Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania

Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Agata Wencel-Socha
Agata Wencel-Socha
Oprac. Paulina Karpińska
Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania
Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania
8 grudnia wejdzie w życie ustawa z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z potwierdzaniem aktualności nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów (dalej: ustawa usprawniająca proces scaleń). Nowa regulacja pozwoli na formalne zakończenie wszystkich tych postępowań, w których nastąpiło faktyczne scalenie gruntów, bez ostatecznego rozstrzygnięcia sądowego.
rozwiń >

Scalanie gruntów rolnych i leśnych

Jak wskazano w art. 1 ustawy usprawniającej proces scaleń, ten nowy akt prawny określa szczególne rozwiązania związane z potwierdzaniem aktualności nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia – w przypadku, gdy doszło do uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów i braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego. Chodzi tutaj o postępowania wszczęte i prowadzone na podstawie przepisów ustawy o scalaniu i wymianie gruntów (dalej: u.s.w.g.). Przypomnijmy, że ustawa ta reguluje kwestię scalania gruntów rolnych i leśnych. Warto na marginesie zaznaczyć, że kwestie scalania gruntów uregulowane są również w ustawie o gospodarce nieruchomościami, jednak ta druga regulacja odnosi się do gruntów przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne i leśne.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania

Zacznijmy zatem od omówienia, o co chodzi w scalaniu gruntów rolnych i leśnych i skąd wziął się problem z niedokończonymi procesami, które teraz ma uregulować nowa ustawa. Celem scalenia gruntów jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania nieruchomościami w rolnictwie i leśnictwie. Proces ten ma na celu poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu. Scaleniem obejmuje się grunty położone w jednej lub kilku wsiach bądź w ich częściach, a grunty te tworzą obszar scalenia.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 stycznia 2022 r. (sygn. akt I OSK 27/21), „realizacja celów scalenia nie może dotyczyć każdej pojedynczej działki i sytuacji, gdyż jest to niemożliwe. Niekiedy kosztem pojedynczych działek czy interesów uczestników scalenia następuje istotna poprawa warunków gospodarowania na innych działkach, uzasadniająca w łącznym rozrachunku przyjęte rozwiązanie. Istotne jest, aby każdy z uczestników scalenia otrzymał w jego wyniku pełny ekwiwalent swego gospodarstwa pod względem wartościowym i ilościowym. Nawet rzeczywiście zaistniałe w jednostkowych przypadkach naruszenie indywidualnego interesu uczestników scalenia nie podważa legalności decyzji zatwierdzającej projekt scalenia, gdy zachowano podstawową zasadę wydzielenia gruntów określoną w art. 8 ust. 1 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zauważyć należy, że scaleniu nie podlegają grunty:

  • na których znajdują się zakłady górnicze i przemysłowe oraz prowadzona jest eksploatacja kopalin;
  • na których znajdują się zabytki historyczne, architektoniczne i rezerwaty przyrody;
  • użytkowane na cele gospodarki rybackiej;
  • przeznaczone na cele specjalne.

Z kolei grunty zabudowane mogą być scalane wyłącznie na wniosek właściciela.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - procedury

Postępowanie scaleniowe jest prowadzone przez właściwego starostę i może być wszczęte:

  • na wniosek większości właścicieli gospodarstw rolnych, położonych na projektowanym obszarze scalenia,
  • na wniosek właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru scalenia,
  • w określonych sytuacjach z urzędu, po uprzednim uzyskaniu opinii rady sołeckiej, a także działających na terenie danej wsi społeczno-zawodowych organizacji rolników.

Założeniem omawianej procedury jest, że uczestnik scalenia lub wymiany otrzymuje grunty o równej wartości szacunkowej w zamian za działki dotychczas posiadane. Przy czym za równą wartość szacunkową uważa się również wartość o różnicy nieprzekraczającej 3 proc. Na zgodny wniosek zainteresowanych uczestników scalenia można im wydzielić grunty o innej wartości szacunkowej, stosując dopłaty.

Grunty objęte scaleniem szacuje oraz opracowuje projekt scalenia upoważniony przez starostę geodeta-projektant scalenia, przy udziale powołanej przez ten organ komisji pełniącej funkcje doradcze. W skład tej komisji wchodzą:

1) wszyscy uczestnicy scalenia, a jeśli liczba uczestników jest większa niż 10 osób ‒ rada uczestników scalenia;

2) przedstawiciel społeczno-zawodowych organizacji rolników;

3) przedstawiciel Krajowego Ośrodka będącego uczestnikiem scalenia;

4) przedstawiciel starosty, na którego terenie działania są położone grunty objęte scaleniem;

5) przedstawiciel izby rolniczej, na której terenie działania są położone grunty objęte scaleniem;

6) przedstawiciel gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem;

7) sołtys lub członek rady sołeckiej wsi, której grunty tworzą obszar scalenia.

Zasady szacunku gruntów ustalają uczestnicy scalenia w drodze uchwały. Jeżeli jednak starosta uzna, że szacunek ten byłby sprzeczny ze słusznym interesem uczestnika, to szacunku gruntów dokonuje się na podstawie cen obowiązujących przy sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych, z uwzględnieniem położenia gruntów na obszarze scalenia oraz ich przydatności rolniczej i funkcji terenu wynikającej z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Jest to postępowanie specyficzne, cechujące się wieloma odstępstwami od innych postępowań administracyjnych. W decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia zawiera się postanowienie o rygorze jej natychmiastowej wykonalności. Co oznacza, że od chwili jej wydania wszystkich uczestników scalenia obowiązują m.in. nowe lokalizacje i powierzchnie działek. Decyzja taka rodzi nieodwracalne skutki prawne oraz w terenie, dotyczące nowego podziału gruntów na scalonym obszarze. Konsekwencją powyższego jest dokonanie nowych zapisów w ewidencji gruntów i budynków, a następnie ujawnienia nowych danych w księgach wieczystych. Warto zwrócić uwagę, że po wszczęciu postępowania scaleniowego w dziale III księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości objętej scaleniem wpisuje się ostrzeżenie o wszczęciu takiego postępowania. Zbycie, podział, obciążenie hipoteki nieruchomości objętych scaleniem jest utrudnione, każda taka czynność wymaga bowiem zgody starosty. Jak łatwo się domyślić, postępowania te mają długotrwały charakter z uwagi na wielość stron i trudność w zaspokojeniu interesów każdej z nich.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - znaczenie nowej regulacji

Ustawa usprawniająca proces scaleń gruntów rolnych i leśnych ma doniosłe znaczenie dla wszystkich tych postępowań scaleniowych, które formalnie nie zostały zakończone, natomiast nastąpiło już faktyczne scalenie gruntów, czyli została wydana decyzja zatwierdzająca scalenie, jednak nie jest ona prawomocna.

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, wprowadzane przepisy mają rozwiązać problem przedłużających się procesów scaleniowych, w których została już wydana decyzja zatwierdzająca projekt scalenia gruntów, lecz z różnych przyczyn została ona następnie, po wielu latach od wydania, wyeliminowana z obrotu prawnego (np. w wyniku uchylenia przez sąd).

Taka sytuacja skutkuje tym, że dane wynikające z operatu poscaleniowego opracowanego na podstawie tej decyzji zostały już wpisane do ewidencji gruntów i budynków, a to z kolei dało podstawę do ujawnienia danych w księgach wieczystych. Nowa ustawa przewiduje, że w przypadku uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów i braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego nowe dane ujawnione w ewidencji gruntów i budynków, wynikające z ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów, mają przymiot aktualności w zakresie nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych na nowych zasadach - zadania starosty

W celu potwierdzenia aktualności nowych danych dla obszaru scalenia gruntów starosta będzie wydawał z urzędu „Zaświadczenie potwierdzające aktualność nowych danych ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków na podstawie ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu scalenia gruntów”. Owo zaświadczenie:

  • stanowić będzie załącznik do operatu scaleniowego przyjętego do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;
  • zostanie przekazywane do właściwego sądu wieczystoksięgowego i stanowić będzie podstawę:

1) wpisu z urzędu w dziale I księgi wieczystej podstawy oznaczenia nieruchomości,

2) wykreślenia z urzędu w dziale III księgi wieczystej ostrzeżenia o niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, oraz do odmowy wpisu ostrzeżenia;

3) oznaczenia nieruchomości przy zakładaniu księgi wieczystej.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych na nowych zasadach a księga wieczysta

Dokonanie wpisów oraz złożenie wniosków o założenie księgi wieczystej, o których mowa powyżej, zwolniono z opłat sądowych. Takie zaświadczenie starosta będzie wydawał również w przyszłości dla gruntów o uregulowanym stanie prawnym, w terminie 12 miesięcy od dnia uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów i braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego. Przepisy szczegółowo regulują zakres informacji, jakie winny zawierać powyższe zaświadczenia.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowa procedura dla starych postępowań

Podsumowując, nowa ustawa usprawniająca proces scaleń pozwoli na formalne zakończenie wszystkich tych postępowań scaleniowych, w których nastąpiło faktyczne scalenie gruntów bez ostatecznego rozstrzygnięcia sądowego. 

Realizacja celów scalenia nie może dotyczyć każdej pojedynczej działki i sytuacji, gdyż jest to niemożliwe. Niekiedy kosztem pojedynczych działek czy interesów uczestników scalenia następuje istotna poprawa warunków gospodarowania na innych działkach uzasadniająca w łącznym rozrachunku przyjęte rozwiązanie. Istotne jest, aby każdy z uczestników scalenia otrzymał w jego wyniku pełny ekwiwalent swego gospodarstwa pod względem wartościowym i ilościowym.

Wyrok NSA z 4 stycznia 2022 r., sygn. akt I OSK 27/21

Podstawa prawna

  1. art. 1 ustawy z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z potwierdzaniem aktualności nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów (Dz.U. poz. 2417)
  2. art. 8 ust. 1 ustawy z 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 908)
  3. ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2185)
  4. art. 10 ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1728; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1846)

Agata Wencel-Socha, radca prawny, Sowisło Topolewski Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych S.K.A

Zestaw arkuszy egzaminacyjnych z odpowiedziami i punktacją do zadań
Zestaw arkuszy egzaminacyjnych z odpowiedziami i punktacją do zadań.

Język polski, Matematyka, Język angielski.


Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Ile można dorobić do emerytury lub renty od 1 marca 2023 r.? Kogo dotyczą limity?

    Przez najbliższe 3 miesiące, licząc od 1 marca 2023 r. obowiązują nowe limity dorabiania dla emerytów i rencistów. Pracujący mogą dorobić 177 zł więcej. Limity te dotyczą tyko wcześniejszych emerytów. Emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, czyli kobiety 60 a mężczyźni 65 lat, nie muszą ograniczać się przy dorabianiu żadnymi limitami.

    Czy spotkania w pracy to strata czasu? BADANIE

    Spotkania w pracy. Prawie połowa Polaków podczas spotkań w pracy zajmuje się czymś innym, a 27% w ogóle nie widzi ich sensu. Nie znaczy to jednak, że wyjątkowo nie cierpią spotkań — 62% przyznaje, że je lubi. Z drugiej strony ⅓ sądzi, że są one stresujące (w tym ponad połowa najmłodszych badanych) i nudne, a 23%, że są przez nie mniej produktywni.

    WIRON. Czy wiązać z nim nadzieje?

    O tym, że wskaźnik WIRON nie zmieni wiele w wysokości rat kredytów hipotecznych, pisaliśmy już w połowie lutego. Dziś na ten temat piszą kolejne media. Bańka oczekiwań całkowicie pękła, gdy o przejściu z indeksu WIBOR na WIRON wypowiedział się sam premier. Przyznał, że przeliczył się co do tej zmiany i doradził, aby nie wiązać z nią zbytnio nadziei. Jak powiedział - to nie będzie żaden “game changer”.

