REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nie będzie ani WIBOR-u ani WIRON-u? Czy banki są gotowe na taki scenariusz?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Nie będzie ani WIBOR-u ani WIRON-u? Czy banki są gotowe na taki scenariusz?
Nie będzie ani WIBOR-u ani WIRON-u? Czy banki są gotowe na taki scenariusz?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

W ostatnich dniach dość głośno zrobiło się na temat wskaźników referencyjnych. Ministerstwo Finansów poinformowało, że z dużym prawdopodobieństwem wskaźnik WIRON nie zostanie następca wskaźnika referencyjnego WIBOR. Powstaje pytanie czy banki spełniły obowiązki zwarcia w umowie kredytowej procedury awaryjnej na wypadek zaprzestania opracowania wskaźników WIBOR oraz WIRON?

Klauzule awaryjne w umowach bankowych a likwidacja WIBOR-u i rezygnacja z WIRON-u. 3 możliwe sytuacje

Przypomnijmy, że 1 stycznia 2018 roku zaczęło w Polsce obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014. To tzw. rozporządzenie BMR.

Rozporządzenie to narzuca na banki określone obowiązki informacyjne, które polegają na zamieszczaniu w umowie w tzw. klauzul awaryjnych. Owe klauzule powinny wskazywać procedurę postepowania w przypadku gdy administrator wskaźnika referencyjnego, od którego bank uleżenia oprocentowanie kredytu zaprzestanie być publikowany.  Co najmniej od 2 lat wiemy, że wskaźnik WIBOR w najbliższych latach przestanie być publikowany – to już jest sprawa przesadzona – wiele instytucji na ten temat wypowiedziało się. 

Do ubiegłego roku funkcjonował wskaźnik WKF. W tym roku dochodzi jeszcze ryzyko, że wskaźnik WIRON także przestanie być publikowany.  A w przypadku zaprzestania publikacji stosowanego wskaźnika (WIBOR) bank powinien dokonać stosowanej zamiany wskaźnika, i już od kilku lat powinien informować o tym klientów i być przygotowany operacyjnie.

W zaistniałej sytuacji mogą pojawić trzy podstawowe problemy w związku z błędną konstrukcją klauzul awaryjnych bądź jej brakiem:
1) Co jeśli bank nie zawarł w umowie planu awaryjnego a umowa była zawarta po 1 stycznia 2018 roku? 
2) Co jeśli bank wskazał jako alternatywę stopę referencyjną NBP, która nie jest wskaźnikiem w rozumieniu rozporządzenia BMR?
3) Co jeśli jako wskaźnik alternatywny bank wskazał WIRON lub WKF?

REKLAMA

Jakie obowiązki narzuca BMR na banki?

Kwestie związane z obowiązki wynikłymi z zaprzestaniem publikowania wskaźnika referencyjnego określa Artykuł 28 pkt 2 „Zmiany i zaprzestanie opracowywania wskaźnika referencyjnego” rozporządzenia BMR.

Artykuł ten ma następujące brzemiennie: ”Podmioty nadzorowane, inne niż administrator, o którym mowa w ust. 1, które stosują wskaźnik referencyjny, sporządzają i zachowują rzetelne plany, sporządzone na piśmie, określające działania, które podjęłyby na wypadek istotnych zmian lub zaprzestania opracowywania danego wskaźnika referencyjnego. Jeżeli jest to możliwe i zasadne, plany takie wskazują jeden lub kilka alternatywnych wskaźników referencyjnych, które można by stosować jako odniesienie w celu zastąpienia wskaźników referencyjnych, których opracowywania zaprzestano, wskazując dlaczego takie wskaźniki referencyjne mogłyby być odpowiednią alternatywą. Podmioty nadzorowane, na wniosek, przekazują te plany i ich ewentualne aktualizacje odpowiedniemu właściwemu organowi oraz uwzględniają je w stosunkach umownych z klientami.”

