1900 zł, 1500 zł lub 500 zł miesięcznie babciowego. Kto może skorzystać z nowych świadczeń?

• Świadczenie "aktywni rodzice w pracy'"
• 1500 zł miesięcznie
• Tym osobom świadczenie nie przysługuje
• Świadczenie "aktywnie w żłobku"
• Świadczenie "aktywnie w domu"
• Tryb postępowania

Projekt ustawy przewiduje 3 rodzaje świadczeń wspierające rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu  dziecka. Są to następujące świadczenia:
1)    świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, 
2)    świadczenie „aktywnie w żłobku”, 
3)    świadczenie „aktywnie w domu”.

Do ww. świadczeń będą uprawnieni obywatele polscy oraz cudzoziemcy, którym na podstawie przepisów wspólnotowych oraz umów międzynarodowych zostały przyznane analogiczne do posiadanych przez obywateli polskich prawa w zakresie świadczeń społecznych.

Świadczenie "aktywni rodzice w pracy'"

Wskazane. świadczenie będzie przysługiwało aktywnym zawodowo:
1) matce albo ojcu, 
2) opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o jego przysposobienie),
3) osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej i osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, o których mowa w ustawie z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwało bez względu na osiągane dochody. 

Zgodnie z projektem warunek aktywności zawodowej, co do zasady, będzie dotyczyć obojga osób wspólnie sprawujących opiekę nad dzieckiem. W takim przypadku, świadczenie będzie przysługiwało, jeżeli zarówno zawodowo aktywna osoba ubiegająca się lub otrzymująca to świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, jak i aktywna zawodowo osoba wspólnie z nią wychowująca dziecko, z tytułu aktywności zawodowej, podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna wysokość wynosi nie mniej niż 100 % minimalnego wynagrodzenia za pracę. 
Przy czym podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdej z nich, nie może być niższa niż:
•    50% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”,
•    30% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy” – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą,.

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” będzie przysługiwało na nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym, przedszkolu albo sprawowaną przez dziennego opiekuna dzieci w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. Świadczenie to będzie przysługiwało od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia, czyli przez okres 24 miesięcy.

1500 zł miesięcznie

Ww. świadczenie do zasady, będzie przysługiwać w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko. Jednocześnie projekt ustawy przewiduje preferencję dla rodziców i opiekunów niepełnosprawnych dzieci. W przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, powyższe świadczenie będzie przysługiwało w podwyższonej wysokości 1900 zł miesięcznie.
Natomiast w sytuacji sprawowania, zgodnie z orzeczeniem sądu, opieki naprzemiennej na dzieckiem przez obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia „aktywni rodzice w pracy” ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia.

Tym osobom świadczenie nie przysługuje

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” nie będzie przysługiwało, jeżeli:
1)    osoba ubiegająca się o to świadczenie albo osoba je pobierająca została pozbawiona władzy rodzicielskiej;
2)    na to samo dziecko, za dany miesiąc, zostało przyznane świadczenie „aktywnie w żłobku”, świadczenie „aktywnie w domu” albo - w oparciu o przepisy przejściowe zawarte w projekcie ustawy - rodzinny kapitał opiekuńczy bądź dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna;
3)    członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Świadczenie "aktywnie w żłobku"

Jak wskazano w uzasadnieniu świadczenie „aktywnie w żłobku” jest rozwiązaniem, które zastąpi dotychczas funkcjonujące dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna w wysokości 400 zł miesięcznie, uregulowane w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.

Ww. świadczenie będzie przysługiwało na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna, nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 rok życia. W wyjątkowych sytuacjach, gdy  po tym okresie dziecko nadal będzie uczęszczało  do instytucji opieki, ze względu na brak możliwości lub utrudnioną możliwość objęcia go opieką przedszkolną, „aktywnie w żłobku” będzie przysługiwało nie dłużej niż do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 4 rok życia.
Ww. świadczenie będzie przysługiwało bez względu na osiągany dochód. Aktywność zawodowa rodziców nie jest warunkiem uzyskania prawa do tego świadczenia.

