REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Procedura orzekania o niepełnosprawności w 2025 roku – co warto wiedzieć

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Artur Sadziński
Dziennikarz i redaktor z doświadczeniem w tworzeniu treści o finansach, prawie i sprawach konsumenckich. Pisze z myślą o praktycznym wsparciu dla czytelnika.
Procedura orzekania o niepełnosprawności w 2025 roku – co warto wiedzieć
Procedura orzekania o niepełnosprawności w 2025 roku – co warto wiedzieć
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Jak wygląda komisja orzekająca o niepełnosprawności? O co pyta lekarz orzecznik i jak się przygotować do badania? W tych kwestiach obowiązują konkretne procedury, których znajomość może pomóc w uzyskaniu orzeczenia. Zobacz krok po kroku, jak przebiega komisja, jakie pytania padają podczas rozmowy i co ma wpływ na końcową decyzję o przyznaniu stopnia niepełnosprawności.

rozwiń >

Czym zajmuje się komisja wydająca orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydają powiatowe i miejskie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności (PZON). To one stanowią najważniejszy organ w procesie formalnego potwierdzania niepełnosprawności.

REKLAMA

REKLAMA

W skład zespołu orzekającego wchodzi co najmniej trzech specjalistów:

  • Przewodniczący zespołu – zawsze jest to lekarz.
  • Co najmniej dwóch członków zespołu – spośród których co najmniej jeden musi być lekarzem. Pozostali członkowie to psycholog, pedagog, pracownik socjalny lub doradca zawodowy, dobierani w zależności od indywidualnego charakteru sprawy i potrzeb wnioskodawcy.

Ważne: W przypadku orzekania o niepełnosprawności dzieci, w składzie zespołu obligatoryjnie musi znaleźć się lekarz, pedagog i psycholog. Pracownik socjalny nie jest w tym przypadku członkiem obligatoryjnym.

Zespół ocenia stan zdrowia wnioskodawcy, biorąc pod uwagę nie tylko diagnozę choroby, ale przede wszystkim to, jak stan zdrowia przekłada się na ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, potrzebę pomocy lub brak zdolności do pracy. Wszystkie osoby zasiadające w komisji muszą mieć odpowiednie uprawnienia nadane przez wojewodę i odbyć specjalistyczne szkolenie.

REKLAMA

Kto może uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?

O orzeczenie o stopniu niepełnosprawności może ubiegać się każda osoba, której stan zdrowia w istotny sposób utrudnia codzienne funkcjonowanie. Chodzi nie tylko o osoby z poważnymi schorzeniami fizycznymi czy psychicznymi, ale również o tych, którzy zmagają się z ograniczeniami przewlekłymi, choć niekoniecznie widocznymi na pierwszy rzut oka. W praktyce są to osoby, które:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • doświadczają trwałych lub długotrwałych problemów zdrowotnych – zarówno w wyniku choroby, wypadku, jak i pogarszającego się stanu organizmu z wiekiem,
  • potrzebują pomocy innych osób w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak ubieranie się, poruszanie po mieszkaniu, przygotowywanie posiłków czy utrzymanie higieny,
  • nie są w stanie podjąć lub kontynuować pracy zarobkowej, ponieważ ich stan zdrowia wyklucza aktywność zawodową w całości lub w określonym zakresie,
  • wymagają stałej lub długoterminowej opieki – na przykład ze strony rodziny, opiekuna prawnego, pracownika socjalnego czy instytucji pomocowych.

Co ważne, nie trzeba mieć zdiagnozowanej jednej konkretnej choroby – liczy się ogólny wpływ stanu zdrowia na życie i samodzielność. Komisja nie bada więc tylko dokumentacji medycznej, ale ocenia też realne ograniczenia, z jakimi zmaga się wnioskodawca.