Problem w tym, że rozporządzenie BMR zaczęło obowiązywać od 1 stycznia 2018 roku. I już od tej daty banki powinny w odpowiedni sposób informować klienta o owych ryzykach i sposobie dokonywania zamiany wskaźnika po zaprzestaniu publikacji tego wpisanego do umowy. Warto wspomnieć że GPW Benchmark (administrator wskaźnika referencyjnego WIBOR) uzyskał zgodę na administrowanie wskaźnikiem dopiero 16 grudnia 2020. Jednak nie ma to wpływu na owe obowiązki informacyjne zgodne z artykułem 28 rozporządzenia BMR.  Przez kilka lat banki nie informowały klienta wcale lub robiły to niepoprawnie. Winić tutaj należy banki i KNF. Banki zignorowały wymogi BMR a KNF  działając ostrożnościowo powinien  sprawdzać czy banki to robią prawidłowo  jak również nie wydał odpowiednich wytycznych, które wskazałyby bankom prawidłową drogę postepowania. A przecież rozporządzenie BMR jest dość zawiłym aktem prawnym i banki mogły w różny sposób go interpretować. 

Uczestnicząc w transakcjach zawieranych z konsumentami zarówno kredytów gotówkowych jak i hipotecznych przeanalizowałem wiele umów kredytowych. Wyciągam z owych analiz następujące wnioski: 

1. Banki w latach 2018-2020 bardzo rzadko stosowały procedury awaryjne w umowach kredytów hipotecznych a jeśli już to robiły to procedury te często zawierały błędy np. wskazując jako wskaźnik alternatywny stopę referencyjna NBP,  który nie jest wskaźnikiem referencyjnym w rozumieniu tegoż rozporządzenia,

2. Od grudnia 2020 był publikowany wskaźnik referencyjny WKF a żaden bank komercyjny nie ujął go w procedurach awaryjnych aby spełnić minimum regulacyjne. Od stycznia 2022 był publikowany WIRON i również rzadkością jest aby banki wskazały w procedurach awaryjnych ten wskaźnik,

3. Banki w przypadku umów kredytów gotówkowych uzależnionych od WIBOR nie stosowały klauzul awaryjnych.

Czy umowy kredytów konsumenckich (gotówkowych) także powinny zawierć klauzule awaryjne jeśli uzależniały oprocentowanie od wskaźnika WIBOR?

Na szczególną uwagę zasługują umowy kredytów konsumenckich (gotówkowych). Mimo tego że minęło już  6 lat od wejścia w życie Rozporządzenia BMR w ustawa o kredycie konsumenckim nie odzwierciedla rygoru owego rozporządzenia. Już kilkukrotnie w 2023 roku sygnalizowałem problem tej luki prawnej. 

Pod koniec 2023 roku Tomasz Czech autor komentarza do ustawy o kredycie konsumenckim po raz pierwszy zauważył ową lukę i tak to ujął w komentarzu „Omawiany przepis nie uwzględnia przepisów rozporządzenia 2016/1011 z 8.06.2016 r. wydanego w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne. Nie został z nimi w żaden sposób skorelowany. Z tego względu de lege ferenda trzeba zgłosić postulat zasadniczej korekty legislacyjnej komentowanego przepisu.
W odniesieniu do kredytu hipotecznego w art. 4 pkt 28 u.k.h. wprowadzono definicję wskaźnika referencyjnego, odsyłając do art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia 2016/1011."

Trudno określić jakie będą skutki nie podporzadkowania się banków pod rozporządzenie BMR.

