REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Spółdzielnia energetyczna – czym jest i jakie daje korzyści? Jak założyć taką spółdzielnię?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Spółdzielnia energetyczna – czym jest i jakie daje korzyści? Jak założyć taką spółdzielnię?
Spółdzielnia energetyczna – czym jest i jakie daje korzyści? Jak założyć taką spółdzielnię?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Powołanie do życia instytucji spółdzielni energetycznej stanowi odpowiedź na dynamiczne zmiany, które mają miejsce w sektorze energetyki. To rozwiązanie staje się coraz bardziej popularne w kontekście rosnącej potrzeby zrównoważonego rozwoju oraz poszukiwania alternatyw dla tradycyjnych źródeł energii. Jednocześnie jednak jest to instytucja prawna złożona, rozproszona legislacyjnie i wciąż nowa w praktyce. Niniejszy artykuł przybliża, czym w ogóle jest spółdzielnia energetyczna, przedstawia, jakie kroki należy powziąć, aby spółdzielnię energetyczną założyć, a także omawia korzyści płynące z uczestnictwa w takiej inicjatywie.

Spółdzielnia energetyczna. Podstawa prawna i definicja

Instytucja spółdzielni energetycznej została wprowadzona do porządku prawnego ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2022 r. poz. 1378, dalej: ustawa o OZE). Zgodnie z art. 2 pkt 33a tej ustawy, przez spółdzielnię energetyczną rozumie się spółdzielnię działającą zgodnie z ustawą z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze lub ustawą z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników, której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub biogazu w instalacjach OZE, obrót nimi lub ich magazynowanie, dokonywane w ramach działalności prowadzonej wyłącznie na rzecz tych spółdzielni oraz ich członków. Powyższe oznacza, iż energia elektryczna, ciepło lub biogaz wyprodukowane przez spółdzielnię energetyczną mogą być wykorzystywane wyłącznie na potrzeby własne jej członków - nie jest zatem możliwa ich sprzedaż do innych odbiorców.

Spółdzielnia energetyczna jest zatem podmiotem mogącym zrzeszać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne w celu wspólnego wytwarzania, konsumpcji i zarządzania energią, która jest produkowana przez instalacje odnawialnych źródeł energii, stanowiące własność samej spółdzielni energetycznej lub jej poszczególnych członków. Spółdzielnia posiada osobowość prawną i działa przez swoje organy.

Instytucja ta idealnie wpisuje się w kierunek wyznaczony przez Unię Europejską, promując decentralizację i lokalność wytwarzania energii.

REKLAMA

REKLAMA

Wymogi dotyczące założenia spółdzielni energetycznej

Warunki, jakie musi spełnić spółdzielnia energetyczna, aby mogła zostać zarejestrowana i rozpocząć swoją działalność w zakresie wytwarzania energii, zostały szczegółowo określone w art. 38e i art. 38c ustawy o OZE. Kluczowe z nich obejmują:
ograniczenie terytorialne działalności do jednej gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej, ewentualnie do maksymalnie trzech sąsiadujących ze sobą gmin tego typu,
określoną liczbę członków – minimum 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne, które stają się członkami-założycielami spółdzielni energetycznej; ta może jednak zrzeszać maksymalnie 1000 członków,
obowiązek zlokalizowania wszystkich punktów poboru energii elektrycznej, ciepłowniczej lub gazowej na obszarze jednego operatora systemu dystrybucyjnego (elektroenergetycznego, sieci gazowej lub ciepłowniczej),
limity wytwarzanej mocy – dla energii elektrycznej maksymalna moc zainstalowana wynosi 10 MW, a wyprodukowana energia musi zaspokajać co najmniej 70% potrzeb spółdzielni i jej członków; natomiast w przypadku ciepła limit wynosi 30 MW, a dla biogazu – 40 mln m³ rocznie Warto jednak zwrócić uwagę, iż na mocy przepisów przejściowych próg 70 % odnoszący się do energii elektrycznej został preferencyjnie obniżony do 40 % dla spółdzielni energetycznych, które zostaną zarejestrowane w wykazie spółdzielni energetycznych prowadzonym przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (dalej jako: KOWR) do 31 grudnia 2025 r. O wpisie do wskazanego rejestru będzie mowa w dalszej części niniejszego artykułu.

