Ile mogą dorobić osoby otrzymujące renty rodzinne

Aktualne kwoty można znaleźć w artykule: Renta rodzinna 2018 – kwota świadczenia, osoby uprawnione

Osoby uprawnione do renty rodzinnej mogą podejmować działalność zarobkową i osiągać w związku z jej wykonywaniem określone przychody. Jeśli jednak działalność, którą wykonują, podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (np. zatrudnienie w ramach umowy o pracę, wykonywanie umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej), wówczas przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tzw. ustawy emerytalnej) wyznaczają określone progi zarobkowe, których przekroczenie powoduje zmniejszenie świadczenia lub nawet zawieszenie jego wypłaty. Zasada ta odnosi się również do osób zwolnionych z obowiązku opłacania składek z tytułu takiej działalności, np. w związku z istnieniem innego tytułu do ubezpieczenia lub ustaleniem prawa do emerytury lub renty.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Należy zaznaczyć, że przy ustalaniu przychodu wpływającego na zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia ZUS uwzględnia się te jego składniki, które stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a także kwoty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego pracownikowi na podstawie przepisów kodeksu pracy, kwoty pobranych przez pracownika zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Polecamy: Komplet: Prawo pracy 2018. Przewodnik po zmianach + Czas pracy 2018 z wyjaśnieniami nowych zasad handlu w niedziele i święta

Ile można dorobić

Jeśli przychód osiągany przez świadczeniobiorcę z tytułu działalności podlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego nie przekracza 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS., renta rodzinna przysługuje w dotychczas pobieranej wysokości. W przypadku gdy osoba uprawniona osiąga przychód przekraczający 130 proc. tego wynagrodzenia, następuje zawieszenie renty. Natomiast w razie uzyskiwania przychodu w kwocie wyższej niż 70 proc., ale niższej niż 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, renta podlega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia pierwszego progu zarobkowego, ale nie więcej niż o aktualnie obowiązującą maksymalną kwotę zmniejszenia.

Osoba uprawniona do renty rodzinnej, która podjęła działalność zarobkową, powinna niezwłocznie powiadomić właściwą placówkę ZUS o tym fakcie oraz o wysokości przychodu, jaki zamierza osiągać. Nie musi przy tym podawać konkretnej jego wysokości, ale dokonać ogólnego stwierdzenia, czy będzie on przekraczał jeden ze wspomnianych progów zarobkowych. W tym celu powinna wypełnić druk ZUS Rw-73 Oświadczenie emeryta - rencisty o zamiarze osiągania lub nieosiągania przychodu. Jeśli dopiero ubiega się o przyznanie renty - wówczas właściwe oświadczenie powinno znaleźć się w wypełnionym wniosku.

Natomiast do końca lutego następnego roku kalendarzowego osoba uprawniona do renty rodzinnej zobowiązana jest poinformować ZUS o wysokości przychodu w całym minionym roku, dostarczając zaświadczenie wydane przez płatnika składek.

Renta rodzinna dla kilku osób

Dosyć często zdarza się, że do jednej renty rodzinnej uprawnionych jest kilku członków rodziny. Pobierają oni wtedy rentę w równych częściach. W takiej sytuacji przychód osiągany przez jedną z osób uprawnionych wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie tylko tej części renty, która jej przysługuje. Natomiast kwoty świadczenia wypłacane innym członkom rodziny nie ulegają zmianie, chyba że również oni osiągają przychód w wysokości przekraczającej jeden z granicznych progów zarobkowych.

W przypadku renty rodzinnej przysługującej kilku członkom rodziny kwota maksymalnego zmniejszenia świadczenia ustalana jest proporcjonalnie do liczby tych osób. Natomiast takiemu proporcjonalnemu ustaleniu nie podlegają obowiązujące progi zarobkowe. W stosunku do każdego z uprawnionych obowiązuje więc niższa i wyższa kwota graniczna w pełnej wysokości.

