Jak wygląda przyznawanie punktów do świadczenia wspierającego w 2025 roku

Kto może otrzymać świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające to pomoc pieniężna wprowadzona ustawą z 7 lipca 2023 r. i skierowana do pełnoletnich osób z niepełnosprawnościami.
Jest wypłacane bezpośrednio osobie z niepełnosprawnością i ma zrekompensować koszty związane z samodzielnym utrzymaniem oraz codziennym funkcjonowaniem.

Zanim jednak ZUS wypłaci pieniądze, trzeba przejść procedurę oceny w WZON. Dlatego warto wiedzieć, jak uzyskać świadczenie wspierające krok po kroku, od złożenia wniosku po decyzję o przyznaniu wsparcia.

Ustawodawca określił kilka podstawowych warunków:

• osoba musi mieć ukończone 18 lat,
• posiadać decyzję wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON), w której "poziom potrzeby wsparcia" wynosi od 70 do 100 punktów,
• mieszkać w Polsce – świadczenie mogą otrzymać również cudzoziemcy, jeśli legalnie przebywają w kraju i mają dostęp do rynku pracy.

Zobacz także: Na jaki stopień niepełnosprawności możesz liczyć w 2025 roku? Komisje stosują nowe kryteria

Nie jest wymagane uzyskanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności, dotychczasowe orzeczenia zachowują ważność. Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia wydawana jest na okres ważności orzeczenia, jednak nie dłuższy niż 7 lat.

Etapy wprowadzania świadczenia wspierającego

Nowy system jest wdrażany stopniowo w latach 2024–2026, aby wojewódzkie zespoły mogły obsłużyć wszystkie wnioski.

• Od 1 stycznia 2024 r. świadczenie mogą otrzymywać osoby z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia – 87–100 punktów.
• Od 1 stycznia 2025 r. do programu dołączają osoby z co najmniej 78 punktami.
• Od 1 stycznia 2026 r. świadczenie będzie dostępne także dla osób z minimum 70 punktami.

Dzięki temu rozwiązaniu najpierw wsparcie trafia do osób w najtrudniejszej sytuacji życiowej, a następnie obejmuje stopniowo kolejne grupy osób z niepełnosprawnościami.

 Wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia (PPW)

Pierwszym krokiem jest zdobycie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wniosek (formularz PPW) składa się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON) właściwego dla miejsca stałego pobytu. Wnioski można przekazać:

• elektronicznie – za pośrednictwem systemu informatycznego ministra ds. zabezpieczenia społecznego (emp@tia),
• papierowo – bezpośrednio w wojewódzkim zespole lub za pośrednictwem powiatowego/miejskiego zespołu ds. orzekania.

Rodzaje wniosków i ważne terminy

Formularz PPW określa trzy sytuacje, w których można złożyć wniosek:

1. Pierwszy wniosek – gdy osoba jeszcze nigdy nie miała decyzji o poziomie potrzeby wsparcia.
2. Wniosek z powodu pogorszenia zdolności do samodzielnego funkcjonowania – jeśli zmieniły się możliwości osoby i rodzaj wymaganego wsparcia.
3. Wniosek z powodu upływu terminu ważności wcześniejszej decyzji – można go złożyć nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem ważności posiadanej decyzji.

We wniosku PPW podaje się m.in.: dane osobowe osoby niepełnosprawnej, adres zameldowania, adres stałego pobytu, numer PESEL, dane kontaktowe. W razie takie potrzeby także dane opiekuna prawnego lub osoby upoważnionej do reprezentowania. Podanie adresu e‑mail jest obowiązkowe przy składaniu wniosku elektronicznie.

Dołączane dokumenty

Do wniosku należy dołączyć:

• Kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem (PPW‑K) – wypełnia go osoba ubiegająca się o świadczenie. W formularzu wskazuje się stopień trudności w podstawowych czynnościach życia codziennego (np. zmiana pozycji ciała, chodzenie, wchodzenie po schodach, manipulowanie przedmiotami, korzystanie z transportu, komunikacja).
• Kopię aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności

Jak WZON ustala poziom potrzeby wsparcia?

Ustalenie poziomu potrzeby wsparcia to jeden z najważniejszych etapów przy ubieganiu się o świadczenie wspierające. To właśnie na podstawie tej oceny Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przyznaje lub odmawia świadczenia, a liczba punktów uzyskana w decyzji WZON decyduje o jego wysokości.

Choć sama procedura może wydawać się formalna, w rzeczywistości to szczegółowa diagnoza codziennego funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością. Zespół orzekający nie ocenia choroby czy rodzaju schorzenia, lecz to, jak konkretne ograniczenia wpływają na życie danej osoby: czy potrafi się samodzielnie przemieszczać, ubierać, przygotować posiłek, komunikować z otoczeniem, podejmować decyzje czy uczestniczyć w życiu społecznym.

Etapy postępowania

Ocena poziomu potrzeby wsparcia przebiega wieloetapowo. WZON, czyli Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, analizuje:

• dokumentację medyczną i rehabilitacyjną – lekarze, psycholodzy i specjaliści badają wyniki badań, opinie lekarskie i historię choroby,
• kwestionariusz samooceny trudności – formularz, który wypełnia sam wnioskodawca, opisując, w jakim stopniu radzi sobie z czynnościami dnia codziennego,
• zachowanie podczas badania lub rozmowy – zespół obserwuje, jak osoba porusza się, komunikuje i reaguje,
• środowisko domowe – jeśli to konieczne, WZON może odwiedzić osobę w miejscu zamieszkania, by sprawdzić, jak funkcjonuje na co dzień.

To sprawia, że decyzja ma charakter funkcjonalny i indywidualny, a nie wyłącznie medyczny.

Zobacz także: Punkty 5, 6, 7 i 8 w orzeczeniu o niepełnosprawności – co oznaczają i jak zapewnić sobie świadczenia w 2025 roku?

Jak liczone są punkty?

Cały proces punktowania jest opisany w rozporządzeniu Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 23 listopada 2023 r. Podstawą oceny jest tzw. wzór czynności życia codziennego, który obejmuje kilkadziesiąt konkretnych aktywności wykonywanych w domu i poza nim.

Każda czynność ma wagę 4 punkty, a jej ostateczny wynik zależy od dwóch współczynników:

1. Współczynnik samodzielności – określa, w jakim stopniu osoba potrafi wykonać daną czynność:
2. • samodzielnie (1,0),
   • z pokierowaniem lub częściową pomocą (0,9),
   • z pomocą "ręka w rękę" (0,75),
   • wymaga pełnej, specjalistycznej opieki (0,5).
2. Współczynnik częstotliwości – wskazuje, jak często wsparcie jest potrzebne:
3. • zawsze (1,0),
   • często (0,9),
   • sporadycznie (0,5).

Wyniki z poszczególnych zadań są sumowane, a końcowy rezultat odzwierciedla ogólny poziom potrzeby wsparcia. To właśnie ta liczba decyduje, czy ZUS wypłaci świadczenie i w jakiej wysokości.

Jakie obszary są oceniane?

WZON analizuje ponad 30 czynności pogrupowanych w kilka głównych obszarów funkcjonowania:

• Poruszanie się i zmiana pozycji ciała – chodzenie, wstawanie, utrzymanie równowagi, korzystanie z transportu,
• Samoobsługa – ubieranie się, higiena osobista, spożywanie posiłków, korzystanie z toalety,
• Komunikacja – mówienie, rozumienie, korzystanie z urządzeń komunikacyjnych, kontakt z otoczeniem,
• Uczenie się i decydowanie – pamięć, orientacja, rozwiązywanie problemów, planowanie działań, podejmowanie decyzji,
• Udział społeczny – utrzymywanie relacji, aktywność w rodzinie, w społeczności, w życiu publicznym.

Każdy z tych obszarów jest analizowany w odniesieniu do tego, jak często i w jakim stopniu dana osoba potrzebuje wsparcia drugiej osoby.

Co oznacza wynik punktowy?

Po zakończeniu oceny WZON zlicza wszystkie punkty uzyskane przez osobę w poszczególnych obszarach funkcjonowania. To właśnie ten wynik od 0 do 100 przesądza o tym, czy przysługuje świadczenie wspierające i w jakiej wysokości. Im wyższa punktacja, tym większy poziom potrzeby wsparcia, a więc i większe prawo do pomocy finansowej.

