Skutki nieuiszczenia grzywny w terminie

W przypadku braku wpłacenia należności grzywna może zostać wyegzekwowana w drodze egzekucji. Egzekucję wszczyna się zarówno wówczas gdy grzywna nie została wcale opłacona jak również wówczas gdy została opłacona w niepełnej wysokości. 

Natomiast jeśli skazany nie uiścił grzywny, a egzekucja grzywny okaże się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę nieprzekraczającą stu dwudziestu stawek dziennych na pracę społecznie użyteczną, przyjmując, że dziesięć stawek dziennych jest równoważnych miesiącowi pracy społecznie użytecznej, z zaokrągleniem do pełnego miesiąca. Pracę społecznie użyteczną określa się w miesiącach, ustalając wymiar godzin pracy w stosunku miesięcznym. Podkreślić przy tym należy, że zamiana kary grzywny na prace społecznie użyteczne może nastąpić tylko i wyłącznie za zgodą skazanego.

Zobacz: Kodeks karny wykonawczy

Wprawdzie zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest fakultatywna, a więc sąd nie ma obowiązku dokonywania takiej zamiany nawet w razie wyrażenia na to zgody przez skazanego, jednakże w przypadku, gdy skazany wnosi o wydanie takiej decyzji procesowej, obowiązkiem sądu jest dokładne ustalenie i ocena, czy istnieją przesłanki uzasadniające uwzględnienie wniosku skazanego (postanowienie SA w Lublinie z dnia 19 lipca 1999 r., II AKz 284/99, "Prok. i Prawo" 2000, nr 3, poz. 25). W razie bezzasadności wniosku, sąd wydaje postanowienie o jego nieuwzględnieniu.

Jeżeli skazany, mimo możliwości, nie uiści grzywny w terminie ani też nie podejmie prac społecznie użytecznych – Sąd orzeka wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności przyjmując, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm stawkom dziennym; kara zastępcza nie może przekraczać 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo, a jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.

Analizując powyższy przepis należy stwierdzić, że do orzeczenia w miejsce grzywny zastępczej kary pozbawienia wolności niezbędne jest spełnienie następujących przesłanek:

• skazany mimo możliwości nie uiścił w całości lub w części orzeczonej kary grzywny ani nie podjął zastępczej kary w postaci prac społecznie użytecznych