    UODO nałożył administracyjną karę pieniężną na wspólnotę mieszkaniową

    Kilka naruszeń przepisów RODO było powodem nałożenia kary pieniężnej na wspólnotę mieszkaniową.

    Prezes ZUS: ostatnie dni na wykorzystanie bonu turystycznego

    To już ostatnie dni na wykorzystanie polskiego bonu turystycznego - przekazała PAP prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prof. Gertruda Uścińska. Do kiedy i gdzie można wykorzystać Polski Bon Turystyczny?

    Przemoc domowa. Jakie zmiany przynosi najnowsza nowelizacja

    Nowelizacja ustawy antyprzemocowej została opublikowana w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie za trzy miesiące. Jakie zmiany wprowadzi?

    Posłowie PiS chcą ustanowić nowe święto państwowe

    Nowe święto państwowe. Posłowie PiS chcą ustanowić 10 września Narodowym Dniem Wspomnienia Gehenny Polskich Dzieci Wojny. Jak ocenił wiceszef MSZ Arkadiusz Mularczyk, będzie to ważny gest dla całego pokolenia. "Myślę, że ten projekt powinien być jak najszybciej przyjęty w formule aklamacji" - powiedział PAP.

    Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy. Ile kosztuje? Dla kogo?

    Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy przeznaczony jest dla osób mających określone problemy zdrowotne, istotne deficyty w samoopiece, a także wymagających intensywnej pielęgnacji. Jakie są zasady przyjęcia do placówki? Ile kosztuje pobyt?  

    Raiffeisen Bank ukarany przez UOKiK. Chodzi o kredyty hipoteczne

    Raiffeisen Bank International jednostronnie zmienił treść umów o kredyty hipoteczne ze swoimi klientami. W jakim zakresie? Jaką otrzyma za to karę?

    Uwaga kierowco - "Łapki na kierownicę". Wzmożone kontrole policji do końca marca

     "Łapki na kierownicę" to akcja policyjna, która ma na celu zwrócić uwagę na zagrożenie, jakie niesie prowadzenie auta i jednoczesne przeglądanie treści z telefonu komórkowego, bądź rozmawianie z telefonem w ręku. Jaka grozi kara za prowadzenie auta z telefonem w ręku?

    Żołnierze zawodowi. Przeciętne uposażenie w górę

    Przeciętne uposażenie żołnierzy zawodowych wzrosło w porównaniu z rokiem ubiegłym o ponad 880 zł. W jaki sposób oblicza się przeciętne wynagrodzenie żołnierzy?

    Bony turystyczne – Małopolska zarobiła najwięcej, liderem jest Zakopane

    Największymi beneficjentami programu Polski Bon Turystyczny są przedsiębiorcy z Małopolski. Łącznie przyjęli płatności za pomocą bonu o wartości prawie 647 mln zł. W samym Zakopanem przy użyciu bonów zapłacono 262 mln zł.

    Bilet na darmowe przejazdy kolejami po Europie przez miesiąc. Dla kogo?

    Trwa kolejna edycja konkursu DiscoverEU organizowanego przez Komisję Europejską i skierowanego do osiemnastolatków z Unii Europejskiej.

    Centralna Informacja Emerytalna. Projekt ustawy przyjęty przez rząd

    Rząd chce utworzyć Centralną Informację Emerytalną. System będzie zawierał kompleksową informację o świadczeniach emerytalnych, bez względu na ich źródło.

    Wycinka drzew. Jakie są aktualne przepisy?

    Jak złożyć wniosek o zezwolenie na wycinkę drzewa i czy zawsze jest on konieczny? Jakie zmiany weszły w życie w 2023 r.? Co z okresem lęgowym ptaków? 