Nie poinformowanie konsumenta o możliwych skutkach zaprzestania publikacji wskaźnik były powszechną praktyką. Nie dostosowanie zapisów umowy do rozporządzenia  BMR może stanowić swoiste ominiecie unijnych regulacji. A przy konflikcie źródeł prawa, unijne regulacje co do zasady mają pierwszeństwo przed regulacjami krajowymi.  Owe niepodporządkowanie się pod rozporządzenie często skutkowało błędami w formule zmiany oprocentowania czy zastosowanego wskaźnika w treści umowy innego niż na to pozwala rozporządzenie BMR. Owy brak skorelowania może skutkować tym, że umowy które uzależniają oprocentowanie od stopy referencyjnej NBP, która nie spełnia wymogów definicji wskaźnika referencyjnego, mogą w przyszłości być uznane za wadliwe. A przecież rozporządzenie BMR miało zapewnić konsumentowi rzetelność ustalania wskaźnika który jest używany do określania oprocentowania kontraktu z konsumentem. W Polsce rolę podmiotu nadzorującego nad administratorem wskaźnika pełni KNF. W Artykule 1 rozporządzeni BMR czytamy „Niniejsze rozporządzenie wprowadza wspólne ramy mające na celu zapewnienie dokładności i rzetelności indeksów stosowanych w Unii jako wskaźniki referencyjne w instrumentach i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych. Niniejsze rozporządzenie przyczynia się w ten sposób do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, zapewniając jednocześnie wysoki poziom ochrony konsumentów i inwestorów.”

Ważne

W związku z tym ustawodawca jak najszybciej powinien rozwiązać ten problem aby nie narażać sektora bankowego na możliwe konsekwencje nie dostosowania wzorców umów do praw unijnego.

Sytuacja jest o tyle niespotykana, że KNF nie wyłapał owej luki legislacyjnej i nie zgłosił postulatu dokonania korekty w tym zakresie zwłaszcza, że owe przepisy były analizowane w ramach stanowiska z dnia 23 września 2021 „Stanowisko UKNF w sprawie stosowania wskaźników referencyjnych w rozumieniu BMR” Analizując ten dokument widać, że KNF miał trudność interpretacyjną. Przyznać muszę, że w kilku kwestiach tego stanowiska się z nim nie zgadzam. Ale to jest już temat na oddzielne rozważania.

Warto także przytoczyć „Stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie planów (tzw. planów awaryjnych), o których mowa w art. 28 ust. 2 Rozporządzenia BMR, oraz w sprawie odzwierciedlenia planów w stosunkach umownych z klientami skierowane do banków komercyjnych, w tym banków zrzeszających, oraz do banków spółdzielczych” Stanowisko to zostało wydane dopiero  30 kwietnia 2021 r. a przecież banki już powinny uwzględniać regulacje związane ze wskaźnikami już w 2018 roku. Aktualnie KNF zatrudnia około 1400 osób i jak to możliwe, że dopiero po tak długim czasie dała bankom niezbędne wskazówki.

Błędne interpretacje KNF, ZBP wprowadziły banki w błąd

REKLAMA

W 2020 toczyły się dyskusje na temat tego czy stopa referencyjna jest wskaźnikiem referencyjnym. Później w 2021 roku stwierdzono jednak, że nie. 

Artykuł 11 pkt 1a rozporządzenia BMR wskazuje, że wskaźnik ustalany jest w oparciu o proces rynkowy: „  Opracowywanie wskaźnika referencyjnego podlega następującym wymogom dotyczącym jego danych wejściowych: a) dane wejściowe są wystarczające do dokładnego i wiarygodnego odzwierciedlenia rynku lub realiów gospodarczych, których pomiar jest celem danego wskaźnika referencyjnego;

danymi wejściowymi są dane dotyczące transakcji, jeżeli są dostępne i adekwatne; jeżeli dane dotyczące transakcji nie są wystarczające lub adekwatne do dokładnego i wiarygodnego odzwierciedlenia rynku lub realiów gospodarczych, których pomiar jest celem danego wskaźnika referencyjnego, można wykorzystać dane wejściowe niebędące danymi dotyczącymi transakcji, w tym ceny szacunkowe, kwotowania i zatwierdzone kwotowania lub inne wartości;” 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jednak KNF nie potrafił zinterpretować w/w przepisu a przez to banki w klauzulach awaryjnych wskazują odniesienie do stopy referencyjnej NBP. A przecież zgodnie z rozporządzeniem BMR stopa referencyjna NBP nie jest wskaźnikiem referencyjnym. Przez to uchybienie owe klauzule są wadliwe.

Co jeśli dojdzie do zaprzestania publikacji wskaźnika referencyjnego?