Obowiązują trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany i znaczny. Każdy z nich ma określone kryteria funkcjonalne oraz skutki prawne. Poniższa tabela wyjaśnia podstawowe różnice:

Stopień niepełnosprawności

Charakterystyka stanu zdrowia

Skutki funkcjonalne

Przykładowe, charakterystyczne uprawnienia i ulgi

Lekki

Utrata sprawności organizmu nieznacznie ograniczająca zdolność do pracy lub samodzielnego funkcjonowania

Osoba może pracować i funkcjonować samodzielnie, ale z pewnymi ograniczeniami

Niektóre ulgi lokalne, pierwszeństwo w zatrudnieniu w zakładach pracy chronionej, ulgi transportowe (regionalne)

Umiarkowany

Znaczne ograniczenie sprawności organizmu; możliwa praca tylko w warunkach chronionych lub z pomocą innych osób

Osoba wymaga częściowej pomocy w codziennym życiu lub przy pracy

Krótszy czas pracy, dodatkowy urlop, dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych, zasiłek stały (kryteria dochodowe), karta parkingowa (spełniając kryteria)

Znaczny

Poważne upośledzenie sprawności; osoba niezdolna do pracy, samodzielnej egzystencji i wymagająca stałej opieki

Osoba niezdolna do samodzielnego życia, potrzebuje pomocy w większości czynności

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego (dla opiekuna), zasiłek pielęgnacyjny (spełniając kryteria), dodatek pielęgnacyjny z ZUS, darmowe przejazdy (niektóre, lokalnie)

O przyznaniu konkretnego stopnia decyduje nie tylko diagnoza, ale przede wszystkim wpływ choroby na życie codzienne i samodzielność. Ten sam stan chorobowy może skutkować różnym stopniem niepełnosprawności – zależnie od przebiegu i skutków.

Jak wygląda komisja orzekająca o niepełnosprawności – krok po kroku

U wielu osób sama myśl o komisji ds. orzekania o niepełnosprawności budzi stres i niepewność. Tymczasem cały proces przebiega według jasno określonych zasad. Znajomość poszczególnych etapów może zmniejszyć napięcie i ułatwić spokojne przejście przez procedurę.

Poniżej przedstawiamy krok po kroku, jak w 2025 roku wygląda procedura orzekania o niepełnosprawności. Podpowiadamy również, jakie pytania mogą paść podczas komisji.

1. Zawiadomienie o terminie komisji

Po złożeniu kompletnego wniosku wraz z załącznikami osoba zainteresowana otrzymuje wezwanie na komisję (zwykle pocztą tradycyjną). Termin badania jest wyznaczany z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem.

Stawiennictwo jest obowiązkowe, chyba że w przypadku uzasadnionej niemożności stawiennictwa (potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim) komisja zdecyduje o wydaniu orzeczenia na podstawie wyłącznie zgromadzonej dokumentacji.

2. Przegląd dokumentacji medycznej

Lekarz orzecznik analizuje:

  • zaświadczenie lekarskie (ważne maks. 30 dni),
  • dokumentację medyczną (badania, konsultacje, wypisy ze szpitali),
  • ewentualne opinie psychologiczne lub środowiskowe.

Jeśli lekarz orzecznik nie posiada wystarczającej wiedzy specjalistycznej (np. w zakresie neurologii lub psychiatrii), ma obowiązek kierować się zasadą staranności zawodowej, czyli:
– dokładnie analizować dokumenty,
– ewentualnie zasięgnąć opinii innego specjalisty,
– lub poprosić o uzupełnienie dokumentacji.

3. O co pyta lekarz orzecznik podczas komisji?

Lekarz nie skupia się na samej chorobie, ale na tym, jak przekłada się ona na codzienne funkcjonowanie. Pytania mają charakter standaryzowany. Oznacza to, że komisja orzekająca zadaje wszystkim pacjentom podobny zestaw pytań, oparty na ustalonych wcześniej kryteriach. Celem nie jest rozmowa swobodna, lecz obiektywna ocena, czy osoba spełnia przesłanki do orzeczenia.

Przykładowe pytania lekarza orzecznika:

ZakresPrzykładowe pytania

Mobilność

Czy może Pan/i samodzielnie chodzić? Jak długo? Czy używa Pan/i balkonika, kul?

Samoobsługa

Czy ubiera się Pan/i bez pomocy? Czy potrzebuje Pan/i wsparcia przy kąpieli?

Zajęcia codzienne

Czy gotuje Pan/i samodzielnie? Czy może Pan/i posprzątać, zrobić zakupy?

Praca zawodowa

Czy jest Pan/i zdolny do pracy? Czy obecny stan zdrowia na to pozwala?