    Rząd przyjął stanowisko w obronie polskich lasów

    Rząd przyjął stanowisko w obronie polskich lasów; lasy to nasze dobro narodowe i to leśnicy wiedzą, jak o nie zadbać - przekazała w mediach społeczniościowych minister klimatu i środowiska Anna Moskwa.

    Sąd zdecyduje o usunięciu materiału lub profilu z mediów społecznościowych a nie moderator?

    To sąd zdecyduje o usunięciu z mediów społecznościowych materiału lub profilu, a nie moderator? Czy rząd pracuje nad wprowadzeniem takich rozwiązań prawnych?

    ZUS: większość emerytów dostała zwaloryzowane świadczenia

    Od 1 marca świadczenia wzrosły o 14,8 proc. W tym roku waloryzacja jest kwotowo-procentowa z zastosowaniem gwarantowanej kwoty podwyżki w wysokości 250 zł brutto. Jakie są terminy wypłat rent i emerytur?

    KNF ostrzega: Sześć podmiotów działa bez zezwolenia

    Komisja Nadzoru Finansowego wpisała na listę ostrzeżeń publicznych kolejnych sześć podmiotów. Komisja zgłosiła do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez te firmy.

    Co z e-zwolnieniem, jeśli pracodawca nie założył profilu na (PUE) ZUS?

    Od 24 marca 2023 r. elektroniczne zaświadczenia lekarskie (e-ZLA) będą przekazywane na profile na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS płatników składek. Co jeśli nasz pracodawca nie założył takiego profilu?

    Jak zapewnić bezpieczeństwo na placu zabaw?

    Co zrobić, by nasze dziecko było bezpieczne na placu zabaw? Zabawa to spontaniczność, kreatywność, przyjemność i beztroska, dlatego rodzice i opiekunowie powinni być szczególnie czujni, aby zapewnić bezpieczne harce. Na co zwrócić uwagę przed wejściem na plac zabaw?

    Banki chcą ugód z frankowiczami, kredytobiorcy wolą iść do sądu

    Jak wynika z najnowszego badania, co ósmy frankowicz niebędący w sporze sądowym zainicjował ostatnio kontakt ze swoim bankiem w sprawie zaproponowania mu ugody. Dokładnie rok wcześniej, takich osób było nieznacznie więcej. Natomiast z blisko 14% do ponad 21% rdr. wzrosła grupa respondentów, z którymi bank z własnej inicjatywy skontaktował się w celu zawarcia ugody. Frankowiczów, którzy chcą polubownie załatwić sprawę, głównie interesuje przewalutowanie po uzgodnionym kursie lub unieważnienie umowy ze wzajemnym rozliczeniem.

    Krajowe Centrum Przetwarzania Danych już za trzy lata

    Krajowe Centrum Przetwarzania Danych ma powstać dzięki inwestycjom zaplanowanym na lata 2024-2026. Ma ono zapewnić ciągłość usług publicznych nawet podczas prób cyberataków. Rząd przyjął 21 marca projekt ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie KCPD. Centrum ma być realizowane w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności

    Zadłużenie Polaków rośnie. Ile jesteśmy winni?

    Polacy zadłużeni są na prawie 79 mld zł. W 2022 r. zadłużenie wzrosło o 6,4 mld zł, głównie z powodu zaległych alimentów i rat kredytów – wynika z raportu InfoDług. Najwięcej nierzetelnych dłużników i nieuregulowanych zobowiązań mają mieszkańcy Mazowsza.

    Straż Graniczna szuka muzyków. Muzyk to także funkcjonariusz

    Saksofoniści, klarneciści, waltorniści, sakshorniści oraz trębacze – takich muzyków poszukuje Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej z siedzibą w Karpackim Oddziale w Nowym Sączu. Kandydaci, oprócz muzycznego talentu, muszą się także wykazać tężyzną fizyczną. Będą występować z takimi instrumentami jak góralskie trombity czy dzwonki pasterskie. W procesie rekrutacji czeka ich m.in. badania wariografem.