REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Agata Wencel-Socha
Agata Wencel-Socha
Oprac. Paulina Karpińska
Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania
Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania

REKLAMA

REKLAMA

8 grudnia wejdzie w życie ustawa z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z potwierdzaniem aktualności nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów (dalej: ustawa usprawniająca proces scaleń). Nowa regulacja pozwoli na formalne zakończenie wszystkich tych postępowań, w których nastąpiło faktyczne scalenie gruntów, bez ostatecznego rozstrzygnięcia sądowego.
rozwiń >

Scalanie gruntów rolnych i leśnych

Jak wskazano w art. 1 ustawy usprawniającej proces scaleń, ten nowy akt prawny określa szczególne rozwiązania związane z potwierdzaniem aktualności nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia – w przypadku, gdy doszło do uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów i braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego. Chodzi tutaj o postępowania wszczęte i prowadzone na podstawie przepisów ustawy o scalaniu i wymianie gruntów (dalej: u.s.w.g.). Przypomnijmy, że ustawa ta reguluje kwestię scalania gruntów rolnych i leśnych. Warto na marginesie zaznaczyć, że kwestie scalania gruntów uregulowane są również w ustawie o gospodarce nieruchomościami, jednak ta druga regulacja odnosi się do gruntów przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne i leśne.

REKLAMA

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowe przepisy zakończą stare postępowania

Zacznijmy zatem od omówienia, o co chodzi w scalaniu gruntów rolnych i leśnych i skąd wziął się problem z niedokończonymi procesami, które teraz ma uregulować nowa ustawa. Celem scalenia gruntów jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania nieruchomościami w rolnictwie i leśnictwie. Proces ten ma na celu poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu. Scaleniem obejmuje się grunty położone w jednej lub kilku wsiach bądź w ich częściach, a grunty te tworzą obszar scalenia.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 stycznia 2022 r. (sygn. akt I OSK 27/21), „realizacja celów scalenia nie może dotyczyć każdej pojedynczej działki i sytuacji, gdyż jest to niemożliwe. Niekiedy kosztem pojedynczych działek czy interesów uczestników scalenia następuje istotna poprawa warunków gospodarowania na innych działkach, uzasadniająca w łącznym rozrachunku przyjęte rozwiązanie. Istotne jest, aby każdy z uczestników scalenia otrzymał w jego wyniku pełny ekwiwalent swego gospodarstwa pod względem wartościowym i ilościowym. Nawet rzeczywiście zaistniałe w jednostkowych przypadkach naruszenie indywidualnego interesu uczestników scalenia nie podważa legalności decyzji zatwierdzającej projekt scalenia, gdy zachowano podstawową zasadę wydzielenia gruntów określoną w art. 8 ust. 1 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zauważyć należy, że scaleniu nie podlegają grunty:

  • na których znajdują się zakłady górnicze i przemysłowe oraz prowadzona jest eksploatacja kopalin;
  • na których znajdują się zabytki historyczne, architektoniczne i rezerwaty przyrody;
  • użytkowane na cele gospodarki rybackiej;
  • przeznaczone na cele specjalne.

Z kolei grunty zabudowane mogą być scalane wyłącznie na wniosek właściciela.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - procedury

Postępowanie scaleniowe jest prowadzone przez właściwego starostę i może być wszczęte:

  • na wniosek większości właścicieli gospodarstw rolnych, położonych na projektowanym obszarze scalenia,
  • na wniosek właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru scalenia,
  • w określonych sytuacjach z urzędu, po uprzednim uzyskaniu opinii rady sołeckiej, a także działających na terenie danej wsi społeczno-zawodowych organizacji rolników.

REKLAMA

Założeniem omawianej procedury jest, że uczestnik scalenia lub wymiany otrzymuje grunty o równej wartości szacunkowej w zamian za działki dotychczas posiadane. Przy czym za równą wartość szacunkową uważa się również wartość o różnicy nieprzekraczającej 3 proc. Na zgodny wniosek zainteresowanych uczestników scalenia można im wydzielić grunty o innej wartości szacunkowej, stosując dopłaty.

