Dzieciobójstwo w polskim prawie karnym

Problemy rodzinne czy finansowe stanowią główną przyczynę zabójstw dzieci. Oprócz tego kolejną przyczyną są także problemy natury psychicznej, które objawiają się np. niechęcią do własnego dziecka. Czy w związku z powyższym każde zabójstwo dziecka stanowi dzieciobójstwo?

Dzieciobójstwo - Kodeks karny

W myśl art. 149 Kodeksu karnego (dalej: k.k.) dzieciobójstwa (również określane jako zabójstwo noworodka) dopuszcza się matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu. Za taki czyn ustawodawca przewidział karę pozbawienia wolności w wymiarze od 3 (trzech) miesięcy do 5 (pięciu) lat. Oznacza to, że dzieciobójstwo stanowi występek popełniony umyślnie, jest ścigane z oskarżenia publicznego, może być popełnione tylko przez biologiczną matkę na własnym dziecku i musi pozostawać w bezpośrednim związku z porodem, który zgodnie z poglądami nauki może występować nawet do kilku dni po urodzeniu dziecka. Po wyczerpaniu tak rozumianej bliskości czasowej, zabójstwo dziecka w dowolnym i późniejszym okresie jego życia nie będzie stanowiło dzieciobójstwa z art. 149 k.k., tylko będzie klasycznie rozumianym zabójstwem z art. 148 k.k.

W praktyce przestępstwo dzieciobójstwa stanowi uprzywilejowany typ zabójstwa, który jest ściśle powiązany ze stanem psychicznym kobiety, ale tylko w czasie porodu. Fakt ten potwierdza m.in. wyrok SA w Warszawie o sygn. akt II AKa 176/18 z dnia 11 września 2018 roku, w którym zwrócono uwagę, iż „warunkiem odpowiedzialności jest wykazanie specyficznego, odbiegającego od normy i destrukcyjnego wpływu porodu na stan psychiczny rodzącej. Przyjmuje się, że taki wpływ może spowodować poród długotrwały, obciążony komplikacjami, skutkujący obrażeniami kobiety a w związku z tym powodujący ponadprzeciętne cierpienie fizyczne i psychiczne; to ostatnie może także wynikać z warunków i okoliczności, w jakich poród się odbywa.”

Dzieciobójstwo - przyczyny

Brzmienie obecnie przyjętej przez ustawodawcę dyspozycji przepisu ustawy karnej, nakazuje przyjąć, iż niniejszy przepis wyklucza wpływ czynników pozaporodowych na rodzącą, co wynika z treści wyroku SA we Wrocławiu, sygn. akt II AKa 196/17 z dnia 9 sierpnia 2017 roku. Taki pogląd sugeruje, iż okolicznością łagodzącą dla sprawczyni zabójstwa dziecka nie będą np. problemy finansowe, porzucenie ciężarnej kobiety przez partnera czy środowisko z którego się wywodzi. Jako negatywną przesłankę do uznania zabójstwa dziecka w uprzywilejowanym typie z art. 149 k.k. można uznać również ukrywanie ciąży przez kobietę, co wynika z kolei z treści wyroku SA we Wrocławiu, sygn. akt II AKa 196/17 z dnia 9 sierpnia 2017 roku. Ponieważ w treści przepisu jest wprost wskazana zależność między matką a porodem, to należy również przyjąć, że sprawczynią przestępstwa dzieciobójstwa nie może być np. macocha, babcia czy opiekunka dziecka.

Ważne!
Jeżeli zabójstwo dziecka było planowane przed jego urodzeniem, to wówczas nie można mówić o uprzywilejowanym zabójstwie (dzieciobójstwie) nawet gdy nastąpiło ono w okresie porodu.

Brak bezpośredniego związku pomiędzy porodem a stanem psychicznym kobiety daje podstawy do uznania, że nie mamy do czynienia z dzieciobójstwem, tylko z klasycznym zabójstwem z art. 148 k.k.