Ulga na związki zawodowe w PIT: jak prawidłowo odliczyć 840 zł?

• Dla kogo przysługuje możliwość odliczenia aż 840 zł od podatku? Ulga, która dotyczy członków związków zawodowych
• Kiedy można odliczyć składki na związki zawodowe i w jakich zeznaniach PIT wykazuje się ulgę?
• Jak udokumentować prawo do odliczenia? Jakie dokumenty trzeba zachować, aby urząd skarbowy nie zakwestionował ulgi?
• Gdzie wpisać ulgę na związki zawodowe? Jak wypełnić PIT/O i uniknąć błędów?
• Jakie są warunki dotyczące związków zawodowych i składki związkowej?

Choć większość podatników co roku korzysta z popularnych ulg, takich jak ulga prorodzinna, rehabilitacyjna czy termomodernizacyjna, wciąż istnieje jedno rzadko wykorzystywane odliczenie, które pozwala zmniejszyć podatek nawet o 840 zł. Dotyczy ono wielu pracowników należących do związków zawodowych, jednak mało kto pamięta, że opłacane składki można rozliczyć w PIT i realnie obniżyć swoje zobowiązanie wobec urzędu skarbowego. Co ważne, ulga nie wymaga skomplikowanych procedur – wystarczy jeden dodatkowy załącznik PIT, a oszczędność jest pewna. Dowiedz się, kto może z niej skorzystać, jak ją prawidłowo odliczyć i jakie dokumenty trzeba zachować, aby nie stracić prawa do tej preferencji podatkowej.

Dla kogo przysługuje możliwość odliczenia aż 840 zł od podatku? Ulga, która dotyczy członków związków zawodowych

Nie każdy podatnik może skorzystać z ulgi, jednak jej grono odbiorców jest wyjątkowo szerokie. Prawo do odliczenia przysługuje osobom, które należą do związków zawodowych i opłacają składki członkowskie. Nie ma znaczenia rodzaj związku, forma zatrudnienia ani stanowisko – wystarczy udokumentowana przynależność i opłacanie składek. Potwierdza to oficjalna informacja Ministerstwa Finansów zamieszczona na stronie podatki.gov.pl: „Jeżeli jesteś członkiem związków zawodowych i opłacasz składki członkowskie, możesz je odliczyć w swoim zeznaniu.”

W praktyce oznacza to, że z ulgi mogą korzystać zarówno pracownicy etatowi, osoby zatrudnione na kontraktach, jak i przedsiębiorcy, o ile należą do związków i płacą składki. To ulga, o której nie mówi się głośno, ale która dotyczy ogromnej grupy podatników w Polsce.

Kiedy można odliczyć składki na związki zawodowe i w jakich zeznaniach PIT wykazuje się ulgę?

Odliczenia nie dokonuje się w trakcie roku podatkowego. Nie ma również możliwości pomniejszania o składki zaliczek na podatek. Ulga przysługuje dopiero w momencie składania rocznego zeznania PIT. Oznacza to, że podatnik musi uwzględnić składki w deklaracji za rok, w którym zostały opłacone. Zgodnie z urzędowym stanowiskiem: „Odliczenia składek zapłaconych w trakcie roku na rzecz związków dokonujesz w zeznaniu rocznym. Składki możesz odliczyć od:
– dochodu podlegającego opodatkowaniu według skali podatkowej w PIT-37 lub PIT-36,
– przychodu podlegającego opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych w PIT-28.” Ulga dotyczy więc zarówno osób rozliczających się na zasadach ogólnych, jak i podatników na ryczałcie. To bardzo ważne, bo wielu przedsiębiorców nie zdaje sobie sprawy, że przepisy obejmują także ich.

Choć można odliczyć wszystkie zapłacone składki, ustawodawca wprowadził limit, którego nie wolno przekroczyć. Bez względu na to, ile wyniosły faktyczne wpłaty, maksymalnie można odliczyć 840 zł. Ministerstwo Finansów stwierdza to jednoznacznie: „Odliczasz składki, które zapłaciłeś w trakcie roku, ale nie więcej niż kwotę 840 zł.” Jeżeli więc podatnik zapłacił np. 600 zł – odlicza pełną kwotę. Jeżeli zapłacił 900 zł – odlicza tylko 840 zł. To prosty, przejrzysty mechanizm, ale trzeba pamiętać, że urząd skarbowy może sprawdzić wysokość wpłat, dlatego ważne jest ich właściwe udokumentowanie.

Jak udokumentować prawo do odliczenia? Jakie dokumenty trzeba zachować, aby urząd skarbowy nie zakwestionował ulgi?

Dokumentowanie opłacania składek zależy od tego, czy podatnik samodzielnie wpłaca pieniądze na rzecz związku, czy robi to za niego pracodawca. W obu przypadkach występują zupełnie inne zasady dowodowe. Resort finansów dla samodzielnych wpłat wskazuje: „Jeżeli wpłaty składek członkowskich dokonujesz bezpośrednio na rachunek związku zawodowego, wystarczy, że posiadasz dowód wpłaty, z którego wynikają co najmniej:
– twoje dane,
– nazwa organizacji związkowej, na rzecz której dokonałeś wpłaty,
– tytuł i data wpłaty oraz
– kwota wpłaconych składek.”

Natomiast jeśli składki potrąca pracodawca: „Jeżeli natomiast składki członkowskie są potrącane z twojego wynagrodzenia przez pracodawcę, to ma on obowiązek w przekazywanej tobie informacji PIT-11 wykazać kwoty, jakie wpłacił na rzecz związku zawodowego. W takiej sytuacji to PIT-11 otrzymany od pracodawcy jest dokumentem, który uprawnia cię do dokonania odliczenia.” W ten sposób nawet bez wpłat własnych podatnik może bezproblemowo skorzystać z ulgi, o ile zachowa otrzymany PIT-11.

Gdzie wpisać ulgę na związki zawodowe? Jak wypełnić PIT/O i uniknąć błędów?

Wbrew pozorom, odliczenia nie wpisuje się bezpośrednio w podstawowym formularzu podatkowym PIT. Aby z niego skorzystać, trzeba wypełnić dodatkowy załącznik – PIT/O. W oficjalnych wyjaśnieniach rządowych czytamy: „Rozliczenia ulgi na związki zawodowe dokonuje się w załączniku PIT/O, który jest załącznikiem do zeznań takich jak PIT-28, PIT-36 czy PIT-37. Do tego celu służą pola nr 37 i 38 w formularzu PIT/O, gdzie wpisuje się inne ulgi, niewymienione wprost w załączniku.”

Oznacza to, że brak załącznika PIT/O sprawi, że ulga nie zostanie uwzględniona, nawet jeśli podatnik wpisze kwotę w innym miejscu. Załącznik jest więc nie tylko dodatkiem, ale elementem obowiązkowym.

Nie wszystkie składki można odliczyć. Przepisy chronią przed sytuacją, w której podatnik pomniejsza podatek podwójnie lub odlicza środki, które zostały mu oddane. W urzędowych wytycznych obowiązują trzy zasady, tj.: „możesz odliczyć tylko te wydatki, które:
– nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów – wyjątek stanowią darowizny przekazane na przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, o których mowa w art. 52zk ust. 3 ustawy PIT,
– nie zostały wcześniej odliczone, np. jeśli w zeznaniu PIT-37 odliczyłeś ulgę z tytułu wpłat na IKZE, to tych samych wpłat nie możesz ponownie odliczyć w PIT-36L i PIT-28,
– nie zostały Ci zwrócone w jakiejkolwiek formie.”

Jeśli odliczyłeś ulgę od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymałeś zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymałeś ten zwrot, doliczasz odpowiednio kwoty poprzednio odliczone. W ten sposób system podatkowy zapobiega nieuczciwym rozliczeniom.

Jakie są warunki dotyczące związków zawodowych i składki związkowej?

Ulga podatkowa na związki zawodowe jest dostępna bez względu na to, czy składki członkowskie dotyczą związku zakładowego czy ponadzakładowego. Jeżeli natomiast chodzi o składkę związkową opłacaną przez płatnika/pracodawcę, za pisemną zgodą osoby wykonującej pracę zarobkową, to z przepisów zawartych w art. 33¹ ustawy o związkach zawodowych wynika, że:

1. Pracodawca, na pisemny wniosek zakładowej organizacji związkowej i za pisemną zgodą osoby wykonującej pracę zarobkową, jest obowiązany pobierać z wynagrodzenia tej osoby składkę związkową w zadeklarowanej przez nią wysokości.
2. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie przekazywać kwoty pobranych składek związkowych na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez zakładową organizację związkową.