Jakie świadczenia wypłacane są przez ZUS dla rodzin? Komu przysługują?

Komu przysługuje świadczenie wychowawcze 800+?

Świadczenie wychowawcze 800+ otrzymasz na każde dziecko do ukończenia przez nie 18 lat. Świadczenie przysługuje niezależnie od Twoich dochodów.

Od 1 lutego w danym roku możesz złożyć elektronicznie wniosek o świadczenie wychowawcze na nowy okres: od 1 czerwca do 31 maja kolejnego roku. Od 1 stycznia 2024 r. kwota świadczenia 800+ została podniesiona z 500 zł do 800 zł. Kwota ta zmieni się automatycznie, co oznacza, że nie trzeba składać dodatkowego wniosku.

Świadczenie wychowawcze 800+ przysługuje Ci na dziecko do ukończenia przez nie 18 lat, jeśli jesteś:

• matką albo ojcem, albo opiekunem faktycznym dziecka i dziecko wspólnie z Tobą mieszka oraz utrzymujesz je
• opiekunem prawnym dziecka,
• rodzicem zastępczym dziecka,
• osobą prowadzącą rodzinny dom dziecka,
• dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej,
• dyrektorem regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej,
• dyrektorem interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,
• dyrektorem domu pomocy społecznej.

Przy czym, jesteś opiekunem faktycznym, jeśli opiekujesz się dzieckiem i wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka. A także, jeśli zgodnie z orzeczeniem sądu sprawujesz opiekę naprzemienną z drugim rodzicem, świadczenie możesz otrzymać Ty i drugi rodzic w wysokości połowy przysługującej kwoty.

Nie otrzymasz świadczenia wychowawczego, jeśli:

• dziecko pozostaje w związku małżeńskim,
• dziecko zostało umieszczone w instytucji, która zapewnia nieodpłatne pełne utrzymanie: w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym, zakładzie karnym, szkole wojskowej lub innej szkole,
• pełnoletnie dziecko ma ustalone prawo do świadczenia wychowawczego na własne dziecko,
• Tobie lub członkowi Twojej rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego (nie dotyczy to świadczeń z państw członkowski UE/EFTA lub z Wielkiej Brytanii).

Komu przysługuje rodzinny kapitał opiekuńczy?

Rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) otrzymasz na dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca. Świadczenie to nie zależy od dochodu rodziny i wyniesie w sumie do 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko.

Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje Ci na drugie i kolejne dziecko w rodzinie, jeśli:

• jesteś matką dziecka,
• jesteś ojcem dziecka,
• przyjąłeś dziecko na wychowanie i wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,

i dziecko wspólnie z Tobą mieszka oraz utrzymujesz je.

Jeśli zgodnie z orzeczeniem sądu sprawujesz opiekę naprzemienną z drugim rodzicem, świadczenie możesz otrzymać Ty i drugi rodzic w wysokości połowy przysługującej kwoty (patrz śródtytuł: Jaka jest wysokość świadczenia?).

Rodzinny kapitał opiekuńczy otrzymasz na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie dlatego we wniosku musisz wskazać pierwsze dziecko w rodzinie. Pierwszym dzieckiem w rodzinie jest najstarsze dziecko w rodzinie. Nie ma znaczenia jego wiek.

Jeśli dzieci urodziły się tego samego dnia, miesiąca i roku (np. bliźniaki), najstarszym dzieckiem w rodzinie jest dziecko, które wskażesz we wniosku.

Pierwszym dzieckiem w rodzinie, jest:

• dziecko własne,
• dziecko małżonka,
• dziecko drugiego rodzica, z którym rodzic wychowuje wspólne dziecko,
• dziecko, przyjęte na wychowanie, jeśli wystąpiłeś do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.

Rodzina to:

• małżonkowie,
• rodzice dzieci wychowujący wspólne dziecko,
• osoba samotnie wychowująca dziecko: panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osoba rozwiedziona,
• osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,
• dzieci osób wymienionych wyżej.

Do członków rodziny nie zalicza się dziecka:

• pozostającego pod opieką opiekuna prawnego,
• umieszczonego w pieczy zastępczej,
• które było umieszczone w pieczy zastępczej w dniu osiągnięcia przez to dziecko pełnoletności,
• do którego osoba ubiegająca się lub otrzymująca kapitał jest pozbawiona władzy rodzicielskiej,
• do którego osoba ubiegająca się lub otrzymująca kapitał była pozbawiona władzy rodzicielskiej w dniu osiągnięcia przez to dziecko pełnoletności.

Takich dzieci nie możesz wskazać we wniosku jako pierwsze (najstarsze) dziecko w rodzinie.