Proces zakładania spółdzielni energetycznej

Pierwszym krokiem poprzedzającym założenie i rejestrację spółdzielni energetycznej, warunkującym możliwość prowadzenia przez nią działalności w zakresie wytwarzania energii, powinna być szczegółowa analiza potencjalnych członków pod kątem spełniania przez nich formalnych kryteriów określonych w ustawie o OZE oraz w ustawie – Prawo spółdzielcze. Po potwierdzeniu zgodności z ustawowymi przesłankami, kolejnym istotnym etapem jest opracowanie modelu działania spółdzielni energetycznej – zarówno pod względem operacyjnym, jak i ekonomicznym. Spółdzielnia może funkcjonować bowiem w jednym z dwóch modeli:
1) opartym na wspólnych instalacjach należących do spółdzielni energetycznej, z rozliczeniem energii proporcjonalnie do poniesionych kosztów i udziałów członków, lub
2) opartym na instalacjach należących do części członków (tzw. członków-wytwórców) z możliwością konsumpcji energii przez pozostałych członków (tzw. członków-odbiorców).

W obu modelach niezbędne jest szczegółowe określenie zasad rozliczeń wewnętrznych dotyczących wytworzonej energii.

Na tym etapie warto również przygotować bilans energetyczny, czyli dokument obrazujący zużycie energii elektrycznej w okresie ostatnich 12 miesięcy przez członków spółdzielni energetycznej w budynkach, które zostaną objęte projektem. Bilans ten stanowi podstawę do określenia potrzeb energetycznych oraz dopasowania planowanej produkcji energii z OZE do realnego zapotrzebowania.

Dopiero po ustrukturyzowaniu kluczowych założeń możliwe jest przystąpienie do części formalno-prawnej, obejmującej opracowanie niezbędnej dokumentacji rejestrowej, potrzebnej do złożenia wniosku o wpis spółdzielni energetycznej wpierw do Krajowego Rejestru Sądowego, a następnie do rejestru spółdzielni energetycznych prowadzonego przez Dyrektora Generalnego KOWR. Ta obejmuje m.in.:
1) statut określający zasady działania spółdzielni energetycznej,
2) uchwały powołujące do życia organy statutowe spółdzielni energetycznej oraz zgody na pełnienie określonych funkcji w tychże organach,
3) wniosek o rejestrację spółdzielni energetycznej w wykazie spółdzielni energetycznych zawierający najważniejsze dane dotyczące spółdzielni energetycznej;

Po uzyskaniu wpisu w rejestrze prowadzonym przez KOWR, spółdzielnia energetyczna może rozpocząć prowadzenie działalności w zakresie wytwarzania energii.

Ostatnim etapem jest przygotowanie umów, które spółdzielnia energetyczna będzie zobowiązana zawrzeć, m.in. te dotyczące sprzedaży i/lub dystrybucji wytwarzanej energii, rozliczeń z członkami w zależności od wybranego modelu funkcjonowania, jak również inne niezbędne umowy operacyjne – np. dotyczące usług księgowych, prawnych czy administracyjnych, w tym wynajmu lokalu na siedzibę i potencjalnych stosunków pracowniczych wewnątrz spółdzielni energetycznej.

Korzyści płynące ze współtworzenia spółdzielni energetycznej

Członkostwo w spółdzielni energetycznej niesie ze sobą szereg korzyści, gdyż wiąże się ze stosunkowo niskimi kosztami, a jednocześnie daje dostęp do licznych preferencji i programów wsparcia. Członkowie spółdzielni energetycznej bowiem mogą korzystać m.in. ze zwolnienia z opłat systemowych i fiskalnych – takich jak opłata OZE, mocowa, kogeneracyjna czy akcyza (dla instalacji o mocy do 1 MW), a także mają możliwość rozliczania energii w systemie opustów 1:0,6, pozwalającym na odebranie 0,6 jednostki energii za każdą jednostkę oddaną do sieci, co przekłada się na realne obniżenie kosztów zużycia energii.

Warto także podkreślić, iż spółdzielnie energetyczne funkcjonują w oparciu o lokalną bilansowość energetyczną, co umożliwia wewnętrzne rozliczanie wytwarzanej i konsumowanej energii bez dodatkowych opłat dla operatorów zewnętrznych. Model ten sprzyja budowaniu samowystarczalności energetycznej, zmniejszając podatność na wahania cen energii czy zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw, jednocześnie zwiększając kontrolę nad wykorzystywanymi źródłami energii.

Dodatkowo, członkowie spółdzielni energetycznej mogą ubiegać się o wsparcie finansowe, m.in. w ramach programu „Energia dla wsi”, realizowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Program ten przewiduje pożyczki na instalacje OZE (od 10 kW do 10 MW) w wysokości do 100% kosztów kwalifikowanych z możliwością umorzenia części środków, a także dotacje pokrywające do 20% kosztów inwestycji w magazyny energii. W rezultacie spółdzielnie energetyczne stają się nie tylko efektywnym narzędziem lokalnej produkcji energii, ale także konkurencyjną, stabilną i zgodną z przepisami alternatywą dla tradycyjnych modeli rynkowych.

REKLAMA

Kto może być zainteresowany założeniem spółdzielni energetycznej?

Spółdzielnie energetyczne stanowią atrakcyjne i elastyczne narzędzie lokalnej transformacji energetycznej na obszarach wiejskich i miejsko-wiejskich, które stanowią około 90% powierzchni Polski. Z rozwiązania tego mogą w szczególności skorzystać przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą generującą duże zużycie energii, w tym rolnicy, a także osoby prawne, wspólnoty mieszkaniowe oraz osoby fizyczne. Krąg podmiotów uprawnionych do pozostania członkami spółdzielni energetycznej jest zatem stosunkowo szeroki.

Należy jednak pamiętać o zróżnicowanym wymaganiu dotyczącym minimalnej liczby członków-założycieli spółdzielni energetycznej, w zależności od tego, czy są nimi osoby fizyczne czy osoby prawne.

Założenie spółdzielni energetycznej wymaga nie tylko zaangażowania, ale również precyzyjnego przygotowania prawnego i organizacyjnego. Proces ten obejmuje m.in. weryfikację spełnienia wymogów ustawowych, wybór odpowiedniego modelu działania, a także opracowanie wymaganej do zarejestrowania spółdzielni energetycznej obszernej dokumentacji rejestrowej.

Z doświadczenia kancelarii Brightspot Legal Katarzyna Orzeł Maciej Jojczyk Sp.k. wynika, że kluczem do sukcesu SE są solidne fundamenty – przejrzysty statut, odpowiednio dobrana struktura członkowska, klarowne zasady rozliczeń i właściwie zaprojektowany model finansowania. Dlatego wspieramy naszych klientów kompleksowo – od analizy odpowiedniego modelu biznesowego, przez proces rejestracyjny, aż po bieżące doradztwo regulacyjne.

Spółdzielnia energetyczna to nie tylko szansa na tańszą energię – to realna zmiana jakościowa w kierunku samodzielności energetycznej i rozwoju lokalnych społeczności, która może stanowić innowację w całym sektorze energetyki.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Autorzy:
Prawnik Katarzyna Sikora w kancelarii Brightspot Legal Katarzyna Orzeł, Maciej Jojczyk sp.k.
Aplikant adwokacki Julia Maciejczyk w kancelarii Brightspot Legal Katarzyna Orzeł, Maciej Jojczyk sp.k.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe zasady nadawania polskiego obywatelstwa w ramach realizacji strategii migracyjnej – co się zmieni?

Propozycje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące zaostrzenia zasad nadawania obywatelstwa polskiego to istotna zmiana w polityce migracyjnej państwa. Kierunek zaproponowany przez resort obejmuje m.in. wprowadzenie testu integracyjnego, obowiązek dobrej znajomości języka polskiego, deklarację lojalności wobec Rzeczypospolitej oraz wydłużenie wymaganego okresu pobytu. Celem rządu jest wzmocnienie znaczenia obywatelstwa jako przywileju, a nie wyłącznie formalnego statusu administracyjnego.

To koniec z mrożeniem cen prądu - Minister Energii wydał jasny komunikat. W 2026 zapłacimy więcej?

Ceny prądu dla odbiorców mają pozostać zamrożone jedynie do końca tego roku, a rząd nie będzie kontynuował programu mrożenia cen prądu. To oznacza, że ceny za energię elektryczną zostaną uwolnione od stycznia 2026 r. Czy to oznacza, że już od stycznia trzeba będzie sięgać głębiej do portfela przy rachunkach za prąd?

