Gotówka od dziadków: Czy darowizna jest z podatkiem? Skarbówka stawia sprawę jasno

• Darowizna w dobrej wierze, ale niezgodnie z przepisami
• Co mówią przepisy? Trzy warunki zwolnienia z podatku
• Przekazanie gotówki to nie to samo, co przelew
• Co grozi za niespełnienie warunków zwolnienia?
• Jak bezpiecznie przekazać darowiznę pieniężną w rodzinie?

Darowizny w rodzinie to zjawisko powszechne, zwłaszcza między dziadkami a wnukami. Przekazanie pieniędzy w ramach pomocy na start w dorosłość czy zakup mieszkania to gest miłości, który może jednak wywołać poważne konsekwencje podatkowe. Najnowsza interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 marca 2025 r. wskazuje jednoznacznie: darowizna środków pieniężnych przekazana w gotówce podlega opodatkowaniu, nawet jeśli zostanie później wpłacona na konto i zgłoszona do urzędu skarbowego.

Darowizna w dobrej wierze, ale niezgodnie z przepisami

W przedmiotowej sprawie wnuk otrzymał od dziadków darowiznę w postaci gotówki. Środki te zostały przekazane do rąk własnych, a następnie wpłacone przez obdarowanego na jego rachunek bankowy. Sporządzono także umowę darowizny. Wnuk zgłosił darowiznę do urzędu skarbowego w ustawowym terminie i zaznaczył przy wpłacie, że pieniądze pochodzą od dziadków.

Intencją stron było pełne przestrzeganie przepisów – problem w tym, że przepisy wymagają określonej formy przekazania darowizny pieniężnej, aby możliwe było skorzystanie ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.

Co mówią przepisy? Trzy warunki zwolnienia z podatku

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, aby darowizna pieniężna była zwolniona z podatku, muszą być spełnione łącznie trzy warunki:

1. Obdarowany musi należeć do tzw. "grupy zerowej", czyli być najbliższą rodziną: małżonkiem, zstępnym (dziecko, wnuk), wstępnym (rodzic, dziadek), pasierbem, rodzeństwem, ojczymem, macochą.
2. Darowizna musi zostać zgłoszona do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania.
3. Przekazanie środków pieniężnych musi być udokumentowane przelewem bankowym lub przekazem pocztowym – darczyńca musi przelać środki bezpośrednio na rachunek obdarowanego.

Spełnienie tylko dwóch z trzech warunków nie wystarczy. Brak dowodu przelewu eliminuje możliwość skorzystania z preferencji podatkowej.

Przekazanie gotówki to nie to samo, co przelew

W analizowanej sprawie nie ma wątpliwości, że strony działały w dobrej wierze – dziadkowie nie mieli możliwości dokonania przelewu z powodów zdrowotnych i technicznych (brak środków na rachunku bankowym). Umowa darowizny została sporządzona, a wnuk wpłacił środki na własne konto, jasno deklarując ich pochodzenie.

Niestety, zdaniem fiskusa taka forma nie spełnia ustawowych wymogów, ponieważ środki nie trafiły na rachunek bankowy obdarowanego bezpośrednio od darczyńców. Wpłata gotówki przez samego obdarowanego to – jak podkreślono – wpłata własna, która nie dokumentuje źródła pieniędzy w sposób wymagany przez ustawę.

Dlatego, mimo zgłoszenia darowizny i spełnienia pozostałych warunków, wnuk nie może skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku.

Co grozi za niespełnienie warunków zwolnienia?

Jeśli darowizna pieniężna od najbliższej rodziny nie została przekazana w odpowiedni sposób, automatycznie staje się opodatkowana. W przypadku I grupy podatkowej (do której należą dziadkowie i wnukowie), kwota wolna od podatku wynosi 36 120 zł w okresie pięciu lat od jednego darczyńcy.

Jeśli suma darowizn od tej samej osoby w ciągu pięciu lat przekracza ten próg, nadwyżka podlega opodatkowaniu według następującej skali:

• do progu 11 833 zł – 3%,
• od 11 833 zł do 23 665 – 355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł,
• powyżej 23 665 – 946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł.

W analizowanym przypadku obdarowany powinien złożyć formularz SD-3 i zapłacić podatek od darowizny zgodnie z powyższą skalą.

Jak bezpiecznie przekazać darowiznę pieniężną w rodzinie?

Aby uniknąć podobnych problemów z fiskusem, warto przestrzegać ściśle określonych zasad:

• Przekazuj darowiznę wyłącznie przelewem bankowym lub pocztowym – z rachunku darczyńcy na rachunek obdarowanego.
• Zgłoś darowiznę na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od daty przekazania środków.
• Przechowuj dowody przelewu oraz umowę darowizny – będą niezbędne w razie kontroli.
• W przypadku przekazania większej kwoty warto skorzystać z pomocy notariusza lub doradcy podatkowego, aby uniknąć błędów formalnych.

Jeśli środki pieniężne zostaną przekazane gotówką, nawet jeśli obdarowany wpłaci je na konto i zgłosi darowiznę, nie będzie możliwości skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy. Taka darowizna zostanie potraktowana jak każda inna – opodatkowana zgodnie z obowiązującą skalą.

Gotówka to za mało – fiskus wymaga przelewu

Najnowsza interpretacja KIS rozwiewa wszelkie wątpliwości: darowizna pieniężna przekazana w gotówce nie spełnia warunków zwolnienia z podatku, nawet jeśli została później wpłacona na konto i prawidłowo zgłoszona. Liczy się sposób przekazania środków – bezpośrednio z rachunku darczyńcy na rachunek obdarowanego.

To ważna lekcja dla wszystkich planujących wsparcie finansowe w rodzinie. Brak przelewu oznacza podatek, niezależnie od intencji i formalnych zabezpieczeń. Przestrzeganie przepisów to jedyna droga do skorzystania z dostępnych ulg.

Tabela: Skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn

Poniższa tabela zawiera skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek.

Kwoty nadwyżki w zł		Podatek wynosi
ponad	do
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
	11 833	3%
11 833	23 665	355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665		946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
	11 833	7%
11 833	23 665	828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 665		1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
	11 833	12%
11 833	23 665	1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł
23 655		3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł