REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Katalog chorób kwalifikujących do orzeczenia o niepełnosprawności

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Artur Sadziński
Dziennikarz i redaktor z doświadczeniem w tworzeniu treści o finansach, prawie i sprawach konsumenckich. Pisze z myślą o praktycznym wsparciu dla czytelnika.
Katalog chorób kwalifikujących do orzeczenia o niepełnosprawności
Bezterminowe orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku – lista 208 chorób
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Nie każda choroba daje prawo do orzeczenia o niepełnosprawności na stałe. W 2025 roku lista 208 jednostek schorzeń została podzielona na dwie grupy: część daje bezterminowe orzeczenie automatycznie, inne jedynie wskazania do rehabilitacji lub wsparcia czasowego. Sprawdź, jakie są różnice i co zrobić, aby nie stracić prawa do świadczeń.

rozwiń >

Co oznacza bezterminowe orzeczenie o niepełnosprawności?

Bezterminowe orzeczenie to dokument wydawany na czas nieokreślony. Osoba, która je otrzyma, nie musi już co kilka lat stawać przed komisją, zbierać dokumentacji medycznej i udowadniać, że choroba nadal istnieje.

REKLAMA

REKLAMA

To rozwiązanie daje:

  • stabilność – świadczenia i ulgi są gwarantowane bez dodatkowych procedur,
  • spokój – brak stresu związanego z kolejnymi komisjami,
  • bezpieczeństwo finansowe – zasiłki i dodatki nie przepadają,
  • możliwość planowania – łatwiej organizować rehabilitację, edukację czy pracę.

Wcześniej żyliśmy w strachu, że komisja coś zmieni. Teraz możemy skupić się na leczeniu syna, a nie na papierach – mówi jedna z mam dzieci z SMA.Dla osób przewlekle chorych czy ich rodzin ma to ogromne znaczenie.

Dlaczego nie wszystkie choroby dają bezterminowe orzeczenie?

Od kwietnia 2025 roku obowiązuje lista 208 jednostek chorobowych. Ustawodawca wyraźnie podzielił je na dwie kategorie:

REKLAMA

  • 150 chorób – które dają automatyczne prawo do orzeczenia bezterminowego,
  • 58 chorób – które uprawniają jedynie do czasowych orzeczeń, najczęściej na kilka lat.

Dlaczego taki podział? Część schorzeń ma przebieg zmienny. U jednych pacjentów stan się pogarsza, u innych stabilizuje. Państwo uznało więc, że konieczna jest kontrola i ponowna ocena sytuacji zdrowotnej co pewien czas.

Dlaczego katalog 208 chorób zmienia zasady gry?

W 2025 roku system orzekania przeszedł prawdziwą rewolucję. Zniknęła niepewność związana z arbitralnymi decyzjami komisji, które często różniły się w zależności od miejsca zamieszkania. Po raz pierwszy w polskim prawie pojawiło się jasne powiązanie diagnozy medycznej z prawem do konkretnych uprawnień. To zmiana, na którą czekały tysiące pacjentów i ich rodziny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co to oznacza w praktyce?

  • Jednakowe zasady w całej Polsce – ta sama diagnoza, określona kodem ICD-10 lub OMIM, daje identyczne prawa w każdym województwie. Koniec z różnicami typu: "u mnie odmówili, ale w innym regionie dali".
  • Stabilizacja bez zbędnej biurokracji – osoby z chorobami nieuleczalnymi, np. SMA czy zespołem Retta, wreszcie dostają orzeczenie bezterminowe, bez konieczności odnawiania co kilka lat.
  • Mniej stresu i kosztów – nie trzeba już gromadzić dziesiątek zaświadczeń ani przechodzić cyklicznych, drogich badań tylko po to, by udowadniać coś oczywistego.
  • Bezpieczniejsze planowanie życia – mając stałe orzeczenie, łatwiej myśleć o rehabilitacji, edukacji czy pracy zawodowej w perspektywie wielu lat, a nie od komisji do komisji.

Jakie nowe choroby trafiły do katalogu w 2025 roku?

