Jak otrzymać świadczenie wspierające? Jakie warunki należy spełnić?

Przepisy, które wprowadziły świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnością obowiązują od 1 stycznia 2024 r. Nowe świadczenie jest przyznawane i wypłacane przez ZUS. Aby osoba z niepełnosprawnością mogła otrzymać to świadczenie, powinna najpierw uzyskać od wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia. Co jest konieczne, aby otrzymać świadczenie?

Warunki niezbędne do świadczenia wspierającego

Ustawodawca przewidział kilka warunków, które należy spełnić, aby otrzymać świadczenie wspierające. Jak wynika z ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym, świadczenie to otrzymasz, jeśli:

• masz skończone 18 lat,
• jesteś obywatelką lub obywatelem Polski albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – przebywasz w Polsce i masz dostęp do rynku pracy,
• mieszkasz w Polsce,
• masz decyzję wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON), w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na poziomie punktów uprawniającym do świadczenia.

Świadczenie wspierające do ZUS w trzech etapach

Świadczenie wspierające jest wprowadzane w trzech etapach. Harmonogram, zgodnie z którym świadczenie będzie dostępne, wygląda następująco:

• osoby, które mają od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,
• osoby, które mają od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,
• osoby, które mają od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.

Harmonogram ten nie dotyczy osób z niepełnosprawnością, na które ich opiekunowie 1 stycznia 2024 r. lub później pobierali z organu gminy świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna. Takie osoby będą mogły ubiegać się o przyznanie świadczenia wspierającego już w 2024 r., jeśli w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia uzyskały co najmniej 70 punktów.

Co należy zrobić, aby uzyskać świadczenie wspierające?

Aby otrzymać świadczenie wspierające, złóż wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON). Wniosek do ZUS o przyznanie świadczenia wspierającego możesz złożyć dopiero wtedy, gdy decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia wydana przez WZON stanie się ostateczna.

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanie się ostateczna po upływie 14 dni od dnia jej doręczenia, jeżeli w tym terminie nie złożysz wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli złożysz taki wniosek, WZON po jego rozpatrzeniu wyda decyzję, która stanie się ostateczna w dniu jej wydania.

Jeśli najpierw złożysz do ZUS wniosek o świadczenie wspierające i nie będziesz mieć decyzji WZON o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia, ZUS zgodnie z przepisami pozostawi taki wniosek bez rozpatrzenia. Dlatego tak ważne jest, żeby zachować właściwą kolejność składania wniosków. Czyli najpierw składasz wniosek do WZON o wydanie decyzji, w której zostanie ustalona liczba punktów określająca poziom potrzeby wsparcia. A dopiero po wydaniu przez WZON takiej decyzji złożysz wniosek do ZUS o przyznanie świadczenia wspierającego na podstawie decyzji WZON.

Kiedy ubiegasz się o  decyzję z WZON, musisz mieć status osoby z niepełnosprawnością potwierdzony w formie:

• orzeczenia o niepełnosprawności i jej stopniu – wydanego przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,
• orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji – wydanego przez lekarzy orzekających w ZUS,
• orzeczenia o inwalidztwie – wydanego przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia,
• orzeczenia wydanego przez inny organ (np. KRUS)

Ważne! Samo orzeczenie o niepełnosprawności lub niezdolności do pracy (np. wydane przez ZUS, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, miejski zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności) nie wystarczy do złożenia wniosku do ZUS o świadczenie wspierające. Musisz mieć decyzję o potrzebie wsparcia wydaną przez WZON.

WZON wyda decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na taki sam okres, na jaki masz orzeczenie o niepełnosprawności, nie dłużej jednak niż na 7 lat. Kiedy otrzymasz ostateczną decyzję WZON o potrzebie wsparcia, masz 3 miesiące na złożenie do ZUS wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego.  Jeśli złożysz do nas wniosek w tym terminie, przyznamy Ci świadczenie , z wyrównaniem od dnia, od którego WZON przyznał uprawniające punkty potrzeby wsparcia. Jeśli złożysz do nas wniosek po tym terminie, przyznamy Ci świadczenie od od miesiąca, w którym złożysz wniosek do ZUS.

Jak złożyć wniosek o świadczenie wspierające do ZUS?

Wniosek o świadczenie wspierające do ZUS. Taki wniosek możesz złożyć wyłącznie drogą elektroniczną przez:

• Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS
• instrukcja "Jak utworzyć wniosek o świadczenie wspierające (SWN) na PUE ZUS"
• instrukcja "Jak sprawdzić szczegóły wniosku o świadczenie wspierające (SWN) na PUE ZUS"
• portal Emp@tia
• bankowość elektroniczną.

Jeżeli złożysz wniosek przez bank albo portal Emp@tia, ale nie masz profilu na PUE ZUS, wówczas ZUS założy Ci taki profil automatycznie, na podstawie danych z wniosku. Do wniosku o świadczenie wspierające nie musisz załączać decyzji wydanej przez WZON. Musisz jedynie podać numer takiej decyzji. Ważne jest, żeby podać numer decyzji, w której WZON ustalił liczbę punktów poziomu potrzeby wsparcia, a nie np. numer orzeczenia o niepełnosprawności. Wszystkie dane, które się w niej znajdują, ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności (EKSMOoN). System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS).

Nie musisz samodzielnie składać wniosku o świadczenie wspierające. Możesz upoważnić inną osobę do działania w Twoim imieniu. Pełnomocnik powinien złożyć wniosek ze swojego profilu PUE ZUS, portalu Emp@tia albo przez swoje konto bankowe. Do wniosku powinien załączyć zdjęcie albo skan pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo powinno być własnoręcznie podpisane przez Ciebie. W takiej sytuacji nie musisz mieć własnego profilu na PUE ZUS. W pełnomocnictwie podaj:

• swoje dane, czyli dane osoby udzielającej pełnomocnictwa (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL),
• dane pełnomocnika, czyli dane osoby, której udzielasz pełnomocnictwa (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL),
• zakres pełnomocnictwa w brzmieniu: ”Udzielam pełnomocnictwa do załatwiania spraw w ZUS związanych ze świadczeniem wspierającym”,
• Twój podpis (podpis osoby z niepełnosprawnością),
• swój numer telefonu i numer telefonu Twojego pełnomocnika – te dane ułatwia nam kontakt w Twojej sprawie.

Co jeśli jesteś przedstawicielem ustawowym osoby z niepełnosprawnością? Jeśli jesteś przedstawicielem ustawowym osoby z niepełnosprawnością, np. opiekunem prawnym, dołącz do wniosku orzeczenie sądu o ustanowieniu opiekuna prawnego lub inny dokument potwierdzający uprawnienia do działania w imieniu osoby z niepełnosprawnością.

Wysokość świadczenia wspierającego obliczana jest jako procent renty socjalnej

Wysokość świadczenia wspierającego obliczana jest jako procent renty socjalnej. A zatem, w zależności od ustalonego poziomu potrzeby wsparcia:

• 95–100 pkt – 220 proc. renty socjalnej,
• 90–94 pkt – 180 proc. renty socjalnej,
• 85–89 pkt – 120 proc. renty socjalnej,
• 80–84 pkt – 80 proc. renty socjalnej,
• 75–79 pkt – 60 proc. renty socjalnej,

70–74 pkt – 40 proc. renty socjalnej. Świadczenie wspierające przysługuje w wysokości od 40 do 220 procent aktualnej wysokości renty socjalnej. Do 29 lutego 2024 r. kwota renty socjalnej wynosi 1588, 44 zł). Oznacza to, że jeśli masz prawo do 40% renty socjalnej, otrzymasz świadczenie w wysokości 635 zł. Jeśli masz prawo do 220 % renty socjalnej, otrzymasz świadczenie w wysokości 3495 zł. Kwota świadczenia wspierającego będzie podwyższana w terminach podwyższenia kwoty renty socjalnej. Zazwyczaj jest to 1 marca każdego roku.

Jak ZUS wypłaci świadczenie wspierające?

ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające przelewem na numer rachunku bankowego w Polsce, który podasz we wniosku. Będziesz je otrzymywać niezależnie od  innych świadczeń, np.  renty socjalnej czy 500+ dla osób niesamodzielnych. Świadczenie jest niezależne od innych świadczeń, dlatego możesz pobierać świadczenie wspierające i inne przyznane Ci świadczenie, np. emeryturę, 500+ dla osób niesamodzielnych, rentę socjalną. Świadczenie wspierające przysługuje bez względu na dochód, jest zwolnione z podatku dochodowego i nie może zostać zajęte przez komornika.