Leki i ich działanie

Jakie leki Pan/i przyjmuje? Czy wpływają na funkcjonowanie (senność, bóle)?

Psychika i relacje

Czy ma Pan/i stany lękowe, depresyjne? Jak wygląda kontakt z otoczeniem?

Przeczytaj także:

4. Badanie lekarskie

Badanie lekarskie ma charakter uproszczony i służy ocenie sprawności fizycznej i psychicznej. Lekarz może poprosić np. o:

  • przejście kilku kroków,
  • wstanie z krzesła,
  • podniesienie kończyn,
  • prostą interakcję w rozmowie.

W przypadku dzieci w skład komisji musi wchodzić nie tylko lekarz, ale także psycholog, pedagog lub pracownik socjalny. Obowiązkowa jest też obecność opiekuna prawnego.

W przypadku dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną komisja może zostać rozszerzona o specjalistę (np. psychologa), a w razie potrzeby pacjent może być reprezentowany przez opiekuna.

Ile czeka się na orzeczenie? Terminy i wyjątki

Orzeczenie zostanie wydane w ciągu 14 dni kalendarzowych od dnia posiedzenia. Możesz je odebrać na dwa sposoby:

  • listownie – zostanie wysłane na adres wskazany we wniosku,
  • osobiście w siedzibie zespołu orzekającego – jeśli wybierasz tę formę, poinformuj o tym komisję jeszcze przed wysyłką, najlepiej w dniu posiedzenia.

Zespół przeanalizuje całość dostarczonej dokumentacji. Jeśli okaże się, że czegoś brakuje:

  • otrzymasz pisemną prośbę o uzupełnienie dokumentów wraz z wyznaczonym terminem,
  • jeśli nie doślesz wymaganych informacji w terminie, sprawa zostanie pozostawiona bez rozpoznania, czyli orzeczenie nie zostanie wydane.

W przypadku niejasności lub sprzecznych informacji w dokumentach:

  • zespół może skierować Cię na bezpłatne badania specjalistyczne do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności,
  • może też poprosić, byś samodzielnie wykonał dodatkowe badania i dostarczył ich wyniki do akt sprawy.

Jak przygotować się do komisji?

Aby zwiększyć szansę na korzystne orzeczenie:

  • uporządkuj i zabierz pełną dokumentację (najlepiej chronologicznie),
  • opisz problemy w codziennym życiu, również te psychiczne (np. lęki, depresja, wycofanie),
  • mów konkretnie i szczerze – zamiast "jakoś sobie radzę" powiedz: "nie mogę samodzielnie się ubrać".

Dobrze przygotowany opis funkcjonowania to jedno z najważniejszych narzędzi w rękach wnioskodawcy.

Czy można się odwołać?

Tak. Jeśli orzeczenie nie spełnia oczekiwań, wnioskodawca może w ciągu 14 dni od daty doręczenia decyzji złożyć odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.

Kolejnym etapem, w przypadku utrzymania decyzji, jest odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych – w ciągu 30 dni.

Komisja ds. orzekania o niepełnosprawności w 2025 roku, podobnie jak w latach poprzednich działa na podstawie przepisów, które wymagają nie tylko analizy dokumentacji, ale przede wszystkim oceny funkcjonowania osoby w codziennym życiu. Lekarz orzecznik nie ogranicza się do diagnozy – jego rolą jest określenie, jak bardzo choroba ogranicza samodzielność, mobilność, możliwość pracy czy relacji społecznych. Dobrze przygotowany wniosek i świadoma postawa podczas komisji mogą mieć kluczowe znaczenie dla decyzji o przyznaniu świadczeń i ulg.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Co zabrać na komisję orzeczniczą?

Na komisję należy zabrać:

  • oryginał wniosku (jeśli był składany elektronicznie – potwierdzenie),
  • ważne zaświadczenie lekarskie (wydane nie wcześniej niż 30 dni przed złożeniem wniosku),
  • pełną dokumentację medyczną: wyniki badań, opinie specjalistów, wypisy ze szpitala, orzeczenia psychologiczne (jeśli dotyczy),
  • dokument tożsamości,
  • w przypadku dzieci – książeczkę zdrowia dziecka oraz opinie z przedszkola/szkoły.

Dobrze jest także przygotować spis trudności w codziennym funkcjonowaniu, który pomoże precyzyjnie odpowiadać na pytania orzecznika.

Czy trzeba stawić się osobiście na komisję ZON?

W większości przypadków tak – obecność jest obowiązkowa. Wyjątki zdarzają się wtedy, gdy:

  • stan zdrowia uniemożliwia przybycie na komisję,
  • dokumentacja medyczna jest tak kompletna, że pozwala na wydanie orzeczenia bez badania.

W takich sytuacjach zespół może podjąć decyzję o orzeczeniu "na podstawie dokumentacji" i zawiadomić o tym wnioskodawcę. Nie można jednak samodzielnie zrezygnować ze stawienia się – musi to być formalnie zatwierdzone przez komisję.

Czy trzeba mieć zaświadczenie od specjalisty?

Tak, posiadanie aktualnego zaświadczenia o stanie zdrowia (tzw. druku N-9), wydanego przez lekarza prowadzącego (np. rodzinnego lub specjalistę), jest obowiązkowe i stanowi podstawę złożenia wniosku. Zaświadczenie to ma określoną ważność (zwykle 30 dni od daty wystawienia do dnia złożenia wniosku).

Czy komisja orzekająca o niepełnosprawności jest płatna?

Nie.Postępowanie orzecznicze w ZON jest całkowicie bezpłatne. Złożenie wniosku, ani udział w komisji nie wiąże się z żadnymi opłatami administracyjnymi. Bezpłatne są również ewentualne skierowania na dodatkowe badania specjalistyczne, jeśli wystawia je zespół orzekający.

Wyjątkiem są sytuacje, w których komisja prosi o uzupełnienie dokumentacji na własną rękę – np. poprzez wykonanie prywatnych badań. Wówczas koszt ich wykonania ponosi sam wnioskodawca.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Luka w przepisach. Opiekun niepełnosprawnych traci 847 zł miesięcznie (4134 zł - 3287 zł). Zyskuje święty spokój

W okresie przyznawania świadczenia wspierającego (kiedy nie wiadomo, czy osoba niepełnosprawna otrzyma odpowiednio dużo punktów poziomu potrzeby wsparcia), opiekun otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne. Potem musi je oddać wstecznie, a za ten sam okres osoba niepełnosprawna ma świadczenie wspierające. Rząd podpowiada (za przepisami), że rodzina osoby niepełnosprawnej może wybrać świadczenie pielęgnacyjne rezygnując ze wspierającego. Tyle, że to się nie opłaca bo świadczenie pielęgnacyjne jest niższe od wspierającego (w jego maksymalnej wysokości).

Nie jest źle. Świadczenie pielęgnacyjne z podwyżką o 99 zł. Tragedia w zasiłku pielęgnacyjnym 215,84 zł

Jak wygląda ranking świadczeń w 2026 r.? Zasiłek pielęgnacyjny nie będzie miał podwyżki (aż do początku 2028 r.). Jak rząd tłumaczy, dlatego, że 1 mln osób z zasiłkiem pielęgnacyjnym (większa część ze stopniem umiarkowanym niepełnosprawności) może się starać o świadczenie wspierające, które otrzymywało na koniec marca 2025 r. około 120 000 osób niepełnosprawnych (większa część beneficjentów ma stopień znaczny niepełnosprawności). Zupełnie inna sytuacja w 2026 r. (i kolejnych latach jest w świadczeniu pielęgnacyjnym (zarówno "starym" jak i "nowym"). W 2026 r. świadczenie to będzie podwyższone o 99 zł. To 3% podwyżka na 2026 r. Nie tak duża jak w latach minionych, kiedy mieliśmy galopująca inflację. Ale porównując z 0% podwyżki dla zasiłku pielęgnacyjnego, nie wygląda to źle. Opiekunowie osób niepełnosprawnych otrzymają w 2026 r. 3386 zł.