Rok 2025 przyniósł duże zmiany w orzekaniu o niepełnosprawności. Katalog schorzeń uprawniających do świadczeń został rozszerzony do 208 jednostek, a oprócz klasycznych kodów ICD-10 wprowadzono również odwołania do systemu OMIM, który obejmuje rzadkie choroby genetyczne.

Nowy wykaz dzieli się na dwie części:

  • 150 chorób, które automatycznie dają prawo do wskazań w punktach 7 i 8 orzeczenia, czyli m.in. do stałej opieki i pierwszeństwa w rehabilitacji,
  • 58 chorób, które uprawniają tylko do wskazania w punkcie 8 – w ich przypadku orzeczenia są zazwyczaj czasowe.

Wśród schorzeń, które pojawiły się w katalogu, znalazły się m.in. liczne choroby rzadkie i genetyczne, takie jak: achondroplazja, zespół Alströma, zespół Angelmana, choroba Canavan czy zespół Cockayne’a. Włączono również wiele nowych jednostek związanych z metabolizmem i układem nerwowym – np. chorobę Gauchera, gangliozydozy GM1 i GM2, leukodystrofię metachromatyczną, kwasicę izowalerianową czy napadową dyskinezę wywoływaną ruchem.

Na liście znalazły się także poważne zespoły wrodzone i rozwojowe: zespół Kabuki, zespół Mowata-Wilson, zespół Cornelia de Lange, zespół Williamsa, zespół Wolfa-Hirschhorna, a także choroby powodujące ciężkie wady układu kostno-mięśniowego, np. wrodzoną łamliwość kości w ciężkiej postaci czy postępującą kostniejącą fibrodysplazję (FOP).

W katalogu nie zabrakło też jednostek onkologicznych i neurologicznych, takich jak młodzieńcza postać choroby Huntingtona, postępujące porażenie nadjądrowe czy glejaki. Dodano również trisomie (13 – Patau, 18 – Edwardsa), liczne zespoły delecji i duplikacji chromosomowych, a także choroby mitochondrialne (np. zespół Leigha).

To oznacza, że do katalogu trafiło wiele chorób, które wcześniej nie były brane pod uwagę przez komisje orzekające, a które w praktyce prowadzą do trwałej, nieodwracalnej niepełnosprawności. Dzięki temu osoby dotknięte rzadkimi schorzeniami zyskują wreszcie stabilne i bezterminowe orzeczenia, a ich rodziny – realne wsparcie.

Poniżej znajdziesz linki do załączników z pełnymi listami chorób:

Pełny katalog rzadkich chorób genetycznych o jednorodnym i niezmiennym przebiegu, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia, dostępny jest również w przepisach prawa:

Ważne

Zmiany od 14 sierpnia 2025 r.

Nowelizacja rozporządzenia uprościła procedurę orzekania o niepełnosprawności. Od tego dnia:

  • Możliwe jest wydanie orzeczenia bez osobistego badania, jeśli dokumentacja medyczna spełnia wszystkie wymogi.
  • Warunki dokumentacji: musi być kompletna, aktualna (nie starsza niż 12 miesięcy), jednoznaczna i spójna.
  • Dotyczy to szczególnie osób przewlekle chorych, seniorów i dzieci, których stan zdrowia jest dobrze udokumentowany i nie ulega zmianie.
  • Decyzję zawsze podejmuje komisja – nawet przy pełnej dokumentacji może wezwać chorego na badanie, jeśli pojawią się wątpliwości.
  • Celem zmian jest skrócenie kolejek i odciążenie rodzin, które dotąd musiały cyklicznie stawać przed komisją mimo oczywistych, nieodwracalnych schorzeń.
  • Eksperci podkreślają, że to krok w stronę bardziej ludzkiego i nowoczesnego systemu orzekania, eliminującego zbędne formalności.

Tabela: Choroby uprawniające do bezterminowego i czasowego orzeczenia (2025)

Pełna lista znajduje się w rozporządzeniu (Dz.U. 2025 poz. 682), ale żeby łatwiej zrozumieć podział, poniżej przedstawiamy wybrane choroby z obu grup. To zestawienie pokazuje, które schorzenia automatycznie dają prawo do orzeczenia bezterminowego, a które powodują, że decyzja komisji ma charakter czasowy i musi być odnawiana co kilka lat.

Choroby dające bezterminowe orzeczenie (grupa 150)Choroby dające czasowe orzeczenie (grupa 58)

Rdzeniowy zanik mięśni (SMA)

Choroba Charcot-Marie-Tooth

Ataksja Friedreicha

Dystrofia mięśniowa Emery’ego-Dreifussa

Choroba Huntingtona (postać młodzieńcza)

Fenyloketonuria

Padaczka lekooporna

Stwardnienie guzowate

Zespół Downa

Anemia Fanconiego

Zespół Retta

Zespół DiGeorge’a (mikrodelecja 22q11.2)

Mukowiscydoza

Zespół Loeys’a-Dietza

Mukopolisacharydoza

Tyrozynemia typu 1

Choroba Gauchera

Zespół Jouberta

Glejak wielopostaciowy

Zespół Arnolda–Chiari’ego typ I

Nowotwory złośliwe w stadium IV

Choroba Pompego

Amputacje kończyn

Zespół Trachera-Collinsa

Całkowita utrata wzroku

Zespół Wernera

Niewydolność nerek wymagająca dializ

Zespół Borjesona-Forssmana-Lehmanna

Postępujące porażenie nadjądrowe

Galaktozemia klasyczna

Jak sprawdzić, do której grupy należy Twoja choroba?

Dla wielu osób sam spis 208 chorób może być trudny w interpretacji, dlatego warto wiedzieć, jak podejść do sprawy krok po kroku.

  1. Sięgnij do oficjalnego rozporządzenia – pełny wykaz znajduje się w załączniku nr 1 do aktu prawnego: Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 lipca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 682).
  2. Sprawdź, w której grupie znajduje się Twoje schorzenie – katalog dzieli choroby na dwie części:
    • 150 jednostek uprawniających do bezterminowego orzeczenia,
    • 58 jednostek dających tylko orzeczenia czasowe.
  3. Zwróć uwagę na kod choroby – najważniejsze są oznaczenia w klasyfikacjach medycznych:
    • ICD-10 – dla większości powszechnie znanych schorzeń,
    • OMIM – dla chorób rzadkich i genetycznych, które nie zawsze są opisane w klasycznych klasyfikacjach.
  4. Nie sugeruj się nazwą potoczną – często choroba w codziennym języku brzmi inaczej niż w dokumentach medycznych. Przykład: zamiast "zespół kruchego chromosomu X" komisja posługuje się kodem OMIM #309550.
  5. Skonsultuj się z lekarzem prowadzącym – jeśli nie wiesz, jaki kod odpowiada Twojej diagnozie, poproś lekarza o wpisanie kodu ICD-10 lub OMIM do dokumentacji. To właśnie kod, a nie sama nazwa choroby, decyduje o tym, do której grupy trafisz.
  6. W razie wątpliwości – skontaktuj się z powiatowym zespołem ds. orzekania – urzędnicy mogą pomóc sprawdzić, jak Twoja choroba została zakwalifikowana i czy mieści się w grupie bezterminowej.

Co zrobić, jeśli dostałeś orzeczenie czasowe, a choroba jest nieodwracalna?

Zdarza się, że komisja przyznaje orzeczenie czasowe nawet wtedy, gdy schorzenie w praktyce jest nieuleczalne. W takiej sytuacji:

  • złóż odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania,
  • dołącz dodatkowe opinie specjalistów, historię choroby, wyniki badań,
  • jeśli instancja wyższa przyzna Ci rację – orzeczenie zostanie zmienione na bezterminowe.

Pacjenci korzystają z tej procedury coraz częściej – i wiele odwołań kończy się pozytywnie.

Czy komisja może wydać czasowe orzeczenie mimo choroby z listy 150?

