Rynek książki w agonii. Kryzys uderza szczególnie w małych wydawców

O dramatycznej sytuacji na rynku wydawniczym dyskutowano we wtorek 24 lipca podczas sejmowej podkomisji stałej do spraw czytelnictwa i prawa autorskiego. Dyrektor Departamentu Mecenatu Państwa MKiDN Mateusz Adamkowski zapewnił, że resort kultury stara się monitorować sytuację małych wydawców oraz księgarń. Wskazał jednocześnie, że "nie jest ona dobra". Zwrócił uwagę, że liczba autorskich księgarń maleje. "Mali wydawcy to także podmioty, które siłą rzeczy mają trudniej na rynku" – dodał.

Wskazał, że MKiDN rozmawia z podmiotami reprezentującymi małych wydawców i księgarnie, a także wdraża rozwiązania, które mają tę sytuację poprawić. Przypomniał o programie Instytutu Książki pt. "Certyfikat dla małych księgarni", którego założeniem jest wsparcie finansowe niezależnych polskich księgarzy.

Sytuacja rynku książki i mniejszych podmiotów na tym rynku jest dramatyczna

Prezeska Polskiej Izby Książki Magdalena Hajduk-Dębowska podkreśliła, że "sytuacja rynku książki i mniejszych podmiotów na tym rynku jest dramatyczna". "To jest rynek, który znajduje się w głębokim kryzysie, i ten kryzys niestety się pogłębia. W oczywisty sposób, jak na każdym rynku, najbardziej obciążone i narażone na niebezpieczeństwa są najsłabsze podmioty, czyli mniejsze wydawnictwa oraz niezależne księgarnie" - powiedziała.

Prezes Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek Rafał Skąpski ocenił, że "pomoc małym księgarniom i małym wydawnictwom powinna iść dwoma torami". Powinna być z jednej strony skierowana i adresowana do nich bezpośrednio, a z drugiej - powinna to być pomoc pośrednia, systemowa. W ramach pomocy systemowej wskazał na przywrócenie stawki VAT, a także jednolitą cenę książki, chociaż w tej kwestii środowisko jest podzielone.

Zwrócił także uwagę na potrzebę regulacji, która odnosiłaby się do sprzedaży wysyłkowej nieprowadzonej bezpośrednio przez wydawcę. I odniósł się do kwestii związanej z liczbą egzemplarzy obowiązkowych, czyli takich, które wydawca musi przesłać do określonych bibliotek nieodpłatnie. Skąpski zaznaczył, że do debaty nad sytuacją małych wydawców i księgarni należałoby również dodać sytuację bibliotek gminnych, które także mierzą się z problemami.

Z kolei prezes Stowarzyszenia Księgarzy Polskich Zofia Szpojankowska oceniła: "gdybyśmy nawet dzisiaj ustanowili wszystko po naszej myśli, nie sądzę, aby to pomogło małym księgarniom". Posłanka Daria Gosek-Popiołek (Lewica Razem) zwróciła uwagę na potrzebę obecności na podkomisji przedstawiciela Ministerstwa Finansów. "Ta dyskusja bez niego jest rozmową w naszym gronie, mówieniem o diagnozie oraz potencjalnych rozwiązaniach, które nie trafiają na odpowiednie biurko" – powiedziała.

Regulowana cena książki, ustawa o książce

"Mam niedosyt dotyczący rozwiązań. Oczywiście, regulowana cena książki z oczekiwaniem zmniejszenia marż dystrybucyjnych - można taką decyzję polityczną podjąć. Choć najprawdopodobniej zostałoby to rozbite przez lobby przeciwne, w oparciu o regulacje europejskie i ewentualnie inne" - powiedział z kolei poseł Piotr Gliński (PiS). Zwrócił także uwagę na możliwość zwiększenia budżetu programu "Certyfikat dla małych księgarni". Ocenił także, że można podjąć "próbę napisania pierwszego projektu ustawy o książce, aby je (oczekiwania wydawców i księgarzy) zawrzeć i zacząć walkę".

Mateusz Adamkowski podkreślił, że resort kultury jest otwarty na dyskusję. Wyjaśnił, że odbędzie się spotkanie, o którym przed posiedzeniem podkomisji rozmawiał z prezesją Polskiej Izby Książki. "W jego trakcie wyznaczona zostanie mapa drogowa oraz wskazane zostaną kwestie, które potencjalnie będą problematyczne w momencie, kiedy ewentualnie zapadłaby decyzja polityczna co do tego, aby procedować ustawę o książce czy też innej regulacji, która będzie regulowała kwestię rynku książki" - powiedział. Odniósł się również m.in. do kwestii egzemplarza obowiązkowego. "Liczba egzemplarzy obowiązkowych jest zdecydowanie sprawą kontrowersyjną i wymaga osobnego przedyskutowania" – powiedział.