REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odmowa składania zeznań w postępowaniu karnym

Joanna Janecka

REKLAMA

REKLAMA

W procesie karnym określone kategorie osób, w tym osoby najbliższe, mogą liczyć na prawo odmowy składania zeznań. Poza tym, w określonych sytuacjach świadek może także odmówić odpowiedzi na pytanie.

Świadkowie

Dowód ze świadka jest jednym z podstawowych środków dowodowych stosowanych w postępowaniu karnym. W myśl artykułu 177 § 1 Kodeksu postępowania karnego każda osoba, która zostanie wezwana, ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Od reguły tej istnieje jednak szereg wyjątków.

REKLAMA

Osoba najbliższa

Prawo odmowy składania zeznań przysługuje osobie najbliższej dla oskarżonego. Za taką uważa się małżonka, wstępnego, zstępnego, rodzeństwo, powinowatych w tej samej linii lub stopniu, osobę pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jego małżonka, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Przez wspólne pożycie rozumieć należy konkubinat, czyli trwały związek osób różnej płci, niepotwierdzony małżeństwem. Prawo do odmowy składania zeznań przysługuje także w wypadku, gdy małżeństwo lub stosunek przysposobienia ustanie. Należy zaznaczyć, że obejmuje to jedynie stosunek małżeństwa i przysposobienia, nie można więc powoływać się na prawo odmowy składania zeznań po ustaniu wspólnego pożycia. Warto zauważyć również, że nie ma przeszkód prawnych do przesłuchiwania innych osób odnośnie faktów, które mogły być przedmiotem zeznań osób, które skorzystały z prawa do domowy składania zeznań określonego w art. 182 § 1 Kodeksu postępowania karnego.  Świadek będący osobą najbliższą może korzystać z prawa do odmowy składania zeznań także po rozpoczęciu pierwszego zeznania na pierwszej rozprawie przed sądem pierwszej instancji, z tym że w razie złożenia takiego oświadczenia po terminie, poprzednio złożone zeznania tego świadka mogą służyć za dowód i być odtworzone. Odmawiając składania zeznań świadek musi złożyć stosowne oświadczenie. Jak wskazuje Sąd Najwyższy może ono mieć również formę pisemną.

Zobacz także: Kiedy można odmówić składania zeznań?

Świadek w innej sprawie

Prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem. Dotyczy to sytuacji, w której różne sądy zajmują się sądzeniem poszczególnych współsprawców jednego przestępstwa. Może się bowiem zdarzyć, że przy rozpoznawaniu przestępstwa dana osoba w jedynym sądzie wystąpi w charakterze oskarżonego, a w drugim w charakterze świadka. Przepis artykułu 188§3 pozwala więc takiemu świadkowi uniknąć konieczności wyboru między obciążaniem zeznaniami samego siebie, a składaniem fałszywych zeznań.

Ochrona tajemnicy państwowej

Co do zasady przesłuchiwane nie mogą być osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych, opatrzonych klauzulą „tajne” lub „ściśle tajne” w zakresie, na który rozciąga się ten obowiązek. Oznacza to więc, że nie mogą być przesłuchiwane tylko w zakresie, w jakim są objęte obowiązkiem strzeżenia tajemnicy, ale mogą być świadkami w ogóle. Uprawniony organ przełożony może jednak osoby te zwolnić z obowiązku strzeżenia tajemnicy, a wówczas muszą one złożyć zeznania również w jej zakresie. Przełożony może odmówić zwolnienia pracownika z obowiązku strzeżenia tajemnicy w sytuacji, gdy mogłoby to spowodować szkodę dla państwa.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ochrona tajemnicy zawodowej i służbowej

Nieco inaczej wygląda sytuacja osób zobowiązanych do strzeżenia tajemnicy zawodowej i służbowej. Jak stanowi art. 180 § 1 Kodeksu postępowania karnego, osoby zobowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu mogą odmówić składania zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek.
Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której sąd lub prokurator zwolni świadka z obowiązku strzeżenia tajemnicy, wówczas musi on składać zeznania również w jej przedmiocie.

Tajemnica notarialna, adwokacka, radcowska, doradcy podatkowego, lekarska i dziennikarska

W szczególnej sytuacji znajdują się osoby zobowiązane do strzeżenia tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lekarskiej lub dziennikarskiej. Mogą one być przesłuchiwane co do faktów objętych tajemnicą tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości a danych okoliczności nie da się ustalić w inny sposób. Ponadto, zwolnienie dziennikarza z obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających opublikowanych informacji, jeśli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych.

Zobacz także: Tajemnica służbowa i zawodowa a zeznania świadka

Odmowa odpowiedzi na pytanie

Od prawa do odmowy składania zeznań należy odróżnić prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie. Dotyczy to sytuacji, w których odpowiedź na dane pytanie mogłaby narazić świadka lub jego najbliższą rodzinę na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Odmowa ta nie obejmuje jednak całości zeznań, a jedynie odpowiedzi na konkretne pytanie. Dodatkowo świadek może również zażądać wyłączenia jawności rozprawy w sytuacji, gdy składane zeznania mogłyby narazić go lub osobę dla niego najbliższą na hańbę. Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie, jak wskazuje Sąd Najwyższy, przysługuje jedynie w wypadku odpowiedzialności na podstawie kodeksu karnego, nie obejmuje natomiast wykroczeń.