Krąg osób uprawnionych

Jeśli renta rodzinna przysługuje kilku uprawnionym, osoba osiągająca przychód powodujący zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia może zrezygnować z przysługującej jej części renty rodzinnej. Rozwiązanie to jest szczególnie korzystne, wówczas gdy do renty rodzinnej uprawniona jest większa liczba osób (np. cztery lub pięć osób), kiedy wyłączenie z kręgu uprawnionych do renty nie powoduje procentowego zmniejszenia wysokości renty w stosunku do świadczenia, które przysługiwało (przysługiwałoby) zmarłemu.

Wyłączenie z kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej następuje na podstawie wniosku osoby zainteresowanej, złożonego do właściwej jednostki ZUS, która ponownie oblicza wysokość świadczenia dla pozostałych uprawnionych do renty z pominięciem wnioskodawcy, od miesiąca, od którego wstrzymano wypłatę części renty przysługującej osobie wyłączanej. Osoba ta traci więc prawo do pobieranej dotychczas części świadczenia, ale przypada ono niejako pozostałym uprawnionym członkom rodziny.

Redakcja poleca: Czas pracy 2018. Planowanie, rozliczanie i ewidencjonowanie​​​​​​​

Dorabianie bez ograniczeń

Zawieszeniu ani zmniejszeniu, bez względu na wysokość osiąganego przychodu, nie podlegają świadczenia osób mających ustalone prawo do emerytury, które ukończyły powszechny wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Osoby uprawnione do emerytury, które osiągnęły wspomniany wiek, mogą mieć ustalone prawo do innego świadczenia (np. do renty rodzinnej) i pobierać je jako korzystniejsze lub wybrane przez siebie. W takiej sytuacji mogą również dorabiać bez ograniczeń, gdyż spełniają warunki przewidziane w przepisach, tj. mają przyznane uprawnienia emerytalne oraz ukończony powszechny wiek emerytalny.

Ograniczenie możliwości zarobkowania nie dotyczy również osób pobierających renty rodzinne przysługujące po osobach uprawnionych do rent dla inwalidów wojennych oraz rent dla inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową.

Jeśli tylko jedna z osób uprawnionych do renty osiąga przychód, pozostali członkowie rodziny pobierają przysługujące im części świadczenia w dotychczasowej wysokości

RODZAJE PRZYCHODÓW: Czytelnik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę oraz prowadzi działalność gospodarczą. Niedawno uzyskał uprawnienia do renty rodzinnej. Mimo że składki na ubezpieczenia społeczne musi odprowadzać tylko z tytułu stosunku pracy (występuje zbieg tytułów do ubezpieczenia), to na ewentualne zawieszenie lub zmniejszenie renty rodzinnej wpływa przychód z obydwu rodzajów działalności.

OSIĄGNIĘCIE WIEKU EMERYTALNEGO Czytelniczka od 2001 roku pobiera rentę rodzinną po zmarłym mężu. Jednocześnie cały czas osiąga przychody powodujące comiesięczne zmniejszenie przez ZUS pobieranego świadczenia. W maju 2007 r. skończyła 60 lat. ZUS przyznał jej emeryturę, ale zawiesił jej wypłatę jako świadczenie mniej korzystne od renty. Mimo że uprawniona nadal zarobkuje w kwocie powodującej zmniejszenie renty rodzinnej, od maja 2007 r., ze względu na posiadanie statusu emerytki, która osiągnęła powszechny wiek emerytalny, otrzymuje rentę w pełnej wysokości.

WNIOSEK O WYŁĄCZENIE Z KRĘGU UPRAWNIONYCH Czwórce rodzeństwa przysługiwała renta rodzinna w łącznej wysokości 1400 zł brutto (po 350 zł dla każdego z nich). Od 1 maja 2007 r. jedno z nich podjęło zatrudnienie, z tytułu którego osiągało przychód w wysokości przekraczającej 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia. W związku z tym ZUS zawiesił całość przysługującej mu renty. Na początku czerwca dorabiający świadczeniobiorca zgłosił wniosek o wyłączenie go z kręgu osób uprawnionych do tego świadczenia. ZUS przychylił się do wniosku, pozbawiając go pobieranej dotychczas części renty. Jednocześnie obliczył wysokość świadczenia dla pozostałych członków rodziny. Ponieważ zarówno czterem, jak i trzem osobom uprawnionym do renty przysługuje taki sam procent świadczenia, które otrzymałby zmarły, gdyby żył (w obydwu przypadkach jest to 95 proc. tej kwoty), łączna wysokość renty przyznanej wszystkim uprawnionym nie zmieniła się. Zwiększyły się natomiast części renty przysługujące pozostałym uprawnionym (do 466,67 zł).

ZATRUDNIENIE STUDENTA Student pobierający rentę rodzinną po zmarłym zamierza podjąć pracę na podstawie umowy zlecenia. Z tego tytułu będzie uzyskiwał przychód przekraczający niższy próg zarobkowy przewidziany w przepisach. Mimo to ZUS nadal będzie wypłacał rentę w dotychczasowej wysokości. Na zawieszenie lub zmniejszenie renty rodzinnej nie ma wpływu przychód, który nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, a więc m.in. ten osiągany z tytułu:

• umów o dzieło zawartych z innym podmiotem niż własny pracodawca (o ile nie są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy),
• praw autorskich i patentowych,
• wynajmu lub dzierżawy nieruchomości albo lokali (chyba że wynajem lub dzierżawa stanowią przedmiot działalności gospodarczej),
• honorariów za działalność twórczą lub artystyczną,
• umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia wykonywanej przez uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych, a także studentów, do czasu ukończenia 26 roku życia.

OTRZYMANIE NAGRODY LUB ZAPOMOGI Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę pobiera jednocześnie rentę rodzinną po zmarłym mężu. W kwietniu 2007 r. zakład pracy wypłacił jej zapomogę ze względu na trudną sytuację życiową, a w czerwcu nagrodę jubileuszową z okazji 5 lat pracy. Nie wpłynie to jednak na wysokość otrzymywanej renty. Wymienione składniki przychodu należą do tych, które nie mają wpływu na zawieszenie lub zmniejszenie renty, gdyż nie są oskładkowane, mimo że zostały wypłacone w ramach stosunku pracy. Wynika to z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). Zgodnie z tym rozporządzeniem, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są m.in.:

• nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat,
• zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby.

MAKSYMALNE ZMNIEJSZENIE RENTY RODZINNEJ Dwaj bracia uprawnieni są do renty rodzinnej, która wynosi 1600 zł. Każdemu z nich przysługuje więc po 800 zł. Jeden z nich od 1 czerwca 2007 r. podjął zatrudnienie. Przychód z tego tytułu wynosi 2600 zł miesięcznie. Dorabiający niezwłocznie zawiadomił o tym właściwą placówkę ZUS. Ponieważ przychód ten okazał się wyższy od niższej kwoty granicznej obowiązującej od 1 czerwca 2007 r. (1896,40 zł), a nie przekroczył aktualnego wyższego progu zarobkowego (3521,90 zł) ZUS musiał dokonać zmniejszenia przysługującej mu części renty. Ponieważ przekroczenie to wynosi 703,60 zł zmniejszenie musiało nastąpić w maksymalnie możliwej wysokości. ZUS ustalił miesięczną kwotę zmniejszenia dla przysługującej mu części renty, dzieląc aktualnie obowiązującą maksymalną kwotę zmniejszenia renty rodzinnej dla jednej osoby (351,38 zł) przez 2, co dało kwotę 175,69 zł. O taką kwotę ZUS zmniejsza świadczeniobiorcy część przysługującej mu renty rodzinnej.

KRYSTYNA MEŁECKA

gp@infor.pl

Podstawa prawna:

Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.).