Komu przysługuje dodatek do żłobka?

Możesz złożyć wniosek o dofinansowanie opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Prawo do dofinansowania nie zależy od dochodów rodziny.

Dofinansowanie przysługuje Ci, jeśli:

• jesteś rodzicem dziecka, opiekunem prawnym lub osobą, której sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem, np. rodzicem zastępczym;
• dziecko uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego lub korzysta z opieki dziennego opiekuna;
• nie otrzymujesz na to dziecko rodzinnego kapitału opiekuńczego (RKO).

Możesz skorzystać z dofinansowania opłaty za pobyt w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna dziecka:

• pierwszego i jedynego w rodzinie;
• pierwszego w rodzinie, jeśli na kolejne dziecko otrzymujesz RKO;
• drugiego i kolejnego w rodzinie, które ma mniej niż 12 miesięcy albo więcej niż 35 miesięcy i na które ZUS przyznał RKO i pobrałeś RKO w łącznej przysługującej Ci wysokości.

Nie otrzymasz dofinansowania na dziecko, na które otrzymujesz RKO. Na dane dziecko, za ten sam okres, możesz otrzymać albo dofinansowanie, albo RKO. Dlatego musisz wybrać rodzaj wsparcia na drugie lub kolejne dziecko w rodzinie w wieku od 12 do 35 miesiąca, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego lub jest pod opieką dziennego opiekuna.

Możesz korzystać z dofinansowania pobytu w żłobku na jedno dziecko i pobierać rodzinny kapitał opiekuńczy na inne dziecko w rodzinie.

Abyś mógł skorzystać z dofinansowania, Twoje dziecko musi uczęszczać do żłobka lub klubu dziecięcego wpisanego do rejestru  żłobków i klubów dziecięcych (link do strony zewnętrznej) albo być pod opieką dziennego opiekuna wpisanego do wykazu  dziennych opiekunów . Aby ZUS mógł przyznać Ci dofinansowanie, Twoje dziecko musi być wpisane do tego rejestru lub wykazu przez żłobek, klub dziecięcy lub dziennego opiekuna. W tym celu musisz przekazać dane swoje i Twojego dziecka podmiotowi prowadzącemu placówkę, do której uczęszcza dziecko. Jest to niezbędne do przyznania dofinansowania.

Komu przysługuje 300+?

Możesz raz w roku otrzymać 300 zł na wyprawkę szkolną dziecka, bez względu na dochód rodziny, jeśli jesteś rodzicem lub opiekunem ucznia:

• w wieku do 20 lat,
• w wieku do 24 lat – w przypadku ucznia z niepełnosprawnością.

Pieniądze otrzymasz na rachunek bankowy, który wskażesz we wniosku.

Świadczenie z programu Dobry Start jest zwolnione z opodatkowania. Nie podlega też egzekucji, więc komornik nie może zająć tych środków.

Kto może złożyć wniosek o świadczenie w ramach programu Dobry Start?

• rodzic
  • jeśli dzieckiem opiekuje się równocześnie oboje rodziców, z wnioskiem o świadczenie powinien wystąpić jeden z nich. Jeśli oboje złożą wniosek, świadczenie otrzyma ten, który zrobił to jako pierwszy,
  • jeśli dziecko nie mieszka z obojgiem rodziców – wniosek składa ten rodzic, który faktycznie opiekuje się dzieckiem. Jeśli drugi rodzic również złoży wniosek ustalimy, kto sprawuje faktyczną opiekę nad dzieckiem i temu rodzicowi wypłacimy świadczenie.
  • jeśli dziecko – zgodnie z orzeczeniem sądu – jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców, każdy z nich może złożyć wniosek i otrzymać świadczenie dobry start w wysokości 150 zł.
• opiekun faktyczny dziecka, czyli osoba, która opiekuje się dzieckiem i złożyła do sądu wniosek o jego adopcję,
• opiekun prawny dziecka – osoba, której sąd powierzył opiekę nad dzieckiem,
• osoba ucząca się, czyli pełnoletni uczeń, który nie jest na utrzymaniu rodziców, ponieważ rodzice nie żyją lub ma ustalone alimenty od nich,
• osoba usamodzielniana, czyli osoba, która opuszcza rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną.

Świadczenie Dobry Start przysługuje również na dzieci w pieczy zastępczej oraz osobom usamodzielnianym opuszczającym pieczę zastępczą. W tych przypadkach wniosek o świadczenie Dobry Start może złożyć:

• rodzina zastępcza,
• osoba prowadząca rodzinny dom dziecka,
• dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej,
• dyrektor regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej.

Źródło: na podstawie informacji ZUS