Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wyłączenie sędziego z urzędu

REKLAMA

REKLAMA

Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd. Urzeczywistnieniem tego prawa w procedurze karnej jest instytucja wyłączenia sędziego. Jej istota polega na tym, że jeżeli zachodzą okoliczności, które stanowią (lub mogą stanowić) naruszenie bezstronności lub niezawisłości sędziowskiej dany sędzia zostaje z mocy prawa wyłączony i na jego miejsce wstępuje inny sędzia.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego wyłączenie sędziego może nastąpić w dwóch sytuacjach: z mocy prawa (z urzędu; tzw. „iudex inhabilis”- art. 40 Kodeksu postępowania karnego) oraz na wniosek (tzw. iudex suspectus – art. 41 i nast. Kodeksu postępowania karnego).

REKLAMA

Jak następuje wyłączenie?

Wyłączenie sędziego z urzędu następuje automatycznie wtedy, gdy wystąpiła któraś z podanych w art. 40 § 1 Kodeksu postępowania karnego okoliczności. O wyłączeniu sędziego w tym wypadku nie decyduje sąd postanowieniem (tak jak ma to miejsce w sytuacji wyłączenia na wniosek), lecz następuje to automatycznie (z mocy prawa). Chodzi o to, że jeżeli sędzia z powodu przyczyn wskazanych w tym przepisie złoży wniosek o swoje wyłączenie lub taki wniosek złoży strona to albo dany sędzia do sprawy nie zostanie wyznaczony przez prezesa sądu, albo zostanie zmieniony, (jeśli został już do niej wyznaczony) bez obrad nad sensem takiego wniosku.

Skutki procesowe orzekania przez wyłączonego sędziego

Należy mieć na uwadze, że orzekanie przez sędziego wyłączonego z mocy prawa stanowi poważną obrazę przepisów prawa procesowego (poważne uchybienie) brane pod uwagę przez wszystkie instancje odwoławcze z urzędu i powodujące konieczność uchylenia wyroku (w razie rozpatrywania sprawy wskutek apelacji lub kasacji) lub konieczność wznowienia postępowania karnego, (jeżeli wyrok jest już prawomocny).

Przyczyny wyłączenia sędziego

REKLAMA

Przyczyny wyłączenia sędziego są wymienione enumeratywnie w art. 40 § 1 Kodeksu postępowania karnego, co oznacza, że stanowią one katalog zamknięty, czyli poza tymi przyczynami nie ma innych okoliczności, które decydowałyby o wyłączeniu sędziego z mocy prawa. Wskazanych przesłanek jest 10.

Pierwsza przesłanka (art. 40 § 1 pkt 1) stanowi, że przyczyną wyłączenia sędziego z mocy prawa jest okoliczność, kiedy sprawa dotyczy sędziego bezpośrednio, np., gdy sędzia jest pokrzywdzonym, bądź też oskarżonym w sprawie, w której ma orzekać. Zgodnie z rzymską paremią: Nemo iudex in sua causa (nikt nie może być sędzią we własnej sprawie).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz: Postępowanie karne

Druga przesłanka (art. 40 § 1 pkt 2) stanowi, że przyczyną wyłączenia sędziego z mocy prawa jest okoliczność, kiedy dany sędzia jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób. Przez wspólne pożycie rozumie się przykładowo pożycie w związku konkubinatu.

REKLAMA

Kolejna okoliczność (art. 40 § 1 pkt 3) to sytuacja, kiedy dany sędzia jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli, np. taką osobą może być zięć, szwagier.

Czwarta przesłanka (art. 40 § 1 pkt 4) stanowi o tym, że wyłączeniu podlega sędzia, który był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły. Oznacza to, że sędzia, który był świadkiem czynu lub został w postępowaniu przygotowawczym przesłuchiwany w charakterze świadka podlega wyłączeniu. Występowanie wcześnie w procesie jako biegły (sporządzenie opinii) również powoduje wyłączenie sędziego.

Następna przesłanka (art. 40 § 1 pkt 5) stanowi, że przyczyną wyłączenia sędziego z mocy prawa jest okoliczność, kiedy sędzia ten brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze. Często się zdarza migracja pomiędzy zawodami prawniczymi, pomiędzy stanowiskiem sędziego, zawodem adwokata, (który może występować jako obrońca lub pełnomocnik), czy radcy prawnego (będącego przykładowo pełnomocnikiem). Przepis ten odnosi się również do sytuacji, kiedy sprawa dotyczy nieletniego, który ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 10 Kodeksu karnego, a którego rodzicem (przedstawicielem ustawowym) jest sędzia, któremu przydzielono tę sprawę.

Szósta przesłanka (art. 40 § 1 pkt 6) odnosi się do sytuacji, kiedy wskazany sędzia brał już udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie. Istotą zaskarżenia orzeczenia lub zarządzenia jest to, że rozpoznawane jest ono ponownie przez sąd, ale o innym personalnie składzie.