Wytyczne w MOPS, żeby dawać jak najmniej zasiłków. Fałsz czy prawda? Na przykładzie zasiłku celowego 200 zł i zasiłku stałego dla stopnia umiarkowanego [List]

Wiele osób piszących do Infor.pl opisuje swoje doświadczenia co do teorii, że zostało wydane odgórne polecenie ograniczania świadczeń wypłacanych przez MOPS. Przykładowo w artykule publikujemy list czytelnika, który twierdzi, że ma informację o poleceniach wydawanych dla pracowników socjalnych w MOPS, aby starali się ograniczyć kwoty przeznaczane na świadczenia dla potrzebujących. Od czasu zaniżania punktacji w WZON co do świadczenia wspierającego (poziom potrzeby wsparcia) stale widzę na forach internetowych tego typu opinie. Jak w każdej teorii spiskowej nie wiadomo, kto miałby wydawać takie zalecenia oraz jak możliwe jest ich wdrożenie i kontrolowanie. Niemniej zjawisko takiego postrzegania MOPS, PZON. WZON, PFRON istnieje od lat i chyba się nasila od 2024 r. (prawdopodobnie z uwagi na powszechnie krytykowaną praktykę przyznawania punktów do świadczenia wspierającego).

Spadek i zachowek a obowiązki rodzinne. Przepisy po zmianach

Niedopełnianie obowiązków rodzinnych może wpływać na późniejsze kwestie dotyczące dziedziczenia. Niekiedy jednak odsunięcie krewnych od spadku nie należy do najłatwiejszych. Trzeba pamiętać o szeregu wymogów. Jakich?

REKLAMA

Znalazłeś pracę, ale ją straciłeś? Nowe przepisy pozwalają bezrobotnym wrócić do zasiłku

1 czerwca 2025 roku weszła w życie nowa ustawa o rynku pracy, która wprowadza zmiany dotyczące powrotu do zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie z nowymi przepisami, osoba bezrobotna, która podjęła pracę lub rozpoczęła działalność gospodarczą, będzie mogła ponownie ubiegać się o zasiłek, jeśli spełni ustalone kryteria. Jakie? Oto szczegóły.

W 2026 roku pracownik z najniższym wynagrodzeniem dostanie ponad 14 tys. zł za rozwiązanie umowy. Skąd ta kwota?

Na co mogą liczyć najniżej wynagradzani pracownicy w przypadku niespodziewanej utraty pracy? Obowiązujące przepisy jasno regulują ich prawa i obowiązki pracodawców. Jednym z nich jest wypłata odprawy pieniężnej. Ale czy będzie należała się każdemu?

Dodatek energetyczny 2025 - dla kogo dopłaty do rachunków w tym roku? Kto musi złożyć wniosek?

W 2025 roku Polacy mogą skorzystać aż z dwóch dodatków energetycznych. Oba mają łagodzić skutki rosnących kosztów ogrzewania i energii, ale różnią się grupą odbiorców i sposobem przyznania. Sprawdź, kto może liczyć na dopłatę, ile wynosi świadczenie i od kiedy złożyć wniosek o dodatek energetyczny.

Rusza 4. edycja programu „Edukacja z wojskiem”. Uczniowie poznają zasady bezpieczeństwa i obronności

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Obrony Narodowej zainaugurowały czwartą edycję programu „Edukacja z wojskiem”. To największa odsłona projektu, którego celem jest zwiększenie świadomości uczniów w zakresie bezpieczeństwa, obronności i reagowania w sytuacjach kryzysowych. Zajęcia w szkołach potrwają do 19 grudnia 2025 roku.

REKLAMA

Kobiety częściej niż mężczyźni nie biorą L4 i pracują w czasie choroby. Większą presję czują młodzi pracownicy

Kobiety częściej niż mężczyźni nie biorą L4 i pracują w czasie choroby. Większą presję do pracy pomimo choroby czują młodzi pracownicy. Z czego to wynika? Jakie mogą być skutki takiego postępowania?

Takie wpłaty to nie jest darowizna. Skarbówka zmienia zdanie – przełomowa interpretacja po wyrokach sądów, ważna dla tysięcy twórców internetowych i darczyńców!

Anonimowe wsparcie finansowe dla twórców internetowych nie jest darowizną i nie podlega podatkowi od darowizn – tak wynika z najnowszej interpretacji skarbówki, wydanej po serii wyroków sądów administracyjnych. To jest na pewno przełomowe stanowisko fiskusa!

REKLAMA