Grunty objęte scaleniem szacuje oraz opracowuje projekt scalenia upoważniony przez starostę geodeta-projektant scalenia, przy udziale powołanej przez ten organ komisji pełniącej funkcje doradcze. W skład tej komisji wchodzą:

1) wszyscy uczestnicy scalenia, a jeśli liczba uczestników jest większa niż 10 osób ‒ rada uczestników scalenia;

2) przedstawiciel społeczno-zawodowych organizacji rolników;

3) przedstawiciel Krajowego Ośrodka będącego uczestnikiem scalenia;

4) przedstawiciel starosty, na którego terenie działania są położone grunty objęte scaleniem;

5) przedstawiciel izby rolniczej, na której terenie działania są położone grunty objęte scaleniem;

6) przedstawiciel gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem;

7) sołtys lub członek rady sołeckiej wsi, której grunty tworzą obszar scalenia.

REKLAMA

Zasady szacunku gruntów ustalają uczestnicy scalenia w drodze uchwały. Jeżeli jednak starosta uzna, że szacunek ten byłby sprzeczny ze słusznym interesem uczestnika, to szacunku gruntów dokonuje się na podstawie cen obowiązujących przy sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych, z uwzględnieniem położenia gruntów na obszarze scalenia oraz ich przydatności rolniczej i funkcji terenu wynikającej z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Jest to postępowanie specyficzne, cechujące się wieloma odstępstwami od innych postępowań administracyjnych. W decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia zawiera się postanowienie o rygorze jej natychmiastowej wykonalności. Co oznacza, że od chwili jej wydania wszystkich uczestników scalenia obowiązują m.in. nowe lokalizacje i powierzchnie działek. Decyzja taka rodzi nieodwracalne skutki prawne oraz w terenie, dotyczące nowego podziału gruntów na scalonym obszarze. Konsekwencją powyższego jest dokonanie nowych zapisów w ewidencji gruntów i budynków, a następnie ujawnienia nowych danych w księgach wieczystych. Warto zwrócić uwagę, że po wszczęciu postępowania scaleniowego w dziale III księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości objętej scaleniem wpisuje się ostrzeżenie o wszczęciu takiego postępowania. Zbycie, podział, obciążenie hipoteki nieruchomości objętych scaleniem jest utrudnione, każda taka czynność wymaga bowiem zgody starosty. Jak łatwo się domyślić, postępowania te mają długotrwały charakter z uwagi na wielość stron i trudność w zaspokojeniu interesów każdej z nich.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - znaczenie nowej regulacji

Ustawa usprawniająca proces scaleń gruntów rolnych i leśnych ma doniosłe znaczenie dla wszystkich tych postępowań scaleniowych, które formalnie nie zostały zakończone, natomiast nastąpiło już faktyczne scalenie gruntów, czyli została wydana decyzja zatwierdzająca scalenie, jednak nie jest ona prawomocna.

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, wprowadzane przepisy mają rozwiązać problem przedłużających się procesów scaleniowych, w których została już wydana decyzja zatwierdzająca projekt scalenia gruntów, lecz z różnych przyczyn została ona następnie, po wielu latach od wydania, wyeliminowana z obrotu prawnego (np. w wyniku uchylenia przez sąd).

Taka sytuacja skutkuje tym, że dane wynikające z operatu poscaleniowego opracowanego na podstawie tej decyzji zostały już wpisane do ewidencji gruntów i budynków, a to z kolei dało podstawę do ujawnienia danych w księgach wieczystych. Nowa ustawa przewiduje, że w przypadku uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów i braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego nowe dane ujawnione w ewidencji gruntów i budynków, wynikające z ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów, mają przymiot aktualności w zakresie nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych na nowych zasadach - zadania starosty

W celu potwierdzenia aktualności nowych danych dla obszaru scalenia gruntów starosta będzie wydawał z urzędu „Zaświadczenie potwierdzające aktualność nowych danych ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków na podstawie ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu scalenia gruntów”. Owo zaświadczenie:

  • stanowić będzie załącznik do operatu scaleniowego przyjętego do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;
  • zostanie przekazywane do właściwego sądu wieczystoksięgowego i stanowić będzie podstawę:

1) wpisu z urzędu w dziale I księgi wieczystej podstawy oznaczenia nieruchomości,

2) wykreślenia z urzędu w dziale III księgi wieczystej ostrzeżenia o niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, oraz do odmowy wpisu ostrzeżenia;

3) oznaczenia nieruchomości przy zakładaniu księgi wieczystej.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych na nowych zasadach a księga wieczysta

Dokonanie wpisów oraz złożenie wniosków o założenie księgi wieczystej, o których mowa powyżej, zwolniono z opłat sądowych. Takie zaświadczenie starosta będzie wydawał również w przyszłości dla gruntów o uregulowanym stanie prawnym, w terminie 12 miesięcy od dnia uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów i braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego. Przepisy szczegółowo regulują zakres informacji, jakie winny zawierać powyższe zaświadczenia.

Scalanie gruntów rolnych i leśnych - nowa procedura dla starych postępowań

Podsumowując, nowa ustawa usprawniająca proces scaleń pozwoli na formalne zakończenie wszystkich tych postępowań scaleniowych, w których nastąpiło faktyczne scalenie gruntów bez ostatecznego rozstrzygnięcia sądowego. 

Realizacja celów scalenia nie może dotyczyć każdej pojedynczej działki i sytuacji, gdyż jest to niemożliwe. Niekiedy kosztem pojedynczych działek czy interesów uczestników scalenia następuje istotna poprawa warunków gospodarowania na innych działkach uzasadniająca w łącznym rozrachunku przyjęte rozwiązanie. Istotne jest, aby każdy z uczestników scalenia otrzymał w jego wyniku pełny ekwiwalent swego gospodarstwa pod względem wartościowym i ilościowym.

Wyrok NSA z 4 stycznia 2022 r., sygn. akt I OSK 27/21

Podstawa prawna

  1. art. 1 ustawy z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z potwierdzaniem aktualności nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów (Dz.U. poz. 2417)
  2. art. 8 ust. 1 ustawy z 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 908)
  3. ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2185)
  4. art. 10 ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1728; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1846)

Agata Wencel-Socha, radca prawny, Sowisło Topolewski Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych S.K.A

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Renciści czekają na nowy dodatek. Co z pracami legislacyjnymi?

Osoby pobierające renty z tytułu niezdolności do pracy dopytują o nowy dodatek. W tym momencie nie wiadomo jeszcze, kiedy taka zmiana mogłaby zostać wprowadzona.

Wzrósł dług Polski: Zła wiadomość dla rządu i samorządów, to już 57,4% PKB

Dług polskiego sektora instytucji rządowych oraz samorządowych (general government) wzrósł do 57,4% PKB w pierwszym kwartale 2025 r. z 55,3% PKB zanotowanych kwartał wcześniej. Takie dane podał Eurostat. Natomiast w pierwszym kwartale 2024 r. wskaźnik ten wyniósł 51,3% PKB.

Unijna reforma praw pasażerów 2025 – co się zmieni przed kolejnym sezonem wakacyjnym?