Wniosek o zwolnienie

Kodeksu postępowania karnego w art. 185 przewiduje także możliwość zwolnienia świadka z obowiązku składania zeznań lub odpowiedzi na pytanie w przypadku, gdy złoży on o to stosowny wniosek, a w sprawie, w której miał zeznawać, oskarżonym jest osoba pozostająca z nim w szczególnie bliskim stosunku osobistym. „Szczególnie bliski stosunek osobisty” rozumie się jako relację zachodzącą między dwoma osobami, bliższą niż stosunek towarzyski. Jest to stosunek na tyle zażyły, że stawia świadka w odniesieniu do oskarżonego lub podejrzanego w sytuacji zbliżonej do osoby najbliższej. Charakteryzuje się on silną więzią emocjonalną lub uczuciową powodującą, że składanie zeznań może prowadzić do wewnętrznego konfliktu w sumieniu świadka. Nie ulega także wątpliwości, że obejmuje to również stosunki niemające żadnego uregulowania prawnego (np. narzeczeństwo).

Zobacz także serwis: Prawo karne

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Do 500 zł miesięcznie nie tylko dla osób starszych. Jakie kryteria i orzeczenia? [zmiany 2024 i 2025]

Świadczenie uzupełniające, często nazywane jest „500 plus dla seniora” lub „500 plus dla osób niepełnosprawnych”. Należy jednak pamiętać, iż przysługuje ono nie tylko osobom starszym. Ponadto o przyznaniu pomocy decyduje niezdolność do samodzielnej egzystencji.

MEN i MS: W szkołach zaświadczenia o niekaralności. Na odbiór dziecka. Na wycieczkę. Na basen. Na teatr. Dyrektorka przedszkola o nowych kłopotach

Dziennikarze PAP zwrócili się do MEN i Ministerstwa Sprawiedliwości z serią pytań dotyczących zaświadczeń, które w szkołach muszą przedstawiać rodzice opiekujący się dziećmi. Ich pytania dotyczyły zaświadczeń przedstawianych przez osoby odbierające dzieci ze szkoły (np. czy dziadkowie mogą?). I zaświadczeń rodziców opiekujących się dziećmi na wycieczce, na basenie, w teatrze   

Szykują się spore zmiany przepisów dla cudzoziemców w Polsce. Na lepsze? Od kiedy?

Jak co roku, po przerwie wakacyjnej, wypoczęci i naładowani wracamy do trybu pracy. Wyjątkiem nie są nasi ustawodawcy. Choć sporo tematów jest na porządku dziennym, dużo wymaga zmian i poprawy, w poniższym artykule omówimy planowane zmiany dotyczące cudzoziemców, ich pobytu i zatrudnienia w Polsce.

Aktywni rodzice w pracy. Na czym polega warunek łącznej aktywności zawodowej rodziców?

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje w przypadku gdy oboje rodzice osiągają przychód, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jest to tzw. warunek łączonego poziomu aktywności zawodowej.

REKLAMA

MRPiPS: Składki ZUS od umów zlecenia i o dzieło możliwe od 1 stycznia 2026 r. lub 1 stycznia 2027 r.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowuje się do wdrożenia oskładkowania umów zlecenia i umów o dzieło. Wiceminister Sebastian Gajewski poinformował, że decyzja w sprawie terminu wdrożenia reformy jeszcze nie zapadła. Na pewno nie nastąpi to od 1 stycznia 2025 r., może to być 1 stycznia 2026 r. czy 1 stycznia 2027 r.

Odwołanie od orzeczenia o niepełnosprawności. Jak napisać? [punkt 7, przykład, wzór]

Odwołanie jest ważnym pismem w procesie ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności. Może ono dotyczyć różnych elementów orzeczenia, m.in. punktu 7. W jakim terminie wnosi się odwołanie i do jakiego organu? Oto najważniejsze informacje i przykładowy wzór pisma.

Pomoc rządu dla powodzian 2024: zasiłki, pieniądze na remont i odbudowę domów i budynków gospodarczych, pomoc rzeczowa i psychologiczna

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów informuje, że dla osób, które ucierpiały w wyniku powodzi lub podtopień w południowo-zachodniej Polsce w ostatnich dniach, są dostępne różne formy pomocy. Można otrzymać 10 tys. zł bezzwrotnego wsparcia na najpilniejsze potrzeby. Na remont lub odbudowę budynku gospodarczego można dostać do 100 tys. zł, a budynku mieszkalnego – do 200 tys. zł. Przewidziane jest dodatkowe wsparcie dla dzieci oraz osób z niepełnosprawnościami. O pomoc mogą starać się również rolnicy, przedsiębiorcy czy studenci.

Seniorzy mają prawo czuć się oszukani. Brak drugiej waloryzacji i obcięta 14. emerytura

Seniorzy czekali na na podwójną waloryzację emerytur i rent, ale się nie doczekali. Liczyli też na wyższe 14. emerytury, ale się zawiedli. Mogą więc czuć się oszukani, ponieważ wcześniejsze zapowiedzi wskazywały na to, że będzie inaczej.

REKLAMA

Urlopy i zasiłki dla rodziców

Urlopy i zasiłki dla rodziców. Jakie urlopy przysługują rodzicom? Na jakie zasiłki mogą liczyć? Ile dni przysługuje rodzicom na opiekę nad dzieckiem? Czy zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem przechodzi na kolejny rok?

Bezpłatna konsultacja i webinarium. Wsparcie we wdrożeniu ustawy o sygnalistach

Już 25 września 2024 roku wchodzą w życie przepisy ustawy o ochronie sygnalistów nakładające na pracodawców obowiązek opracowania wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Jesteś gotowy na te zmiany? A może masz pytania dotyczące ustawy o sygnalistach? Zadbaj o zgodność z przepisami i skorzystaj z bezpłatnego wsparcia.

REKLAMA