Chorujesz przewlekle? Sprawdź, czy Twoja diagnoza daje Ci prawo do dodatków z ZUS i PFRON
REKLAMA
REKLAMA
Od lipca 2025 roku łatwiej uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności i pieniądze z ZUS. Zmienione przepisy obejmują już ponad 200 chorób – od neurologicznych po genetyczne – i gwarantują dłuższy okres ważności orzeczeń, nawet do siedmiu lat. Dzięki temu wielu pacjentów zyska dostęp do świadczenia wspierającego w wysokości do 4134 zł miesięcznie, a także do ulg podatkowych, dopłat z PFRON i pomocy dla opiekunów. Sprawdź, czy Twoje schorzenie daje takie prawo.
- Jakie schorzenia mogą dawać prawo do orzeczenia?
- Jakie świadczenia ZUS można uzyskać z orzeczeniem?
- Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
- Dlaczego warto skorzystać z nowych przepisów?
Od 2025 r. osoby z przewlekłymi chorobami mają ułatwiony dostęp do orzeczeń o niepełnosprawności i związanych z nimi dodatków. W połowie roku weszły w życie nowe wytyczne rządowe, które rozszerzyły katalog schorzeń kwalifikujących do długoterminowych orzeczeń i zmieniły procedurę ich wydawania.
REKLAMA
REKLAMA
Wytyczne zawierają listę 208 chorób, głównie rzadkich chorób genetycznych, przy których zespoły orzecznicze powinny automatycznie uwzględniać wskazania dotyczące stałej opieki i udziału opiekuna. Dotyczy to m.in. achondroplazji, zespołu Aicardi’ego‑Goutières, mukowiscydozy, zespołu Downa, zespołu DiGeorge’a i choroby Charcot‑Marie‑Tooth. Nowe przepisy przewidują, że dla osób powyżej 16 roku życia z rzadką chorobą genetyczną minimalny okres ważności orzeczenia wynosi siedem lat (w wyjątkowych przypadkach można otrzymać orzeczenie bezterminowe). Dzieci z takimi schorzeniami mogą otrzymać orzeczenie nawet do ukończenia 16 lat.
Jakie schorzenia mogą dawać prawo do orzeczenia?
Polskie prawo nie zawiera zamkniętej listy chorób uprawniających do orzeczenia. Komisja ocenia dokumentację medyczną i wpływ schorzenia na codzienne funkcjonowanie. Istnieją jednak kategorie chorób, które najczęściej prowadzą do uzyskania orzeczenia, w 2025 r. rozszerzono je o liczne rzadkie jednostki genetyczne
Główne kategorie schorzeń
Poniższa tabela przedstawia główne grupy chorób kwalifikujących do orzeczeń o niepełnosprawności wraz z przykładami (lista ma charakter orientacyjny; każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie):
REKLAMA
Kategoria schorzeń | Przykładowe choroby (krótkie zestawienie) |
|---|---|
Upośledzenie umysłowe (01‑U) | umiarkowane lub znaczne upośledzenie intelektualne, zespół Downa |
Choroby psychiczne (02‑P) | schizofrenia, depresja lekooporna, choroba afektywna dwubiegunowa, ciężkie zaburzenia lękowe lub otępienia |
Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu (03‑L) | afazja lub dysartria po udarze, głuchota wymagająca aparatów, głuchoniemota |
Choroby narządu wzroku (04‑O) | znaczne upośledzenie widzenia, jaskra, zaćma, retinopatia cukrzycowa |
Upośledzenia narządu ruchu (05‑R) | paraliż po urazie rdzenia, reumatoidalne zapalenie stawów, amputacje kończyn, choroba Charcot‑Marie‑Tooth |
Choroby neurologiczne i epilepsja (06‑E) | stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, padaczka oporna na leczenie, dystrofie mięśniowe |
Choroby układu oddechowego (07‑S) | przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza, ciężka astma |
Choroby układu pokarmowego (08‑T) | choroba Leśniowskiego‑Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, marskość wątroby |
Choroby układu moczowo‑płciowego (09‑M) | przewlekła niewydolność nerek wymagająca dializ, nowotwory układu moczowego |
Choroby nowotworowe (10‑N) | złośliwe nowotwory płuc, piersi czy jelita powodujące trwałe ograniczenia |
Choroby układu krążenia (11‑I) | niewydolność serca, choroba wieńcowa, miażdżyca oporna na leczenie |
Inne schorzenia, w tym rzadkie i genetyczne (12‑C) | zespół Aicardi’ego‑Goutières, zespół DiGeorge’a, achondroplazja, całościowe zaburzenia rozwojowe (autyzm, Asperger) |
Warto podkreślić, że lista 208 rzadkich chorób genetycznych wprowadzona w 2025 r. nie jest zamknięta, komisje mogą uwzględnić inne schorzenia, jeśli powodują one długotrwałe ograniczenia.
Jakie świadczenia ZUS można uzyskać z orzeczeniem?
Posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności otwiera dostęp do wielu form wsparcia finansowego, ulg i przywilejów. Poniższe zestawienie wymienia najważniejsze z nich wraz z szacunkowymi kwotami (na podstawie danych z 2025 r.).