Zgodnie z moją opinią, w chwili zaprzestania publikacji wskaźnika referencyjnego jeśli umowa została zawarta po 1 stycznia 2018 roku to bank powinien dokonać zamiany wskaźnika zgodnie z procedurą awaryjną. Jeśli takiej procedury nie ma zwartej w umowie to bank nie ma prawnej możliwości zastosować wskaźnik alternatywny jeśli nawet ten zostanie podmieniony w drodze rozporządzania. Bank jeśli był obowiązany do zawarcie w umowie planu awaryjnego a tego nie zrobił to w mojej ocenie nie ma on możliwości dokonania zamiany. Więc jeśli kredyt był oprocentowany według formuły „wskaźnik+ marża” to oprocentowanie kredytu zostanie zmienione na stałe równe marży kredytowej. Oczywiście można się zastanowić czy wchodziłaby tutaj w grę stwierdzenie nieważności umowy ale jest to kwestia mocno wątpliwa ponieważ kredyt oprocentowany według stałej marży kredytowej może funkcjonować dalej. Warto także wziąć pod uwagę że 10 lutego 2021 r. weszło w życie rozporządzenie w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2016/1011 w odniesieniu do wyłączenia dotyczącego niektórych walutowych wskaźników referencyjnych stóp państw trzecich i wyznaczenia zamienników niektórych wskaźników referencyjnych, których opracowywania się zaprzestaje oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012. I to rozporządzenie ma wpływ na wystąpienie tzw. spreadu korygującego. Ale tutaj każdorazowo należy analizować umowę kiedy była ona podpisywana i czy owa regulacja powinny być już w niej zawarta. Także umowy które zawierają procedury awaryjne przed ta datą powinny zwierać stosowne aneksy.

Krzysztof Szymański 

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nie jest łatwo uzyskać znaczny stopień niepełnosprawności. Nawet ze złamaniami kompensacyjnymi kręgosłupa [List czytelnika]

Do redakcji infor.pl przychodzą stale listy osób, które uważają, że WZON obniżył im liczbę punktów do poziomu wykluczającego przyznanie świadczenia wspierającego przez ZUS. Np. osoba niewidoma otrzymała 61 punkty, a sparaliżowany od pasa w dół mężczyzna 43 punkty. Z listów wynika, że trudno jest także uzyskanie samego stopnia niepełnosprawności (zwłaszcza znacznego). Urazy kręgosłupa to za mało. Tak przynajmniej wynika z listu czytelnika.

Sektor logistyczny pokazuje w I połowie 2025 r., że radzi sobie z globalnymi zakłóceniami (wojna handlowa USA-Chiny). Koszty wymiany handlowej będą jednak rosły

Widmo historycznego spadku wolumenu przeładunków i wzrost kosztów transportu to dwa dominujące efekty w logistyce, które wywołała wojna handlowa na linii Chiny-USA. Pomimo obniżenia globalnych prognoz dla PKB i handlu, operatorzy logistyczni wciąż radzą sobie zaskakująco dobrze, choć wśród europejskich ekspertów zarządzających łańcuchami dostaw panuje zgodność co do tego, że koszty wymiany handlowej będą rosły. Jednocześnie 70% z nich twierdzi, że na kolejne zakłócenia i nieoczekiwane zwroty akcji będzie w stanie odpowiedzieć w ciągu maksymalnie 3 dni.

MRPiPS: Zasiłek pogrzebowy będzie wypłacany w ciągu 14 dni bez decyzji ZUS - gdy koszty pogrzebu poniosła jedna osoba z rodziny zmarłego. Już w 2025 roku?

Ustalenie prawa do zasiłku pogrzebowego oraz jego wysokości - co do zasady - nie będzie wymagało wydania decyzji przez ZUS - jeżeli zasiłek pogrzebowy przysługuje w kwocie 4000 zł niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu (od 1 stycznia 2026 r. będzie to kwota 7000 zł), tj. gdy koszty te poniosła jedna osoba – członek rodziny zmarłego. Tak wynika z założeń projektu deregulacyjnego dot. ustawy emerytalnej, nad którym pracuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Propozycja zakłada też skrócenie terminu wypłaty zasiłku do 14 dni.