Takie przypadki się zdarzają. Powodem może być np. niepełna dokumentacja albo wątpliwości lekarzy co do rokowania. Wtedy warto:

  • zebrać dodatkowe dokumenty,
  • skonsultować się ze specjalistą prowadzącym,
  • odwołać się do wyższej instancji.

Zgodnie z prawem, lista 150 chorób ma pierwszeństwo i powinna skutkować orzeczeniem bezterminowym.

Jakie korzyści daje bezterminowe orzeczenie w 2025 roku?

Bezterminowe orzeczenie to nie tylko brak konieczności ciągłego stawiania się na komisjach. To dokument, który otwiera dostęp do szerokiego pakietu praw, ulg i świadczeń, a w praktyce oznacza dla wielu rodzin ogromną różnicę w codziennym funkcjonowaniu.

Stabilne świadczenia finansowe

Osoby posiadające bezterminowe orzeczenie mogą korzystać m.in. ze świadczenia pielęgnacyjnego, zasiłku pielęgnacyjnego czy dodatków opiekuńczych. Najważniejsze jest jednak to, że świadczenia te nie wymagają ponownego potwierdzania prawa co kilka lat – wystarczy raz uzyskane orzeczenie, aby mieć do nich stały dostęp.

Ulgi podatkowe i oszczędności

Bezterminowe orzeczenie pozwala skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej w rozliczeniu PIT, co daje możliwość odliczenia wydatków na leczenie, rehabilitację, leki czy adaptację mieszkania do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. To realne oszczędności, które w skali roku mogą wynosić nawet kilka tysięcy złotych.

Ułatwienia w transporcie

Osoby z bezterminowym orzeczeniem mogą wyrobić kartę parkingową, która umożliwia korzystanie z miejsc dla niepełnosprawnych oraz różnych ulg komunikacyjnych. W wielu miastach oznacza to również darmowe lub tańsze przejazdy komunikacją miejską.

Rehabilitacja i opieka

Orzeczenie bezterminowe daje pierwszeństwo w turnusach rehabilitacyjnych finansowanych przez PFRON, a także łatwiejszy dostęp do usług opiekuńczych i specjalistycznej pomocy w ramach gminy. Dzięki temu rehabilitacja i leczenie są bardziej dostępne i mniej obciążające finansowo.

Prostszą drogę do wsparcia instytucjonalnego

Mając stałe orzeczenie, można bez dodatkowych formalności korzystać z wielu programów realizowanych przez MOPS, PCPR czy PFRON – od dofinansowania zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, przez dopłaty do likwidacji barier architektonicznych, po wsparcie asystentów osobistych.

Podstawa prawna

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Choroba się przedłuża i kończy się zasiłek chorobowy? ZUS: bez obaw – jest jeszcze świadczenie rehabilitacyjne. Jak je uzyskać?

Świadczenie rehabilitacyjne może dostać osoba, która po wyczerpaniu zasiłku chorobowego nadal jest chora, a dalsze leczenie lub rehabilitacja dają jej szanse na odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie nie jest przyznawane z urzędu, tylko trzeba złożyć wniosek. O stanie zdrowia i konieczności przyznania świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS - wyjaśnia Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego.

Pokolenie Z bije na głowę inne grupy pracowników. Ma bardzo wysokie kompetencje cyfrowe i miękkie, a mimo to dochodzi do konfliktów w pracy

Pokolenie Z bije na głowę inne grupy pracowników z powodu bardzo wysokich kompetencji cyfrowych i miękkich. To osoby wychowane w cyfrowym świecie. Znają swoją wartość i wymagania od miejsca pracy. Pomimo tych wszystkich cech czasami dochodzi do konfliktów z pracownikami z innych grup pokoleniowych. Dlaczego?

Studenci pobierający rentę rodzinną z ZUS muszą się pospieszyć. Do 31 października mają czas na złożenie zaświadczenia z uczelni

Zbliża się ostateczny termin dla studentów, którzy pobierają rentę rodzinną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do 31 października 2025 r. muszą oni dostarczyć do ZUS zaświadczenie do wniosku o kontynuowanie wypłaty renty. Brak dokumentu oznacza utratę prawa do wypłaty renty za październik.