W praktyce wynik powyżej 70 punktów oznacza, że osoba wymaga niemal stałej obecności drugiej osoby w codziennym życiu.

Wniosek o świadczenie wspierające (ZUS)

Po uzyskaniu decyzji WZON należy złożyć wniosek o świadczenie wspierające do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek składa się wyłącznie w formie elektronicznej. Dostępne są trzy kanały:

1. Platforma Usług Elektronicznych (PUE) ZUS – wymaga profilu zaufanego lub e‑dowodu.
2. Portal Emp@tia (empatia.mpips.gov.pl).
3. Bankowość elektroniczna – wniosek można złożyć z poziomu systemu transakcyjnego wybranych banków.

Jeśli wnioskodawca złoży wniosek przez bank lub portal Emp@tia i nie ma jeszcze konta na PUE ZUS, ZUS założy mu profil na podstawie danych z wniosku. W oddziałach ZUS można uzyskać pomoc pracowników w założeniu profilu i wysłaniu wniosku online.

Termin złożenia wniosku

Prawo do świadczenia wspierającego co do zasady powstaje od miesiąca złożenia wniosku. Przewidziano jednak wydłużony termin: jeśli osoba złoży wniosek o świadczenie wspierające w ciągu 3 miesięcy od otrzymania decyzji WZON, świadczenie zostanie przyznane od miesiąca złożenia wniosku o decyzję WZON. Ten sam wydłużony termin dotyczy osób, które kończą 18 lat. Jeśli złożą wniosek w ciągu 3 miesięcy od 18. urodzin, świadczenie będzie przyznane od miesiąca, w którym uzyskały pełnoletność.

Wysokość świadczenia i wypłata

Wysokość świadczenia zależy od liczby punktów uzyskanych w decyzji WZON i jest obliczana jako procent aktualnej renty socjalnej. Kwoty ulegają waloryzacji razem z rentą socjalną. Tabela poniżej przedstawia przedziały punktowe i odpowiadające im wysokości świadczenia:

Względna wysokość świadczenia w poszczególnych przedziałach punktowych została zilustrowana na poniższym wykresie.

Świadczenie jest wolne od podatku dochodowego i nie podlega egzekucji komorniczej. ZUS przekazuje je wyłącznie na rachunek bankowy wskazany przez beneficjenta.

Jak długo wypłacane jest świadczenie wspierające?

Świadczenie wspierające przyznawane jest na okres ważności decyzji o poziomie potrzeby wsparcia wydanej przez WZON, ale nie dłuższy niż 7 lat. Po upływie tego terminu należy ponownie złożyć wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia i następnie wniosek o kontynuację świadczenia w ZUS. Wypłata trwa nieprzerwanie, o ile nie nastąpią zmiany w sytuacji zdrowotnej lub prawnej osoby z niepełnosprawnością. W razie poprawy stanu zdrowia lub zmiany miejsca zamieszkania (np. przeprowadzki do innego województwa), ZUS może wezwać do aktualizacji dokumentacji lub skierować sprawę do ponownej oceny przez WZON.

Kiedy świadczenie nie przysługuje?

Ustawa wyłącza prawo do świadczenia w kilku sytuacjach. Świadczenie nie przysługuje m.in., gdy osoba z niepełnosprawnościami została umieszczona w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo‑leczniczym lub innym zakładzie zapewniającym całodobową opiekę, a także, gdy przebywa w zakładzie karnym, zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich. Wyłączone są też osoby, które pobierają za granicą świadczenie o podobnym charakterze albo których opiekun otrzymuje takie świadczenie.

Jak odwołać się od decyzji?

Od decyzji WZON ustalającej poziom potrzeby wsparcia przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie w terminie 14 dni od jej doręczenia. Jeśli wnioskodawca nadal nie zgadza się z decyzją, może złożyć odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem WZON w terminie miesiąca.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1429).
• Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 23 listopada 2023 r. w sprawie sposobu ustalania poziomu potrzeby wsparcia, wzoru kwestionariusza samooceny oraz wzoru wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia (Dz.U. z 2023 r. poz. 2603).
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 44, z późn. zm.).