyli nie wcześniej niż od 1 stycznia 2026 r. Pierwsza waloryzacja zasiłku – o ile wskaźnik waloryzacji będzie wyższy niż 105 – zostanie natomiast przeprowadzona już w marcu 2026 r.

Jakie zasady w zakresie wypłaty zasiłku pogrzebowego (w tym – terminu jego wypłaty), wynikają z obecnie obowiązujących przepisów?

Aktualnie, w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – brak jest szczególnych regulacji odnoszących się do wydawania decyzji w sprawie zasiłku pogrzebowego oraz zasad wypłaty tego zasiłku. W ocenie MRPiPS – ze względu na szczególny charakter świadczenia, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, konieczne zatem jest uregulowanie powyższej kwestii.

W zakresie terminu na wypłatę zasiłku pogrzebowego, zastosowanie znajduje przepis art. 118 ust. 1 ustawy FUS, na podstawie którego przyjęto, że termin na załatwienie sprawy wynosi 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.

W ustawie FUS brak jest ponadto regulacji dotyczących pośrednictwa zakładów pogrzebowych przy składaniu wniosków o zasiłek pogrzebowy. Jak informuje MRPiPS – praktyka przyjęta przez ZUS, polega jednak na dopuszczaniu możliwości występowania zakładów pogrzebowych, w imieniu swoich klientów (na podstawie udzielonego przez nich upoważnienia), do ZUS, w sprawie wypłaty zasiłku pogrzebowego zakładowi pogrzebowemu za udzielone usługi. ZUS przyjął ten tryb wyjątkowo, tylko w odniesieniu do wniosków składanych przez członków rodziny.

Nowe zasady wypłaty zasiłku pogrzebowego przez ZUS – bez decyzji i w krótszym terminie [projekt ustawy autorstwa MRPiPS]

Opracowany przez MRPiPS projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (numer w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UDER65), który w dniu 24 czerwca 2025 r., został opublikowany na stronie rządowego centrum legislacji – zakłada, iż – co do zasady – ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości nie będzie wymagało wydania decyzji administracyjnej przez ZUS (art. 1 pkt 1 projektowanej ustawy). Od powyższej zasady przewidziano jednak kilka wyjątków. I tak – zasiłek pogrzebowy, będzie przyznawany wyłącznie na podstawie decyzji ZUS w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez:

• więcej niż jedną osobę lub podmiot (pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związek wyznaniowy), tj. gdy zasiłek pogrzebowy ulegać będzie podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych przez nie kosztów pogrzebu,
• inną osobę niż członek rodziny, pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związek wyznaniowy, tj. gdy zasiłek pogrzebowy przysługiwać będzie w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu (nie wyższej niż określona w art. 80 ustawy FUS, czyli obecnie – 4000 zł, a od 1 stycznia 2026 r. – 7000 zł).

Zgodnie z art. 1 pkt 2 projektowanej ustawy – w celu ustalenia prawa do zasiłku pogrzebowego, wniosek o jego przyznanie, będzie trzeba zgłosić bezpośrednio do organu rentowego lub za pośrednictwem zakładu pogrzebowego. Dzięki temu – nastąpi uregulowanie trybu pośrednictwa zakładów pogrzebowych we wnioskowaniu o zasiłek pogrzebowy. Jak podkreśla MRPiPS w uzasadnieniu projektu – rozwiązanie to, wpisuje się w model składania wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe. W ustawie FUS przyjęto bowiem, że wnioski w sprawie przyznania świadczeń zgłasza się w organie rentowym bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika składek (art. 116 ust. 3 ustawy FUS). W przypadku, gdy o zasiłek pogrzebowy (w imieniu osoby uprawnionej do świadczenia) wnioskować będzie zakład pogrzebowy – będzie on jednak musiał dysponować upoważnieniem udzielonym my przez świadczeniobiorcę, które obejmować będzie prawo do złożenia (w imieniu świadczeniobiorcy, przez ww. zakład) wniosku o zasiłek wraz z dokumentami oraz do wypłaty zasiłku pogrzebowego na rachunek bankowy tego zakładu. W związku z powyższym (co zostało uregulowane również w art. 1 pkt 5 projektowanej ustawy) – w takich przypadkach, wypłata zasiłku pogrzebowego w całości albo w części, będzie mogła następować na konto bankowe zakładu pogrzebowego, wskazane w upoważnieniu udzielonym mu przez osobę uprawnioną do zasiłku.

W kwestii terminu wypłaty przez ZUS zasiłku pogrzebowego – jak zostało już wspomniane powyżej – obecnie, wynosi on 30 dni. Z uwagi na fakt, iż zasiłek pogrzebowy jest świadczeniem o szczególnym charakterze, wypłacanym w szczególnych okolicznościach, z powodu śmierci bliskiej osoby, a organizacja pochówku łączy się z koniecznością pokrycia jego (nierzadko niemałych) kosztów – MRPiPS zecydowało, iż termin na wydanie decyzji w sprawie prawa do zasiłku pogrzebowego przez ZUS, powinien wynosić maksymalnie 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji w tej sprawie (art. 1 pkt 3 projektowanej ustawy). Jeżeli w wyniku decyzji zostanie ustalone prawo do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokość – ZUS wypłaci zasiłek w ciągu kolejnych 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Natomiast w przypadku gdy ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości nie wymaga wydania decyzji – zasiłek będzie wypłacony przez ZUS w ciągu 14 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku (art. 1 pkt 4 projektowanej ustawy). W praktyce – według niepisanych zasad przyjętych przez ZUS – zasiłek pogrzebowy, w większości przypadków, był dotychczas wypłacany z zachowaniem powyższych terminów (średni czas obsługi wniosku o zasiłek pogrzebowy wynosi bowiem, jak podaje ZUS – 12 dni), jednak ze względu na wagę świadczenia, jakim jest zasiłek pogrzebowy – kwestia ta, w ocenie MRPiPS, wymaga uregulowania na poziomie ustawowym. Jest to zmiana korzystna dla świadczeniobiorców, gdyż – zgodnie z przepisami, zakłada skrócenie terminu na wypłatę zasiłku, który obecnie (w oderwaniu od praktyki stosowanej przez ZUS) może wynosić nawet 30 dni.

Kiedy nowe zasady wypłaty zasiłku pogrzebowego przez ZUS miałyby wejść w życie?

Zgodnie z art. 3 projektowanej ustawy – przepisy wprowadzające nowe zasady wypłaty zasiłku pogrzebowego przez ZUS (w tym skrócony termin jego wypłaty) – miałyby wejść w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy. Jednocześnie, w ustawie zastrzeżono, iż do postępowań w sprawie zasiłku pogrzebowego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy – będą miały zastosowanie przepisy dotychczasowe.

Należy jednak mieć na względnie, że w dniu 24 czerwca 2025 r. projekt zakładający powyższe zmiany, został dopiero skierowany przez MRPiPS do Stałego Komitetu Rady Ministrów. Jeżeli zostanie on ostatecznie przyjęty przez Radę Ministrów – trafi następnie do prac w Sejmie i w dalszym ciągu – Senacie, zanim trafi do podpisu na biurko prezydenta.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 9.05.2025 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r., poz. 718)
• Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 12.03.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1283 z późn. zm.)
• Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (numer w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UDER65)