Czy KSeF sprawi, że księgowi będą mieli mniej pracy? Niekoniecznie

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) to jedno z najważniejszych przedsięwzięć cyfryzacyjnych w polskim systemie podatkowym, mające na celu uproszczenie i zautomatyzowanie obiegu faktur – od ich wystawienia, przez przesyłanie, aż po archiwizację.Choć Ministerstwo Finansów zapowiada, że dzięki obowiązkowemu modelowi KSeF przedsiębiorcy i księgowi zyskają czas, w praktyce księgowi nie spodziewają się mniejszego nakładu pracy. Wręcz przeciwnie, 36,1% księgowych oczekuje, że wdrożenie KSeF przysporzy im więcej obowiązków, a 75% z nich nadal czuje, że ich firma nie jest przygotowana do wdrożenia KseF – wynika z raportu fillup k24 “Księgowi i firmy wobec wdrożenia KSeF”.

REKLAMA

Zasiłek z MOPS na pogrzeb. Od 1 stycznia 2026 r. nowe zasady

Zasiłki celowe na pogrzeb gminy będą wypłacały bez limitu kwotowego i dochodowego. Nie każdy jednak będzie mógł takie świadczenie uzyskać. Nowe przepisy są w tym zakresie restrykcyjne i w zasadzie dają prawo do wsparcia w sytuacjach wyjątkowych. Jakie są nowe zasady na 2026 rok?

70 tys. zł rocznie na dziecko z orzeczeniem. Kto może je dostać i na co przeznaczyć

Niewiele osób wie, że w Polsce istnieje program, dzięki któremu na jedno dziecko z orzeczeniem trafia nawet 60–70 tys. zł rocznie. To ogromne wsparcie, które ma poprawić jakość opieki, terapii i codziennego funkcjonowania najmłodszych z niepełnosprawnościami. Sprawdziliśmy, kto może otrzymać te środki, od czego zależy ich wysokość i na co dokładnie można je przeznaczyć.

Od 24 grudnia 2025 r. wchodzą w życie nowe obowiązki pracodawców dot. wynagrodzenia

Mało kto wie, że już od 24 grudnia 2025 r. wchodzą w życie nowe obowiązki dla pracodawców. Dotyczą one wynagrodzeń pracowników. W listopadzie jest jeszcze czas na przygotowanie się do nowych przepisów. Czego dokładnie dotyczą?

Ile weźmiesz trzynastki w 2026 - nowa wysokość świadczenia

Nie czekaj na oficjalne informacje! Już teraz możemy z dużą dokładnością przewidzieć, ile wyniesie trzynastka w 2026 roku. Nasze wyliczenia oparte są na danych z GUS i aktualnych przepisach. Sprawdź w naszym artykule szczegółowe kalkulacje i dowiedz się, ile możesz otrzymać.

REKLAMA

Co daje dłuższy staż pracy? Od stycznia 2026 r. wielu pracowników skorzysta na nowych przepisach

Od 1 stycznia 2026 r. zmieniają się zasady obliczania stażu pracy pracowników. Od długości stażu pracy zależą ważne uprawnienia pracownicze. Wiele osób wraz z nowym rokiem skorzysta na zmianach w prawie pracy - otrzymają dłuższe urlopy, nagrody, wyższe odprawy i dłuższe okresy wypowiedzenia. Co konkretnie daje wyższy staż pracy? Oto najważniejsze przykłady.

Tysiące seniorów z tych roczników z nowym uprawnieniem. Data urodzenia może zapewnić im specjalną, wcześniejszą emeryturę z ZUS. Jest jednak jeden kluczowy warunek. Jaki?

ZUS oferuje możliwość ubiegania się o specjalną, wcześniejszą emeryturę. Dotyczy to osób urodzonych w przedziale lat 1949–1969, które były zatrudnione w warunkach szkodliwych lub na stanowiskach o szczególnym charakterze. Oto szczegóły.

REKLAMA