REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.
Porada Infor.pl

Wyłączenie sędziego z urzędu

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wyłączenie sędziego z urzędu następuje automatycznie,gdy wystąpiła któraś z okoliczności podanych w Kodeksie postępowania karnego.
Wyłączenie sędziego z urzędu następuje automatycznie,gdy wystąpiła któraś z okoliczności podanych w Kodeksie postępowania karnego.

REKLAMA

REKLAMA

Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd. Urzeczywistnieniem tego prawa w procedurze karnej jest instytucja wyłączenia sędziego. Jej istota polega na tym, że jeżeli zachodzą okoliczności, które stanowią (lub mogą stanowić) naruszenie bezstronności lub niezawisłości sędziowskiej dany sędzia zostaje z mocy prawa wyłączony i na jego miejsce wstępuje inny sędzia.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego wyłączenie sędziego może nastąpić w dwóch sytuacjach: z mocy prawa (z urzędu; tzw. „iudex inhabilis”- art. 40 Kodeksu postępowania karnego) oraz na wniosek (tzw. iudex suspectus – art. 41 i nast. Kodeksu postępowania karnego).

REKLAMA

Jak następuje wyłączenie?

Wyłączenie sędziego z urzędu następuje automatycznie wtedy, gdy wystąpiła któraś z podanych w art. 40 § 1 Kodeksu postępowania karnego okoliczności. O wyłączeniu sędziego w tym wypadku nie decyduje sąd postanowieniem (tak jak ma to miejsce w sytuacji wyłączenia na wniosek), lecz następuje to automatycznie (z mocy prawa). Chodzi o to, że jeżeli sędzia z powodu przyczyn wskazanych w tym przepisie złoży wniosek o swoje wyłączenie lub taki wniosek złoży strona to albo dany sędzia do sprawy nie zostanie wyznaczony przez prezesa sądu, albo zostanie zmieniony, (jeśli został już do niej wyznaczony) bez obrad nad sensem takiego wniosku.

Skutki procesowe orzekania przez wyłączonego sędziego

Należy mieć na uwadze, że orzekanie przez sędziego wyłączonego z mocy prawa stanowi poważną obrazę przepisów prawa procesowego (poważne uchybienie) brane pod uwagę przez wszystkie instancje odwoławcze z urzędu i powodujące konieczność uchylenia wyroku (w razie rozpatrywania sprawy wskutek apelacji lub kasacji) lub konieczność wznowienia postępowania karnego, (jeżeli wyrok jest już prawomocny).

Przyczyny wyłączenia sędziego

REKLAMA

Przyczyny wyłączenia sędziego są wymienione enumeratywnie w art. 40 § 1 Kodeksu postępowania karnego, co oznacza, że stanowią one katalog zamknięty, czyli poza tymi przyczynami nie ma innych okoliczności, które decydowałyby o wyłączeniu sędziego z mocy prawa. Wskazanych przesłanek jest 10.

Pierwsza przesłanka (art. 40 § 1 pkt 1) stanowi, że przyczyną wyłączenia sędziego z mocy prawa jest okoliczność, kiedy sprawa dotyczy sędziego bezpośrednio, np., gdy sędzia jest pokrzywdzonym, bądź też oskarżonym w sprawie, w której ma orzekać. Zgodnie z rzymską paremią: Nemo iudex in sua causa (nikt nie może być sędzią we własnej sprawie).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz: Postępowanie karne

Druga przesłanka (art. 40 § 1 pkt 2) stanowi, że przyczyną wyłączenia sędziego z mocy prawa jest okoliczność, kiedy dany sędzia jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób. Przez wspólne pożycie rozumie się przykładowo pożycie w związku konkubinatu.

REKLAMA

Kolejna okoliczność (art. 40 § 1 pkt 3) to sytuacja, kiedy dany sędzia jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli, np. taką osobą może być zięć, szwagier.

Czwarta przesłanka (art. 40 § 1 pkt 4) stanowi o tym, że wyłączeniu podlega sędzia, który był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły. Oznacza to, że sędzia, który był świadkiem czynu lub został w postępowaniu przygotowawczym przesłuchiwany w charakterze świadka podlega wyłączeniu. Występowanie wcześnie w procesie jako biegły (sporządzenie opinii) również powoduje wyłączenie sędziego.

Następna przesłanka (art. 40 § 1 pkt 5) stanowi, że przyczyną wyłączenia sędziego z mocy prawa jest okoliczność, kiedy sędzia ten brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze. Często się zdarza migracja pomiędzy zawodami prawniczymi, pomiędzy stanowiskiem sędziego, zawodem adwokata, (który może występować jako obrońca lub pełnomocnik), czy radcy prawnego (będącego przykładowo pełnomocnikiem). Przepis ten odnosi się również do sytuacji, kiedy sprawa dotyczy nieletniego, który ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 10 Kodeksu karnego, a którego rodzicem (przedstawicielem ustawowym) jest sędzia, któremu przydzielono tę sprawę.

Szósta przesłanka (art. 40 § 1 pkt 6) odnosi się do sytuacji, kiedy wskazany sędzia brał już udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie. Istotą zaskarżenia orzeczenia lub zarządzenia jest to, że rozpoznawane jest ono ponownie przez sąd, ale o innym personalnie składzie.

Kolejna okoliczność, to okoliczność z art. 40 § 1 pkt 7, kiedy to sędzia brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone. Zrozumiałe jest bowiem, że jeżeli sąd odwoławczy przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania, to właściwym jest skład, w którym żaden z członków wcześniej sprawy tej nie rozpoznawał.

Okolicznością wyłączenia sędziego, (art. 40 § 1 pkt 9) jest również sytuacja, kiedy sędzia nie może rozpoznawać sprawy, w której wniesiono sprzeciw od wyroku nakazowego.

Również sędzia, który wcześniej w tej sprawie prowadził mediację jest wyłączony z mocy prawa od orzekania w tej sprawie (art. 40 § 1 pkt 10).

Przepis art. 40 § 3 KPK wskazuje również, że sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.

Należy również pamiętać, że wskazane powyżej powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli (art. 40 § 2).

Zobacz serwis: Wykroczenia

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Tusk obiecuje: Kwota wolna wzrośnie do 60 tys. zł, ale nie w tym roku

Premier Donald Tusk nie owija w bawełnę: podniesienie kwoty wolnej od podatku to jego priorytet, ale w 2025 roku Polacy nie mają na co liczyć. „To moja twarda obietnica – zrealizuję ją w tej kadencji” – zapowiada. Warunek? Deficyt musi trzymać się w ryzach, bo inaczej grozi nam utrata miliardów z UE.

Tydzień, maksymalnie dwa. Wielu pracowników nie czeka dłużej na wynik rekrutacji

6 na 10 badanych pracowników fizycznych deklaruje, iż maksymalny czas rekrutacji, jakiego oczekują od potencjalnego pracodawcy, to dwa tygodnie. Tak wynika z badania „Rynek pracowników fizycznych”, przeprowadzonego na zlecenie serwisu Pracuj.pl.

Obniżenie wieku emerytalnego dla kolejnej grupy zawodowej już w 2026 r.? Resort pracy daje minus Senatorom [PROJEKT]

Trwają prace nad obniżeniem wieku emerytalnego dla kolejnej grupy zawodowej. Chodzi o projekt nowelizacji o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o emeryturach pomostowych wniesiony przez senatorów 18 grudnia 2024 r. Projekt trafił do sejmu na początku maja 2025 r.

Specjalny dodatek z ZUS trafił do 133,6 tys. osób w Polsce. Sprawdź konto

Specjalny dodatek z ZUS trafił do 133,6 tys. osób w Polsce. Warto zweryfikować swoje konto, ponieważ w wielu przypadkach ZUS wypłacił świadczenie automatycznie, bez składania wniosku. Wielu osobom należą się bowiem z urzędu dodatkowe pieniądze i to nie miało, bo z wyrównaniem od stycznia i z uwzględnieniem marcowej waloryzacji.

REKLAMA

Zmiany w e-ZLA już od 15 czerwca 2025 r. Zwolnienia lekarskie będą wyłącznie akceptowane w protokole HTTP/1.1

Od 15 czerwca 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wymusi korzystanie wyłącznie z protokołu HTTP/1.1 przy przesyłaniu elektronicznych zwolnień lekarskich (e-ZLA). O co chodzi z tą zmianą techniczną? ZUS odpowiada: Pacjenci mogą czuć się spokojnie.

Niemcy ujawnili ilu mają migrantów. To już ponad jedna czwarta mieszkańców

Ilu migrantów jest u naszego zachodniego sąsiada? Z danych ujawnionych przez Federalny Urząd Statystyczny wynika, że ubiegłym roku w Niemczech mieszkało około 21,2 miliona osób z historią migracji. A zatem jest to już ponad jedna czwarta mieszkańców Niemiec.

Pokaźne zyski z PPK: 135-181 % przez ponad 5 lat. Jak sprawdzić stan rachunku PPK? Wypłacić można zawsze ale przed 60 urodzinami są potrącenia

Zysk statystycznego uczestnika PPK od grudnia 2019 roku do kwietnia 2025 r. wyniósł 135-181 proc. - biorąc pod uwagę kwoty, które uczestnik sam wpłacił. Taka informacja została podana w opublikowanym 21 maja 2025 r. nr 5 (43) biuletynu miesięcznego Pracowniczych Planów Kapitałowych.

Debata Trzaskowski – Nawrocki [RELACJA NA ŻYWO]

Debata między kandydatem Koalicji Obywatelskiej Rafałem Trzaskowskim a popieranym przez Prawo i Sprawiedliwość Karolem Nawrockim. Relacja na żywo.

REKLAMA

Przez tę lukę prawną, konto bankowe może zostać wyczyszczone do zera. „Takie sytuacje zdarzają się częściej niż mogłoby się wydawać, a konsekwencje bywają dramatyczne"

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobowe działalności gospodarcze nie są chronieni przed zajęciem przez komornika środków zgromadzonych przez nich na koncie bankowym w takim zakresie, jak osoby zatrudnione w ramach stosunku pracy, w stosunku do których obowiązuje tzw. kwota wolna od potrąceń, której celem jest zabezpieczenie im tzw. minimum egzystencjalnego. Powyższa luka prawna – jak zwraca uwagę mec. Adam Kaczor z Kancelarii Restrukturyzacyjnej KPR – nierzadko skutkuje nie tylko likwidacją działalności, ale „dramatem całej rodziny”.

Miały być dopłaty, a są mandaty – i to 1500 zł. Biorą się za rowerzystów

Rządowe zapowiedzi dotyczące dofinansowania zakupu rowerów elektrycznych pojawiają się regularnie a jak dotąd nie wykroczyły poza status: obietnicy. Co najmniej od roku słyszymy, że „już niedługo” pojawią się konkretne środki wsparcia, a instytucje takie jak NFOŚiGW oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska uruchomią programy, które mają objąć nawet kilkadziesiąt tysięcy potencjalnych nabywców rowerów elektrycznych. Zamiast tego jest akcja policji i są mandaty dla cyklistów i to niemałe bo nawet 1500 zł. Co dalej z pseudo e-rowerami?

REKLAMA