Ranking lokat bankowych [październik 2025 r.] Masowa obniżka oprocentowania oszczędności

W październiku 2025 r. aż 12 banków pogorszyło warunki lokat i rachunków oszczędnościowych. Podobny ruch zaplanował też Minister Finansów ogłaszając od listopada kolejne cięcie oprocentowania detalicznych papierów skarbowych. Na razie napływ oszczędności do banków nie maleje, bo Polacy spodziewając się dalszych cięć stóp procentowych, chcą skorzystać z dotychczasowych ofert - ocenia Bartosz Turek, niezależny analityk rynku finansowego.

D. Tusk o rozsądnym rozważeniu opuszczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rzecznik rządu prostuje

W wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „Sunday Times”, opublikowanym 26 października 2025 r., premier polskiego rządu Donald Tusk zauważył, że istotną częścią problemu migracji jest sztywna i rozszerzająca się interpretacja Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Jak cytował Tuska brytyjski dziennik: jeśli 46 sygnatariuszy konwencji nie może dojść do porozumienia w sprawie jej modyfikacji, to jego zdaniem całkiem rozsądne będzie rozważenie po prostu opuszczenia konwencji”. W dniu 27 października 2025 r. rzecznik rządu Adam Szłapka powiedział Polskiej Agencji Prasowej, że Polska nie miała i nie ma planu wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

REKLAMA

Przyrost naturalny nadal jest ujemny. Pierwszy krok do poprawy sytuacji to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet

Sytuacja demograficzna Polski nadal jest trudna. Przyrost naturalny jest ujemny, liczba osób w wieku produkcyjnym spada, a społeczeństwo się starzej. Co będzie z emeryturami? Pierwsza propozycja to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet.

Rząd chce zakazać sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Branża alarmuje: to cios w małe firmy

Ministerstwo Zdrowia chce wprowadzić całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Projekt ustawy podzielił opinię publiczną. Lekarze mówią o konieczności walki z alkoholizmem, a przedsiębiorcy ostrzegają przed stratami i dyskryminacją. Sprawdzamy, co naprawdę oznaczają planowane zmiany i kto na nich straci.

Bon senioralny, najem senioralny i nowy program pobytu dziennego - 3 filary polityki senioralnej w Polsce

Rząd kończy prace nad trzema rozwiązaniami, które mają odmienić życie osób starszych w Polsce. Bon senioralny, najem senioralny oraz nowy program dziennych miejsc pobytu to kompleksowy pakiet wsparcia, który ma zapewnić seniorom bezpieczeństwo, lepsze warunki mieszkaniowe i codzienną opiekę. Minister Marzena Okła-Drewnowicz zapowiada, że to początek nowej jakości w polityce senioralnej – opartej na godności, aktywności i realnym wsparciu dla osób starszych oraz ich rodzin.

Karta sportowa to twój benefit? Pamiętaj, że to przychód, a z podatku musisz rozliczyć się sam. Wiele osób o tym zapomina, a to oznacza kłopoty

Karta sportowa to jeden z najbardziej popularnych benefitów, na który można liczyć nawiązując współpracę. Jednak każda uzyskana korzyść ma swoje konsekwencje podatkowe. Korzystający często o tym zapominają i wpadają w kłopoty.

REKLAMA

Obligacje skarbowe (oszczędnościowe) - w listopadzie 2025 r. kolejne cięcie oprocentowania. Do końca października można jeszcze kupić obligacje z wyższymi odsetkami

Po obniżkach oprocentowania obligacji skarbowych (detalicznych - oszczędnościowych) w maju, czerwcu, sierpniu i październiku 2025 r. - w listopadzie kolejny raz w tym roku Ministerstwo Finansów tnie (o 0,25 pkt proc.) odsetki nowych emisji tych obligacji.

Czy można fajerwerkami świętować Dzień Niepodległości 11 listopada? Są za to kary czy nie?

Jeżeli ktoś ma pomysł obchodzić z hukiem – i to dosłownie – Święto Niepodległości, które już niebawem, bo do 11 listopada pozostało niewiele dni, powinien przemyśleć sposób świętowania i podejść do używania fajerwerków czy petard w ten dzień ostrożnie. Niewłaściwe użycie fajerwerków w Dzień Niepodległości może bowiem grozić karami.

REKLAMA