KP do zmiany: sprawy kadrowe już nie na piśmie a elektronicznie lub w postaci papierowej [PROJEKT z 10 czerwca 2025 r.]

Kodeks Pracy znowu do zmiany? Tak, bo sprawy kadrowe już teraz będzie się załatwiało nie na piśmie a elektronicznie lub w postaci papierowej. Ustawodawca a raczej Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaproponowało projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej jako: projekt).

REKLAMA

Renat wdowia z KRUS. Już wiadomo kiedy pierwsze wypłaty świadczenia!

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) wydała już 54 111 decyzji przyznających rentę wdowią emerytom i rencistom rolniczym – poinformowało biuro prasowe instytucji. Nowe świadczenia ruszają pełną parą – pierwsze wypłaty zaplanowano na 7 lipca br.

NIS2, DORA, nowelizacja ustawy o KSC – jak operatorzy telekomunikacyjni powinni zapewnić cyberbezpieczeństwo klientom?

W dobie rosnących zagrożeń cyfrowych i postępującej cyfryzacji infrastruktury, sektor telekomunikacyjny staje się jednym z głównych filarów bezpieczeństwa cybernetycznego. W związku z tym na dostawców publicznych sieci łączności elektronicznej i dostawców publicznie dostępnych usług łączności elektronicznej (czyli operatorów telekomunikacyjnych), nakładane są coraz bardziej rygorystyczne obowiązki - zarówno na poziomie prawa unijnego (NIS2, DORA), jak i krajowego (nowelizacja ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa – UKSC).

Znaczny stopień niepełnosprawności – kompletny przewodnik na 2025 r.

Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności to przepustka do realnego wsparcia finansowego, ulg podatkowych i codziennych przywilejów, które mogą radykalnie ułatwić życie. W tym przewodniku krok po kroku pokazujemy, jak w 2025 r. uzyskać orzeczenie, z jakich świadczeń skorzystać najłatwiej i gdzie szukać dofinansowań. Mogą być one znaczne i sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Zmiany w zamówieniach publicznych od 2026 r. Wyższy próg stosowania Prawa zamówień publicznych i jego skutki dla zamawiających i wykonawców

W ostatnich dniach maja br Rada Ministrów przedłożyła Sejmowi projekt ustawy deregulacyjnej (druk nr 1303 z dnia 27 maja 2025 r.), który przewiduje m.in. podwyższenie minimalnego progu stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych (Pzp) oraz ustawy o umowie koncesji z dnia 21 października 2016 r. z obecnych 130 000 zł netto do 170 000 zł netto. Planowana do wejścia w życie 1 stycznia 2026 r. zmiana ma charakter systemowy i wpisuje się w szerszy trend upraszczania procedur oraz dostosowywania ich do aktualnych realiów gospodarczych.

REKLAMA

Czy spadek stóp procentowych wpłynął na rynek mieszkaniowy?

Czy majowa obniżka stóp procentowych, poprawiająca dostępność kredytów, przełożyła się na wzrost sprzedaży nowych mieszkań i liczbę rezerwacji? Sondę przygotował serwis nieruchomości dompress.pl.

KSeF 2026: będzie problem z udostępnieniem faktury ustrukturyzowanej kontrahentowi. Prof. Modzelewski: Większość nabywców nie będzie tym zainteresowana

W 2026 roku większość kontrahentów nie będzie zainteresowanych tzw. „udostępnieniem” faktur ustrukturyzowanych – jedną z dwóch form przekazania tych faktur w obowiązkowym modelu Krajowego Systemu e-Faktur. Oczekiwać będą wystawienia innych dokumentów, które uznają za wywołujące skutki cywilnoprawne. Wystawcy prawdopodobnie wprowadzą odrębny dokument handlowy, który z istoty nie będzie fakturą ustrukturyzowaną. Może on być wystawiony zarówno przed jak i po wystawieniu tej faktury ustrukturyzowanej - pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA