Asystencja osobista dla osób z niepełnosprawnościami od 2027 r. w całej Polsce? Projekt ustawy trafi do Sejmu jesienią 2025 r.

• Asystencja osobista – jesienią 2025 r. projekt ustawy trafi do Sejmu
• Dlaczego ustawa jest tak potrzebna?
• Główne założenia projektu
• Harmonogram prac
• Blokada ustawy przez koalicjantów – co się dzieje?
• Opinie ekspertów i organizacji społecznych
• Co dalej z ustawą o asystencji osobistej?
• Podstawa prawna

Asystencja osobista – jesienią 2025 r. projekt ustawy trafi do Sejmu

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk potwierdziła, że projekt ustawy o asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami jest gotowy i został przekazany do Stałego Komitetu Rady Ministrów. Jesienią dokument ma trafić do Sejmu, a jego uchwalenie ma stworzyć pierwszy w Polsce powszechny i stały system asystencji osobistej finansowanej z budżetu państwa.

Asystencja osobista jest w umowie koalicyjnej. I tak jak powiedziałam – powiedziałam to nie tylko w swoim imieniu, ale także w imieniu rządu: jesienią ta ustawa trafi do Sejmu. Jest już skierowana na Stały Komitet (Rady Ministrów) – stwierdziła ministra Agnieszka Dziemianowicz‑Bąk cytowana przez gazetaprawna.pl

Dlaczego ustawa jest tak potrzebna?

Asystencja osobista to nie tylko pomoc w codziennych czynnościach, takich jak zakupy, przemieszczanie się czy korzystanie z usług publicznych. To także możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, edukacji i rynku pracy. Obecnie w Polsce wsparcie w tej formie funkcjonuje głównie jako czasowe projekty prowadzone przez gminy lub organizacje pozarządowe. W wielu miejscach usługa nie jest dostępna wcale, a tam, gdzie jest, liczba godzin jest ograniczona, a finansowanie niepewne.

Systemowa asystencja osobista to nie luksus – to prawo do niezależności. To nie jest wydatek socjalny – to inwestycja w aktywność zawodową, w edukację, w zdrowie psychiczne, w realne uczestnictwo w życiu społecznym – powiedziała Maja Nowak, posłanka Polska 2050, podczas konferencji Lewicy i Polska 2050, 28 lipca 2025 r.

Planowana ustawa ma wprowadzić jednolite przepisy i zapewnić dostęp do asystenta w całym kraju, niezależnie od miejsca zamieszkania.

Główne założenia projektu

Projekt ustawy o asystencji osobistej zakłada wprowadzenie spójnego, ogólnopolskiego systemu, który zagwarantuje osobom z niepełnosprawnościami dostęp do profesjonalnego wsparcia w codziennym życiu. Rozwiązania mają być jednolite w całym kraju, finansowane z budżetu państwa i oparte na prostych procedurach, tak aby każdy uprawniony mógł w pełni korzystać z pomocy asystenta – bez względu na miejsce zamieszkania.

Uprawnieni do usługi – kto skorzysta z asystenta

Z projektu wynika, że prawo do asystencji osobistej otrzymają osoby w wieku od 13 do 65 lat posiadające orzeczenie o niepełnosprawności lub jej stopniu. W szczególnych, uzasadnionych sytuacjach, pomoc będzie mogła być przyznana również osobom starszym, np. gdy wymagają one wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, a inne formy pomocy są niewystarczające. Resort podkreśla, że celem jest objęcie usługą osób, które chcą prowadzić możliwie samodzielne życie i uczestniczyć w życiu społecznym.

Zakres wsparcia – od podstawowych czynności po udział w życiu społecznym

Usługa ma obejmować od 30 do nawet 240 godzin miesięcznie, a liczba godzin będzie ustalana indywidualnie, na podstawie faktycznych potrzeb danej osoby. Asystent będzie mógł wspierać zarówno w czynnościach codziennych (zakupy, poruszanie się po mieście, korzystanie z transportu publicznego), jak i w działaniach związanych z edukacją, pracą zawodową czy uczestnictwem w wydarzeniach kulturalnych. Dzięki temu wsparcie nie będzie sprowadzało się jedynie do opieki, ale ma realnie zwiększać niezależność.

Wybór asystenta – decyduje osoba z niepełnosprawnością

Najważniejszym elementem projektu jest możliwość samodzielnego wyboru asystenta przez osobę korzystającą z usługi. Oznacza to, że będzie można wskazać konkretną osobę – np. kogoś z rodziny, przyjaciela lub osobę poleconą, pod warunkiem, że spełni ona wymogi formalne i przejdzie odpowiednie szkolenie. Takie rozwiązanie ma zwiększyć komfort i zaufanie w relacji asystent–podopieczny.

Finansowanie – państwo pokryje pełne koszty

Całość kosztów asystencji ma być finansowana z budżetu państwa, a realizacją usługi zajmą się samorządy, które otrzymają na ten cel dotacje celowe. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnościami nie będą musiały ponosić opłat za wsparcie. Ministerstwo wskazuje, że takie rozwiązanie zapewni równość dostępu do asystencji w różnych częściach kraju, niezależnie od zamożności gminy.

Cyfrowy system obsługi – prostsze wnioski i rozliczenia

Projekt przewiduje wdrożenie centralnego systemu informatycznego, który pozwoli na składanie wniosków online, monitorowanie liczby wykorzystanych godzin oraz rozliczanie usług. Asystenci będą raportować swoją pracę w systemie, co ma zwiększyć transparentność i ułatwić kontrolę jakości usług. Według ministerstwa cyfryzacja skróci czas rozpatrywania wniosków i zmniejszy biurokrację.

Harmonogram prac

Zgodnie z zapowiedziami rządu, proces legislacyjny i wdrożeniowy ustawy o asystencji osobistej został rozłożony na kilka etapów:

• Wrzesień 2025 r. – planowane złożenie projektu ustawy w Sejmie. Dokument ma trafić pod obrady w pierwszych tygodniach jesiennej sesji.
• Jesień 2025 r. – prace parlamentarne, w tym konsultacje z organizacjami społecznymi i możliwe poprawki zgłaszane przez posłów.
• Rok 2026 – faza przygotowawcza: szkolenie przyszłych asystentów, tworzenie procedur oraz budowa centralnego systemu teleinformatycznego obsługującego wnioski i rozliczenia.
• Rok 2027 – planowane pełne uruchomienie usługi asystencji osobistej w całym kraju, z równym dostępem niezależnie od miejsca zamieszkania.

Blokada ustawy przez koalicjantów – co się dzieje?

Mimo że w umowie koalicyjnej zapisano asystencję osobistą jako jeden z kluczowych priorytetów, projekt ustawy napotkał poważne przeszkody. W lipcu 2025 r. politycy zaczęli oficjalnie mówić o blokadzie, jaką stawia Minister Finansów.

Marszałek Sejmu, Szymon Hołownia (Polska 2050), jasno stwierdził na konferencji prasowej 13 maja 2025 r.:

Będziemy walczyć o asystencję osobistą. Mimo że nasi koalicjanci, Minister Finansów, blokuje tę ustawę po raz kolejny. Będziemy walczyć do tego stopnia, że jeżeli jej nie będzie – wyjdziemy z koalicji.

Podobnie posłanka Maja Nowak zaznaczyła, że jeśli projekt rządowy nie znajdzie porozumienia, Polska 2050 i Lewica rozważą złożenie projektu jako poselskiego:

Jeśli nie uda nam się przekonać rządu i koalicjantów do bardzo dobrego projektu rządowego, złożymy tę ustawę jako projekt poselski.

Premier Donald Tusk, podczas spotkania w Pabianicach 26 lipca 2025 r., ocenił sytuację realistycznie. Powiedział, że obecne wydatki na obronność uniemożliwiają przeznaczenie środków na asystencję:

Nad asystencją też te prace trwają, ale muszę wam powiedzieć też słowo prawdy… My 5 proc. PKB wydajemy na obronę. (…) Te 2 proc., czyli 80 mld zł, których w tej chwili nie mam na inne projekty.

Z kolei rzecznik rządu, Adam Szłapka, podkreślił natomiast, że prace nad ustawą nadal trwają i żadna decyzja o rezygnacji nie zapadła:

Prace nad tą ustawą nie są wstrzymywane i uspokajam wszystkich, którzy się zmartwili… rząd pracuje i ustawa będzie.

Opinie ekspertów i organizacji społecznych

Eksperci ds. polityki społecznej zgodnie podkreślają, że wprowadzenie asystencji osobistej to krok w bardzo dobrym kierunku. Zwłaszcza jako sposób na wyrównywanie szans w dostępie do wsparcia. Wyraźnie mówią jednak o istotnych ryzykach:

Projekt całkowicie wyklucza z pomocy osoby, które nabyły niepełnosprawność po 65. roku życia. To ograniczenie często odbiera szansę na samodzielność bardzo potrzebującym osobom starszym – zaznacza Rządowe Centrum Legislacji.

Z kolei organizacje pozarządowe, które od lat prowadzą pomoc w tym obszarze, domagają się, aby ustawa zawierała dodatkowe zabezpieczenia. Fundacja "Promień Słońca" podkreśla:

Asystencja osobista to nie luksus, to nie przywilej. To niezbędne narzędzie umożliwiające życie w godności i niezależności. Decyzja – godność – samodzielność.

Organizacje apelują o zapewnienie stabilnego, długofalowego finansowania oraz transparentnych kryteriów przyznawania godzin wsparcia.

Co dalej z ustawą o asystencji osobistej?

Jeśli ustawa przejdzie proces legislacyjny bez większych opóźnień, realne wdrożenie systemu mogłoby nastąpić w 2026 roku. Od tempa prac w Sejmie i gotowości samorządów będzie zależeć, czy osoby z niepełnosprawnościami rzeczywiście zyskają stabilne, powszechne wsparcie asystentów w codziennym życiu.

Na tym etapie nie możemy być jednak pewni, w jakiej ostatecznej formie ustawa wejdzie w życie. Proces legislacyjny często wiąże się z poprawkami, negocjacjami i kompromisami, które mogą wpłynąć na zakres i sposób realizacji asystencji.

Podstawa prawna

Projekt ustawy opublikowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej