Masz tylko 14 dni na zapłatę tego podatku: Spóźnienie może kosztować 93 320 zł

• Co to jest podatek PCC i kogo dotyczy?
• Ile wynosi podatek PCC?
• Jak ustalana jest podstawa opodatkowania PCC?
• Termin zapłaty podatku PCC
• Konsekwencje niezapłacenia podatku PCC w terminie
• Jak uniknąć kary finansowej? Czynny żal
• Kiedy nie trzeba płacić PCC?

Kupujesz samochód od osoby prywatnej? A może zawierasz umowę pożyczki lub darowizny? W takich przypadkach możesz być zobowiązany do zapłaty podatku PCC – i to w bardzo krótkim terminie. Masz tylko 14 dni na złożenie deklaracji i opłacenie podatku, a jedno spóźnienie może kosztować Cię nawet 93 320 zł. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego obowiązku, co naraża ich na poważne konsekwencje finansowe. W tym artykule dowiesz się, kiedy trzeba zapłacić PCC, jak to zrobić i jak uniknąć kosztownych kar za niedopilnowanie formalności.

Co to jest podatek PCC i kogo dotyczy?

Podatek PCC dotyczy konkretnych czynności, wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten jest należny w przypadku zawarcia określonych umów cywilnoprawnych, takich jak:

• umowy sprzedaży rzeczy ruchomych i nieruchomości,
• umowy pożyczki,
• umowy darowizny (jeśli nie są objęte zwolnieniem),
• umowy dożywocia,
• ustanowienie hipoteki,
• zmiany umowy spółki.

Najczęściej podatek PCC dotyczy osób kupujących używane samochody od innych osób fizycznych. W takim przypadku to kupujący jest zobowiązany do zapłaty podatku.

Ile wynosi podatek PCC?

Wysokość podatku PCC jest uzależniona od rodzaju zawartej czynności cywilnoprawnej. Inna stawka obowiązuje m.in. przy umowie sprzedaży, pożyczki czy ustanowieniu hipoteki. Oto przykłady:

• 2% – od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego,
• 1% - od umowy sprzedaży innych praw majątkowych, a także od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych,
• 0,5% – od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego,
• 0,1% – od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności,
• 19 zł – od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej.

Jak ustalana jest podstawa opodatkowania PCC?

Podstawa opodatkowania PCC zależy od rodzaju zawartej umowy. W przypadku umowy sprzedaży jest to wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, natomiast przy zamianie mieszkań – różnica ich wartości. Dla innych zamian (np. pojazdów) podstawę stanowi wartość rzeczy, od której należny byłby wyższy podatek. W umowie darowizny podstawę opodatkowania określa się na podstawie przejętych przez obdarowanego zobowiązań, np. niespłaconego kredytu. W przypadku pożyczek i depozytów przyjmuje się wartość przekazanych środków.

Wartość rynkowa, od której obliczany jest podatek, musi być zgodna z przeciętnymi cenami stosowanymi w obrocie danego rodzaju rzeczy lub praw. Uwzględnia się przy tym stan techniczny, stopień zużycia i lokalizację – wszystko na dzień dokonania czynności. Co istotne, wartość ta nie może być pomniejszana o jakiekolwiek długi czy ciężary, które ciążą na przedmiocie umowy.

Jeśli skarbówka uzna, że podana przez podatnika wartość jest zaniżona, może go wezwać do jej korekty. Jeżeli mimo wezwania wartość nie zostanie poprawiona lub nadal będzie odbiegać od rynkowej, fiskus ma prawo wyznaczyć ją samodzielnie, często z pomocą biegłego. Gdy różnica między wartością podaną przez podatnika a ustaloną przez biegłego przekroczy 33%, koszty ekspertyzy pokrywa podatnik.

Termin zapłaty podatku PCC

Zgodnie z przepisami, na zapłatę podatku PCC masz 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli np. od daty podpisania umowy sprzedaży. W tym czasie należy:

1. złożyć deklarację PCC-3 (lub PCC-2 przy więcej niż jednym podatniku),
2. zapłacić należny podatek.

Deklarację można złożyć elektronicznie przez portal e-Urząd Skarbowy lub osobiście w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania podatnika.

Konsekwencje niezapłacenia podatku PCC w terminie

Niezłożenie deklaracji PCC-3 i nieuiszczenie podatku w terminie 14 dni skutkuje naruszeniem przepisów Kodeksu karnego skarbowego. W 2025 roku kara za takie przewinienie wynosi od 1/10 do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia, czyli od 466,60 zł do 93 320 zł .

Wysokość kary zależy od wielu czynników, takich jak chociażby:

• czas opóźnienia,
• okoliczności sprawy,
• czy podatnik sam zgłosił się do urzędu skarbowego.

Jak uniknąć kary finansowej? Czynny żal

Jeśli zorientujesz się, że nie zapłaciłeś podatku PCC w wymaganym terminie, masz jeszcze szansę uniknąć kary. Możesz skorzystać z instytucji tzw. czynnego żalu, czyli dobrowolnie poinformować urząd skarbowy o popełnieniu wykroczenia podatkowego, zanim urząd sam je wykryje.

Procedura polega na złożeniu zaległej deklaracji PCC-3 oraz uregulowaniu należnego podatku wraz z odsetkami za zwłokę. Jeśli dopełnisz tych formalności, urząd skarbowy może odstąpić od wymierzenia grzywny i zakończyć sprawę bez dalszych konsekwencji.

Kiedy nie trzeba płacić PCC?

Są sytuacje, w których podatek podatek od czynności cywilnoprawnych nie jest należny:

• zakup od firmy (np. komisu, salonu) – obowiązuje wtedy podatek VAT, a nie PCC,
• wartość przedmiotu umowy poniżej 1000 zł – dotyczy rzeczy ruchomych,
• darowizna w najbliższej rodzinie – jeśli zostanie zgłoszona w ciągu 6 miesięcy,
• zakup pojazdu za granicą – nie podlega PCC, ale może wiązać się z akcyzą.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 lutego 2024 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dziennik Ustaw 2024 poz. 295).

Tabela: Najważniejsze informacje o PCC