Planujesz podróż samolotem? Już wkrótce unijne przepisy dotyczące praw pasażerów przejdą największą reformę od dwudziestu lat. Rada Unii Europejskiej zatwierdziła nowelizację rozporządzenia 261/2004, które od dwóch dekad regulowało zasady odszkodowań i opieki w razie opóźnień oraz odwołań lotów. Nowe przepisy mają zostać uchwalone jeszcze w 2025 roku, a ich wejście w życie przewiduje się na przełomie jesieni i zimy, najpóźniej przed sezonem wakacyjnym 2026

Koniec z papierologią: będzie zlikwidowany obowiązek przechowywania papierowych zgłoszeń do ZUS przez 5 lat

Mają zajść kolejne zmiany w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350). Tym razem będą to jednak deregulacje na korzyść pracodawców. Dlaczego? Bo zapowiadany jest koniec z papierologią: będzie zlikwidowany obowiązek przechowywania papierowych zgłoszeń do ZUS przez 5 lat.

REKLAMA

Emerytalna rewolucja Karola Nawrockiego: Co najmniej 150 zł podwyżki dla seniorów? Projekt już 6 sierpnia

Nowo wybrany prezydent Karol Nawrocki zapowiedział rewolucję w sposobie waloryzacji emerytur i rent. Jego obietnica może oznaczać realne zmiany w domowych budżetach milionów polskich emerytów – szczególnie tych, którzy otrzymują najniższe świadczenia. Czy nowy system będzie bardziej sprawiedliwy? Jakie konkretnie rozwiązania zapowiada Nawrocki? I kto zyska najwięcej?

Inwigilowani? ZUS udostępni dane przedsiębiorców bankom, instytucjom finansowym, kredytowym czy pożyczkowym

Czujemy się w pewnym sensie inwigilowani - podkreślają przedsiębiorcy, którzy zapoznają się z kolejnym projektem zmian przepisów przygotowanym przez MRPiPS. Tym razem chodzi o zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Generalnie intencja jest taka, że ZUS udostępni dane z kont płatników składek szerszemu gronu podmiotów: bankom, instytucjom finansowym, kredytowym, pożyczkowym. Po co? Pytają przedsiębiorcy.

Rewolucja w L4: w czasie zwolnienia, pracownik (od czasu do czasu) będzie musiał odebrać telefon od szefa i odpisać na e-maila, ale będzie też mógł pobierać jednocześnie zasiłek chorobowy i 100 proc. wynagrodzenia

Przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (nr w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UD114) zakłada wprowadzenie istotnych zmian w zakresie tego co wolno, a czego nie wolno pracownikowi w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim – począwszy od podejmowania sporadycznych, incydentalnych czynności, będących przejawami aktywności zawodowej, a na wykonywaniu pracy u innego pracodawcy (tym samym – pobierając jednocześnie zasiłek chorobowy i 100 proc. wynagrodzenia) skończywszy.

Duża podwyżka świadczenia dla mężczyzny z rocznika 1957. Kolejne prawomocne orzeczenie sądu powszechnego po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20

Przybywa prawomocnych orzeczeń w sprawach po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20. Przedstawię wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku.

REKLAMA

Niski wiek emerytalny kobiet to bomba z opóźnionym zapłonem. Polki stracą tysiące na emeryturze

Polska starzeje się w szybkim tempie, co już dziś budzi poważne obawy o przyszłość systemu emerytalnego. Międzynarodowy Fundusz Walutowy alarmuje: jeśli nie zostaną wprowadzone pilne reformy, do 2050 roku świadczenia mogą spaść nawet o jedną trzecią. Najbardziej ucierpią kobiety, osoby o niskich dochodach i pracownicy niestandardowi. Czy jest jeszcze czas, by uniknąć kryzysu?

Nadchodzą rewolucyjne zmiany w świadectwie pracy? Chodzi o jedną rubrykę. Prezes UODO pisze do MRPiPS

Współczesny rynek pracy wymaga elastyczności, kompetencji i transparentności, a prawo musi podążać za zmianami społecznymi, technologicznymi ale co ciekawe czasami także za prywatnymi decyzjami pracowników. W tym wszystkim istotne znaczenie ma świadectwo pracy, którego wzór jest uregulowany jako załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (Dz.U. 2016 poz. 2292). Co zatem się zmieni?

REKLAMA