Przełom dla podatników w 2025: Prezydent podpisał dwie ustawy ograniczające zapędy skarbówki

• Pakiet deregulacyjny trafia do prawa podatkowego – Prezydent zatwierdził zmiany w Ordynacji podatkowej
• Zmienione reguły liczenia odsetek – bodziec dla fiskusa do szybszego kończenia kontroli
• Fundamentalna nowość: zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika wreszcie w procedurze podatkowej
• W jakich sytuacjach fiskus nadal może interpretować wątpliwości na niekorzyść podatnika?
• Dlaczego musieliśmy czekać tak długo?
• Od kiedy obowiązują nowe przepisy Ordynacji podatkowej?
• Krok w kierunku równowagi między fiskusem a podatnikiem

Pakiet deregulacyjny trafia do prawa podatkowego – Prezydent zatwierdził zmiany w Ordynacji podatkowej

W październiku głowa państwa złożyła podpis pod dwiema oddzielnymi, lecz wzajemnie powiązanymi nowelizacjami Ordynacji podatkowej. Mimo że nie są to rozbudowane regulacje prawne, wprowadzają one znaczące modyfikacje w procedurach podatkowych – wyraźnie faworyzując stronę zobowiązaną do płacenia danin. Wspomniane zmiany wpisują się w szerszy program odbiurokratyzowania, którego przygotowanie zlecono dedykowanemu zespołowi kierowanemu przez Rafała Brzoskę. Stanowi to istotny postęp w kierunku upraszczania oraz humanizowania stosunków między podatnikiem a urzędem skarbowym.

Zmienione reguły liczenia odsetek – bodziec dla fiskusa do szybszego kończenia kontroli

Pierwsza ze zmian wynika z ustawy z dnia 12 września 2025 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa (druk sejmowy nr 1439). Dodaje ona do Ordynacji nowy przepis dotyczący odsetek za zwłokę, korzystny dla osób rozliczających się z fiskusem. Regulacja zakłada, że w określonych okolicznościach urząd skarbowy nie obciąży zalegającego odsetkami – nawet jeśli nieprawidłowości wykryje w trakcie czynności kontrolnych.

Nowe unormowania mają pełnić funkcję motywacyjną dla służb skarbowych, zachęcając do sprawniejszego i szybszego przeprowadzania weryfikacji. Zgodnie z przyjętymi zasadami, gdy kontrola podatkowa lub celno-skarbowa nie zostanie zamknięta w ciągu 6 miesięcy od momentu jej rozpoczęcia, organy fiskalne tracą prawo do doliczania odsetek za zwłokę za okres przekraczający ten półroczny limit.

Przepisy zaczęły obowiązywać po 14 dniach od publikacji w Dzienniku Ustaw, czyli dokładnie od 4 listopada 2025 r. Z perspektywy praktycznej istotne jest, że nowe regulacje stosuje się również do kontroli rozpoczętych do 6 miesięcy przed dniem wejścia ich w życie, pod warunkiem że nie zostały jeszcze zakończone. Choć ta modyfikacja nie wywraca systemu do góry nogami, niewątpliwie wzmacnia ochronę podatnika przed przeciągającymi się procedurami oraz nieproporcjonalnym obciążeniem finansowym.

Fundamentalna nowość: zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika wreszcie w procedurze podatkowej

Zdecydowanie większą wagę ma druga z podpisanych przez Prezydenta ustaw – również datowana na 12 września 2025 r., lecz oznaczona jako druk sejmowy nr 1265. Wprowadza ona do Ordynacji podatkowej swoisty odpowiednik „domniemania niewinności", który do tej pory nie funkcjonował w sprawach podatkowych.

Co to oznacza w praktyce? W postępowaniach inicjowanych przez aparat skarbowy z własnej inicjatywy – a więc nie na żądanie podatnika – wszelkie nierozstrzygalne wątpliwości dotyczące okoliczności faktycznych (podkreślmy: nie interpretacji przepisów!) muszą być wyjaśniane z korzyścią dla strony zobowiązanej. Innymi słowy, jeżeli urząd nie zdoła jednoznacznie udowodnić, że określone zdarzenie przebiegło w konkretny sposób, nie może na tej podstawie formułować negatywnych wniosków wobec kontrolowanego.

W jakich sytuacjach fiskus nadal może interpretować wątpliwości na niekorzyść podatnika?

Nowa zasada nie będzie miała zastosowania w następujących okolicznościach:

• postępowania wielostronne z konfliktem interesów – przykładowo sprawy dotyczące transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi kapitałowo lub osobowo;
• ustawowy obowiązek dowodowy po stronie podatnika – np. konieczność wykazania rzeczywistego zdarzenia gospodarczego przy odliczaniu podatku VAT z faktury;
• przewaga interesu publicznego lub państwowego – gdy kontrola dotyczy kwestii kluczowej dla integralności systemu podatkowego lub praktyk mogących prowadzić do poważnego uszczuplenia dochodów budżetowych.

Dlaczego musieliśmy czekać tak długo?

Co znamienne, analogiczna regulacja (wyjaśnianie wątpliwości co do stanu faktycznego na korzyść strony) funkcjonowała już wcześniej w polskim systemie prawnym – w Kodeksie postępowania administracyjnego. Wprowadzono ją ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 935) i obowiązuje od 1 czerwca 2017 r. Przeniesienie jej do Ordynacji podatkowej – mimo że postulowano to od dawna – odkładano przez ponad 8 lat.

Od kiedy obowiązują nowe przepisy Ordynacji podatkowej?

Obie nowelizacje – zarówno ta ograniczająca naliczanie odsetek przy przeciągających się kontrolach, jak i zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść podatnika – wchodzą w życie 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, że obowiązują od 4 listopada 2025 r. i można je stosować oraz powoływać się na nie. Co istotne, stosuje się je również do postępowań i kontroli będących w toku w momencie rozpoczęcia ich obowiązywania.

Krok w kierunku równowagi między fiskusem a podatnikiem

Żadna z opisanych nowelizacji nie stanowi być może rewolucji, jednak obie świadczą o bardziej wyważonym podejściu do procedur podatkowych. Organy skarbowe zyskały w ostatnich latach rozległe kompetencje. Wprowadzenie zasady interpretowania nierozstrzygalnych wątpliwości dowodowych na korzyść podatnika oraz ograniczenie możliwości naliczania odsetek za przewlekłość kontroli to niewątpliwy zwrot w przeciwnym kierunku – ku ochronie praw osób i podmiotów rozliczających się z państwem.