Świadczenie to będzie wypłacane, co do zasady, w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko, ale nie więcej niż kwota ponoszonej opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki. W przypadku, gdy dziecko legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazanymi: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, powyższe świadczenie będzie przysługiwało maksymalnie w wysokości 1900 zł miesięcznie, nie więcej jednak niż kwota opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki.

Jeżeli rodzice rozwiedzeni, w separacji lub żyjący w rozłączeniu sprawują, zgodnie z orzeczeniem sądu, opiekę naprzemienną nad dzieckiem w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwota świadczenia „aktywnie w żłobku” zostanie ustalona każdemu z nich w wysokości połowy przysługującego świadczenia (co do zasady 750 zł) miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż wysokość opłaty ponoszonej przez danego rodzica za pobyt dziecka w instytucji opieki.

Świadczenie „aktywnie w żłobku” nie przysługuje, jeżeli na to samo dziecko, za dany miesiąc:
•    zostało przyznane świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, 
•    zostało przyznane świadczenie „aktywnie w domu”.

Świadczenie "aktywnie w domu"

Świadczenie „aktywnie w domu” zastąpi dotychczas funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy uregulowany w ustawie z 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym.

Ww. świadczenie „aktywnie w domu” będzie przysługiwać matce albo ojcu albo opiekunowi faktycznemu dziecka, od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia.
Wysokość świadczenia „aktywnie w domu” wyniesie 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie.

W przypadku gdy rodzice rozwiedzeni, w separacji lub żyjący w rozłączeniu sprawują, zgodnie z orzeczeniem sądu, opiekę naprzemienną nad dzieckiem w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwota świadczenia „aktywnie w żłobku” zostanie ustalona każdemu z nich w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia na dziecko.

Świadczenie „aktywnie w domu” będzie przysługiwało bez względu na osiągany dochód. Aktywność zawodowa rodziców albo opiekuna faktycznego nie będzie warunkiem uzyskania prawa do tego świadczenia.

Projekt ustawy przewiduje, że świadczenie „aktywnie w domu” nie będzie przysługiwało, jeżeli dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej, rodzic został pobawiony władzy rodzicielskiej, na dane dziecko za dany miesiąc jest już wypłacane świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, świadczenie „aktywnie w żłobku”, rodzinny kapitał opiekuńczy lub dofinansowanie obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku albo członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „aktywnie w domu” - chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Tryb postępowania

Ustalenie prawa do świadczenia „aktywny rodzic” będzie następować na wniosek osoby uprawnionej złożony do ZUS. Wniosek będzie można złożyć wyłącznie w postaci elektronicznej, .in. za pośrednictwem PUE ZUS.
ZUS udostępni osobie ubiegającej się informację o przyznaniu tego świadczenia na jej profilu informacyjnym utworzonym na PUE ZUS – o czym osoba zostanie poinformowana telefonicznie SMS-em lub przy użyciu podanego we wniosku adresu poczty elektronicznej. Nieodebranie informacji nie będzie wstrzymywało wypłaty przyznanego świadczenia.

Jak wynika z uzasadnienia, świadczenia „aktywni rodzice w pracy” i świadczenia „aktywnie w domu”, podobnie jak świadczenie wychowawcze, będą podlegały unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Projekt ustawy przewiduje mieszany model pełnienia tej funkcji, w którym ZUS będzie prowadził postępowania w zakresie świadczeń „aktywni rodzice w pracy” i „aktywnie w domu” podlegających koordynacji systemów zabezpieczenia i wypłacał je oraz będzie przekazywać wojewodom informacje pozyskane od wnioskodawców dla celów realizacji przez wojewodów funkcji instytucji właściwej w zakresie prowadzenia postępowań międzynarodowych. Natomiast wojewoda - w oparciu o informacje przekazane przez ZUS oraz uzyskane samodzielnie, będzie ustalał czy i w jakim okresie w danej sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wyznaczał ustawodawstwo jako mające pierwszeństwo zgodnie z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i informował o tym ZUS. Ponadto wojewoda będzie prowadził postępowanie międzynarodowe w zakresie tych świadczeń oraz w zakresie pozyskiwania świadczeń przysługujących klientowi z innych państw Unii Europejskiej.

Podstawa prawna:
•    projekt ustawy z 9 kwietnia 2024 r. wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka –"Aktywny rodzic"