Kodeks pracy, Czas pracy

Co trzeba wiedzieć o urlopie na żądanie? Kiedy przysługuje? Jak skutecznie zgłosić taki urlop? Czy pracodawca może odmówić takiego urlopu? Jakie są wytyczne Państwowej Inspekcji Pracy? A co wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego?

Osoby wykonujące umowy zlecenia, czy inne umowy cywilnoprawne, mają czasem wątpliwości, czy nie jest to de facto umowa o pracę. Każdy przedsiębiorca słyszał o możliwych kontrolach, podważeniu zatrudnienia, konieczności uzasadniania dlaczego taki a nie inny typ umowy został konkretnej osobie zaproponowany. A co ze swobodą zawierania umów? Czy forma umowy na którą zgadzamy się wspólnie z nowozatrudnioną osobą nie powinna być wystarczająca dla inspekcji pracy skoro zgodnie obie strony złożyły na niej swój podpis? Na te i wiele innych pytań odpowie Czytelnikom ten artykuł.

Polacy są jednym z najbardziej zapracowanych narodów w Unii Europejskiej. Powinniśmy dążyć do skrócenia czasu pracy. Gospodarczo jesteśmy na to gotowi – powiedział PAP Dominik Owczarek z Instytutu Spraw Publicznych, komentując najnowsze dane Eurostatu o średnim czasie pracy. Najnowsze dane Eurostatu za ubiegły rok wskazują, że Polska jest w ścisłej czołówce państw UE, w których pracuje się najdłużej. Nasz tygodniowy czas pracy w 2024 r. wyniósł 38,9 godziny wobec unijnej średniej 36 godzin.

W bieżącym roku zmieniły się przepisy dotyczące dni wolnych od pracy. W 2025 roku, oprócz niedziel, będziemy mieli 14 dni wolnych w święta państwowe i kościelne. Zmieniła się także ilość niedziel handlowych. Warto zatem wiedzieć, ile faktycznie wyniesie wymiar czasu pracy, kiedy przypadają święta wpływające na grafik, i które niedziele będą handlowe.

Jako pracodawca musisz wiedzieć, jak prawidłowo zapewnić pracownikom czas odpoczynku w trakcie i po zakończeniu podróży służbowej. Nie warto opierać się przy tym na fałszywych mitach krążących w Internecie. Naruszenia przepisów w tym zakresie może cię bowiem sporo kosztować, bo PIP chętnie nakłada za to grzywny. Weź udział w webinarze i posłuchaj eksperta, który wytłumaczy, jak rozliczać czas pracy pracownika w podróży służbowej w zależności od środka transportu, rozkładu czasu pracy oraz liczby uczestników podróży.

Coraz więcej krajów eksperymentuje z modelem czterodniowego tygodnia pracy, a pierwsze wyniki pokazują jego pozytywne skutki zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Czy polski rynek pracy jest już gotowy na czterodniowy tydzień pracy.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło w poniedziałek, 28 kwietnia 2025 r. rozpoczęcie pilotażowego programu skrócenia czasu pracy. Na jego realizację przewidziano 10 mln zł z Funduszu Pracy. ekspertka BCC ds. prawa pracy, radca prawny w Rycak Kancelaria Prawa Pracy i HR dr Magdalena Rycak o skróceniu czasu pracy.

Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk uważa, że skrócenie czasu pracy będzie pożądaną przez Polaków zmianą, ale wyłącznie przy zachowaniu tego samego wynagrodzenia. Ministra w dniu 28 kwietnia 2025 r. zapowiedziała dobrowolny pilotaż dla różnego rodzaju pracodawców. Jego szczegóły mają zostać podane do końca czerwca. Warto jednak wiedzieć, że już dziś przepisu kodeksu pracy pozwalają na skrócenie tygodnia pracy.

Urlop wychowawczy jest uprawnieniem pracownika przysługującym w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wielu pracowników zadaje sobie pytanie czy w czasie przebywania na urlopie wychowawczym bądź korzystania przez pracownika z obniżonego wymiaru czasu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę. A jeżeli tak to od kiedy obowiązuje ochrona przed rozwiązaniem umowy o pracę?

Praca, szczególnie osób powyżej 50. roku życia, nie jest towarem, a wypłacane wynagrodzenie nie powinno być jedynym miernikiem jej wartości. Współczesne tempo życia, ciągły stres i zmęczenie wymagają od pracowników więcej wypoczynku i bardziej elastycznego oraz krótszego czasu pracy, aby zapobiegać negatywnym skutkom zdrowotnym. Resort pracy wsłuchuje się w głosy pracowników, w doświadczonych pracowników. W dniu 28 kwietnia 2025 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło propozycje, które mogłyby zrewolucjonizować dotychczasowy model. Rozważa się między innymi skrócenie dnia pracy do 6 godzin oraz wprowadzenie systemu pracy dającego trzy dni wolne w tygodniu.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło rozpoczęcie ogólnopolskiego pilotażu skróconego czasu pracy. Jest to odpowiedź na zmieniające się realia rynku pracy, wyzwania związane z automatyzacją i potrzebę zwiększenia efektywności pracy – przy jednoczesnym zachowaniu pełnych wynagrodzeń.

Zgodnie z zapowiedziami, jeszcze w kwietniu 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ma zaprezentować założenia programu ograniczającego czas pracy w tygodniu przy jednoczesnym zachowaniu obecnej wysokości wynagrodzenia. Rozwiązania te są promowane przez Minister Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk, a jednocześnie mocno sceptycznie przyjmowane przez przedsiębiorców. – To na pewno nie jest czas na takie zmiany. Taka dyskusja w tym momencie ma charakter teoretyczny, żeby nie powiedzieć, że nieco wirtualny – mówi Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie.

W prawie pracy jest wiele uprawnień rodzicielskich. Pracownicy będący rodzicami mają dodatkowe przywileje jak urlopy, przerwy w pracy, łatwiejszy dostęp do elastycznej organizacji pracy, np. pracy zdalnej. Niektóre prawa przysługują tylko jednemu z rodziców dziecka. Czy 2 dni albo 16 godzin wolnego w roku na opiekę nad dzieckiem zdrowym przysługuje matce i ojcu dziecka?

Kodeks pracy wyraźnie stanowi, iż na molestowanie seksualne w miejscu pracy składać mogą się zarówno zachowania czysto fizyczne jak i te werbalne lub pozawerbalne. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego płynie wniosek, że również pozornie neutralny kontakt fizyczny może stanowić zachowanie niestosowne. Również nieodpowiednie elementy werbalne lub pozawerbalne nie powinny być bagatelizowane. Sam sprawca ponosić może za nie odpowiedzialność karną i cywilną, a pracodawca również odpowiedzialność odszkodowawczą przewidzianą w Kodeksie pracy.

Od samego początku chodziło o ujawnianie pensji średnich, a nie wypłaty konkretnego kolegi albo koleżanki z imienia i nazwiska. Nigdy nie było nowelizacji, że Piotr Kowalski może zapytać szefa o dochody swojego kolegi Janusza Nowaka. Co tzn. pensje średnie. Jeżeli w firmie pracuje 40 kierowców, to jawna miała być średnia pensja tych kierowców, a nie dochody konkretnego kierowcy. Piotr Kowalski miał mieć prawo pytać o średnią pensję 40 swoich kolegów, ale nie konkretnego.

Trzeba było na to czekać kilkanaście lat. Rodzice wcześniaków wreszcie zyskają prawo do urlopu macierzyńskiego, który pozwoli im na dłuższą opiekę nad przedwcześnie urodzonymi dziećmi i tymi, które urodziły się w terminie, ale wymagały dłuższej hospitalizacji. Nowe przepisy regulowane kodeksem pracy weszły w życie 19 marca. 

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy z 5 grudnia 2024 r. (który został już skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu) stanowi próbę implementacji dyrektywy UE 2023/970 dotyczącej przejrzystości wynagrodzeń do polskiego porządku prawnego. Projekt ma na celu wprowadzenie istotnych zmian w zakresie jawności wynagrodzeń i przeciwdziałania dyskryminacji płacowej określonych w dyrektywie. Jakie zmiany znajdziemy w tym projekcie? Czy zawarte w tej nowelizacji zasady jawności i równości wynagrodzeń spełnią pokładane w nich nadzieje? Kiedy zmiany przepisów wejdą w życie?

Kodeks pracy nie zawiera przepisów, które przewidują możliwość zwrotu przez pracownika dni urlopu wykorzystanych ponad przysługujący mu wymiar.

Przerwa w pracy 8-godzinnej przy komputerze: po ilu godzinach przysługuje? Ile trwają przerwy w pracy określone w Kodeksie pracy? Ile w sumie przerw należy się pracownikowi? Czy pracodawca musi ich udzielać? Co jeśli tego nie robi?

Sejm uchwalił przepisy znacznie podwyższające kary za łamanie prawa pracy. Zdaniem przedsiębiorców sposób wprowadzenia zmiany w Kodeksie pracy to przykład zasadniczego naruszenia standardów stanowienia prawa.

Według Sądu Najwyższego praca wykonywana przez nauczyciela ponad normę czasu pracy z Karty Nauczyciela jest pracą w godzinach nadliczbowych. Ministerstwo Edukacji Narodowej twierdzi, że SN zmienia dotychczasową linię orzeczniczą. ZNP odpowiada, że MEN rozpowszechnia nieprawdziwe informacje.

21 lutego 2025 r. Sejm przyjął ustawę o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zaproponowane rozwiązania mają ograniczyć nadużycia przy zatrudnianiu cudzoziemców, usprawnić procedury, zmniejszyć zaległości załatwiania spraw przez urzędy oraz zapewnić pełną elektronizację postępowań. Zwiększono także kary dla pracodawców.

Kolejny europejski kraj skraca czas pracy. A co z polskim projektem? W zeszłym roku ministerstwo rodziny, pracy i polityki społecznej zapowiedziało prace nad skróceniem tygodnia pracy. Rozważane są dwa warianty skrócenia czasu pracy.

Pensje przestaną być tajemnicą! Już wkrótce każda oferta pracy będzie musiała zawierać informacje o wynagrodzeniu, a pracownicy zyskają prawo do poznania średnich zarobków w firmie – z podziałem na płeć. Nowe przepisy mogą wstrząsnąć rynkiem pracy i uderzyć w nieuczciwych pracodawców. Czy to koniec luki płacowej?

Praktyczny webinar „Rodzicielstwo po nowemu, czyli zmiany w Kodeksie pracy 2025” poprowadzi Aleksander Kuźniar, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy oraz ochrony danych osobowych, ekspert INFORAKADEMII. Uczestnicy dowiedzą się, kiedy i na jakich warunkach pracownicy mogą skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego oraz co musi się znaleźć we wniosku o jego udzielenie. Każdy z uczestników otrzyma imienny certyfikat i dostęp do retransmisji webinaru wraz z materiałami dodatkowymi.