Kolejna okoliczność, to okoliczność z art. 40 § 1 pkt 7, kiedy to sędzia brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone. Zrozumiałe jest bowiem, że jeżeli sąd odwoławczy przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania, to właściwym jest skład, w którym żaden z członków wcześniej sprawy tej nie rozpoznawał.

Okolicznością wyłączenia sędziego, (art. 40 § 1 pkt 9) jest również sytuacja, kiedy sędzia nie może rozpoznawać sprawy, w której wniesiono sprzeciw od wyroku nakazowego.

Również sędzia, który wcześniej w tej sprawie prowadził mediację jest wyłączony z mocy prawa od orzekania w tej sprawie (art. 40 § 1 pkt 10).

Przepis art. 40 § 3 KPK wskazuje również, że sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.

Należy również pamiętać, że wskazane powyżej powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli (art. 40 § 2).

Zobacz serwis: Wykroczenia

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Nowe kary już od 1 października. Nawet 20 lat więzienia dla pijanych kierowców

    Według dziennych statystyk, prowadzonych przez polską Policję, od początku roku zatrzymano ponad 70 000 pijanych kierowców. Już 1 października dojdzie do kolejnego zaostrzenia przepisów. Czy wyższe kary za jazdę na podwójnym gazie sprawią, że rodzime drogi staną się bezpieczniejsze?

    Wybory 2023. Do kiedy można się zgłosić na bezpłatny transport? Wkrótce mija termin!

    Bezpłatny transport do lub z lokalu wyborczego. Zamiar skorzystania można zgłosić w gminie do 2 października. Do 5 października gminy podadzą do publicznej wiadomości, jak będzie zorganizowany przewóz pasażerów w dniu wyborów. 

    Jak inflacja wpływa na ubezpieczenia? Rzecznik Finansowy przygotował analizę

    Eksperci Biura Rzecznika Finansowego przygotowali specjalne opracowanie. Możemy dowiedzieć się z niego czym jest inflacja i jak wpływa na umowy ubezpieczenia, jakie konsekwencje niesie za sobą tzw. nadubezpieczenie lub niedoubezpieczenie mienia, jakie działania podjąć, aby zminimalizować skutki inflacji i uchronić się przed otrzymaniem świadczenia w wysokości, nie pozwalającej na pokrycie poniesionej szkody.

    24 dni w sanatorium z ZUS. Kto może skorzystać z rehabilitacji?

    Rehabilitacja z ZUS może odbywać się w systemie ambulatoryjnym albo stacjonarnym. W przypadku tej drugiej- kuracjusz może spędzić ponad trzy tygodnie na wjeździe w sanatorium. 

    REKLAMA

    Mowa nienawiści

    Mowa nienawiści (tzw. hate speech) to zjawisko, które może występować zarówno w przestrzeni online, jak i offline. Ma ono poważne negatywne skutki społeczne. Na mowę nienawiści są szczególnie narażone dzieci.

    Czym jest świadczenie rehabilitacyjne i komu przysługuje?

    Zdarza się, iż z powodu długotrwałej choroby czy konieczności rehabilitacji powrót do pracy nie jest jeszcze możliwy. Wielu pracowników zastanawia się wówczas nad możliwością otrzymania świadczenia rehabilitacyjnego. Co to za rozwiązanie? Komu przysługuje i na jak długo? Prezentujemy najważniejsze informacje.

    Minister Telus: Ukraina złożyła propozycję licencjonowania towarów rolnych

    Minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus powiedział: Ukraina złożyła propozycję licencjonowania towarów rolnych; jeżeli Polska powie, że do końca roku nie potrzebuje czterech zbóż, to nie będą wydawane licencje. Jest to kwestia do rozważenia, ale wydaje się, że jest to dobra propozycja.

    Wydatki związane z edukacją dziecka mogą być problemem, gdy brakuje alimentów

    Dla w sumie 6,446 mln młodych ludzi 1 września rozpoczął się rok szkolny 2023/2024. Wśród nich jest ok. 1,46 mln przedszkolaków oraz 4,66 mln uczniów szkół podstawowych i średnich. Dla zdecydowanej większości tych żaków nowy rok szkolny to czas potężnych wyzwań i sukcesów. Stres związany z edukacją pociech nie omija także rodziców, od których również w tym zakresie wymaga się bardzo dużo – od zaangażowania, wspierania szkolnych inicjatyw, po finansowanie m.in. wycieczek, licznych atrakcji czy dodatkowych lekcji lub zajęć pozalekcyjnych. 

    REKLAMA

    Trolling

    Trolling stanowi obecnie poważne zagrożenie w komunikacji pomiędzy użytkownikami Internetu. Jakie metody obrażania w sieci najczęściej spotykamy i w jaki sposób możemy się przed nimi chronić?

    "Następca tronu Dubaju" oszukał seniora na ponad 70 tys. zł

    Kolejna ofiara oszustwa "na legendę". 76-letni mieszkaniec Krakowa stracił ponad 70 tys. zł. Policja apeluje o rozsądek i zachowanie czujności.

    REKLAMA