Rodzaj świadczenia/ulgi | Krótki opis | Przybliżona wysokość/zakres |
|---|---|---|
Świadczenie wspierające | Nowy dodatek wprowadzany etapowo od 2024 r., niezależny od dochodu; przeznaczony dla osób wymagających stałego wsparcia | do 4 134 zł miesięcznie (kwota zależna od stopnia potrzeby) |
Zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny | Miesięczne wsparcie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji; przysługuje także opiekunom | zasiłek pielęgnacyjny – 215 zł dodatek pielęgnacyjny – 3287 zł w 2025 r. |
Renta socjalna lub rodzinna | Renta dla osób całkowicie niezdolnych do pracy albo po utracie żywiciela rodziny | wysokość zależy od podstawy wymiaru; renta socjalna ok. 1 500 zł miesięcznie |
Ulgi podatkowe | Odliczenia od dochodu lub podatku: wydatki na leki, sprzęt rehabilitacyjny, dostosowanie mieszkania | brak kwot – zależne od wydatków; mogą znacząco obniżyć PIT |
Karta parkingowa | Prawo do parkowania na miejscach dla osób z niepełnosprawnościami; dla osób ze znacznym/umiarkowanym stopniem i ograniczeniami ruchu lub wzroku | karta uprawnia do bezpłatnego postoju w strefach płatnego parkowania |
Zniżki na bilety komunikacji | Ulgi na przejazdy miejskie, międzymiastowe i kolejowe | zniżki rzędu 37–78 % w zależności od przewoźnika |
Programy PFRON | Dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, likwidacji barier architektonicznych, turnusów rehabilitacyjnych | dofinansowanie kilkudziesięciu tysięcy złotych w zależności od programu |
Uprawnienia pracownicze | Dodatkowy urlop wypoczynkowy (10 dni), krótszy czas pracy (7 h/dzień), dodatkowa przerwa | przysługują osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem |
Możliwość wcześniejszej emerytury | Dla osób, które z powodu choroby nie mogą kontynuować pracy; wymaga odpowiedniego stażu i orzeczenia | indywidualne obliczenia ZUS |
Warto pamiętać, że samo orzeczenie o niepełnosprawności nie daje prawa do wszystkich świadczeń wymienionych w tekście. To dokument, który umożliwia korzystanie m.in. ze świadczenia wspierającego, ulg podatkowych, dofinansowań z PFRON, karty parkingowej czy uprawnień pracowniczych. Natomiast renta socjalna, renta rodzinna, dodatek pielęgnacyjny oraz wcześniejsza emerytura przysługują dopiero po uzyskaniu orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, wydawanego przez lekarza orzecznika ZUS lub KRUS.
Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?
Procedura jest jasno określona i dzięki digitalizacji prostsza niż kilka lat temu. Najważniejsze kroki to:
- Skompletowanie dokumentacji medycznej – Potrzebne są aktualne wyniki badań, opinie specjalistów i zaświadczenie lekarskie nie starsze niż 30 dni. W przypadku dzieci gromadzi się dokumentację potwierdzającą potrzebę opieki.
- Wypełnienie wniosku – Formularze są dostępne na stronach internetowych powiatowych i miejskich zespołów ds. orzekania lub w urzędach. Wniosek należy złożyć we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania ZON wraz z dokumentami.
- Komisja lekarska – Zespół orzeczniczy zaprosi Cię na badanie, podczas którego oceni Twój stan zdrowia i wpływ choroby na codzienne funkcjonowanie. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest orzeczenie zaoczne lub komisja wyjazdowa.
- Odbiór orzeczenia i złożenie wnioski o świadczenia. Po otrzymaniu orzeczenia możesz ubiegać się o świadczenie wspierające, rentę socjalną, kartę parkingową czy wsparcie z PFRON. Jeżeli nie zgadzasz się z decyzją, przysługuje Ci odwołanie do wojewódzkiego zespołu.
Dlaczego warto skorzystać z nowych przepisów?
Nowelizacja przepisów z 2025 r. przynosi realne ułatwienia dla osób z przewlekłymi chorobami. Dzięki rozszerzonej liście 208 schorzeń i minimalnym okresom ważności orzeczeń (7 lat dla dorosłych i 3 lata lub do ukończenia 16 roku życia dla dzieci) osoby z rzadkimi chorobami genetycznymi nie muszą co kilka lat przechodzić uciążliwej procedury odnawiania orzeczenia. Zmiany te sprawiają, że system bardziej odpowiada na potrzeby rodzin opiekujących się dziećmi z ciężkimi schorzeniami.
Posiadanie orzeczenia to nie stygmat, lecz narzędzie umożliwiające korzystanie z przysługujących świadczeń i ulg. Jeśli Twoje schorzenie ogranicza codzienne życie lub wymaga stałej opieki, warto sprawdzić, czy mieści się ono w katalogu kwalifikujących chorób i złożyć wniosek. Nowe przepisy i programy (w tym świadczenie wspierające) mają na celu realną poprawę jakości życia osób przewlekle chorych i ich bliskich.
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
REKLAMA
