REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odmowa składania zeznań w postępowaniu karnym

Joanna Janecka

REKLAMA

REKLAMA

W procesie karnym określone kategorie osób, w tym osoby najbliższe, mogą liczyć na prawo odmowy składania zeznań. Poza tym, w określonych sytuacjach świadek może także odmówić odpowiedzi na pytanie.

Świadkowie

Dowód ze świadka jest jednym z podstawowych środków dowodowych stosowanych w postępowaniu karnym. W myśl artykułu 177 § 1 Kodeksu postępowania karnego każda osoba, która zostanie wezwana, ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Od reguły tej istnieje jednak szereg wyjątków.

REKLAMA

Osoba najbliższa

Prawo odmowy składania zeznań przysługuje osobie najbliższej dla oskarżonego. Za taką uważa się małżonka, wstępnego, zstępnego, rodzeństwo, powinowatych w tej samej linii lub stopniu, osobę pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jego małżonka, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Przez wspólne pożycie rozumieć należy konkubinat, czyli trwały związek osób różnej płci, niepotwierdzony małżeństwem. Prawo do odmowy składania zeznań przysługuje także w wypadku, gdy małżeństwo lub stosunek przysposobienia ustanie. Należy zaznaczyć, że obejmuje to jedynie stosunek małżeństwa i przysposobienia, nie można więc powoływać się na prawo odmowy składania zeznań po ustaniu wspólnego pożycia. Warto zauważyć również, że nie ma przeszkód prawnych do przesłuchiwania innych osób odnośnie faktów, które mogły być przedmiotem zeznań osób, które skorzystały z prawa do domowy składania zeznań określonego w art. 182 § 1 Kodeksu postępowania karnego.  Świadek będący osobą najbliższą może korzystać z prawa do odmowy składania zeznań także po rozpoczęciu pierwszego zeznania na pierwszej rozprawie przed sądem pierwszej instancji, z tym że w razie złożenia takiego oświadczenia po terminie, poprzednio złożone zeznania tego świadka mogą służyć za dowód i być odtworzone. Odmawiając składania zeznań świadek musi złożyć stosowne oświadczenie. Jak wskazuje Sąd Najwyższy może ono mieć również formę pisemną.

Zobacz także: Kiedy można odmówić składania zeznań?

Świadek w innej sprawie

Prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem. Dotyczy to sytuacji, w której różne sądy zajmują się sądzeniem poszczególnych współsprawców jednego przestępstwa. Może się bowiem zdarzyć, że przy rozpoznawaniu przestępstwa dana osoba w jedynym sądzie wystąpi w charakterze oskarżonego, a w drugim w charakterze świadka. Przepis artykułu 188§3 pozwala więc takiemu świadkowi uniknąć konieczności wyboru między obciążaniem zeznaniami samego siebie, a składaniem fałszywych zeznań.

Ochrona tajemnicy państwowej

Co do zasady przesłuchiwane nie mogą być osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych, opatrzonych klauzulą „tajne” lub „ściśle tajne” w zakresie, na który rozciąga się ten obowiązek. Oznacza to więc, że nie mogą być przesłuchiwane tylko w zakresie, w jakim są objęte obowiązkiem strzeżenia tajemnicy, ale mogą być świadkami w ogóle. Uprawniony organ przełożony może jednak osoby te zwolnić z obowiązku strzeżenia tajemnicy, a wówczas muszą one złożyć zeznania również w jej zakresie. Przełożony może odmówić zwolnienia pracownika z obowiązku strzeżenia tajemnicy w sytuacji, gdy mogłoby to spowodować szkodę dla państwa.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ochrona tajemnicy zawodowej i służbowej

Nieco inaczej wygląda sytuacja osób zobowiązanych do strzeżenia tajemnicy zawodowej i służbowej. Jak stanowi art. 180 § 1 Kodeksu postępowania karnego, osoby zobowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu mogą odmówić składania zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek.
Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której sąd lub prokurator zwolni świadka z obowiązku strzeżenia tajemnicy, wówczas musi on składać zeznania również w jej przedmiocie.

Tajemnica notarialna, adwokacka, radcowska, doradcy podatkowego, lekarska i dziennikarska

W szczególnej sytuacji znajdują się osoby zobowiązane do strzeżenia tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lekarskiej lub dziennikarskiej. Mogą one być przesłuchiwane co do faktów objętych tajemnicą tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości a danych okoliczności nie da się ustalić w inny sposób. Ponadto, zwolnienie dziennikarza z obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających opublikowanych informacji, jeśli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych.

Zobacz także: Tajemnica służbowa i zawodowa a zeznania świadka

Odmowa odpowiedzi na pytanie

Od prawa do odmowy składania zeznań należy odróżnić prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie. Dotyczy to sytuacji, w których odpowiedź na dane pytanie mogłaby narazić świadka lub jego najbliższą rodzinę na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Odmowa ta nie obejmuje jednak całości zeznań, a jedynie odpowiedzi na konkretne pytanie. Dodatkowo świadek może również zażądać wyłączenia jawności rozprawy w sytuacji, gdy składane zeznania mogłyby narazić go lub osobę dla niego najbliższą na hańbę. Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie, jak wskazuje Sąd Najwyższy, przysługuje jedynie w wypadku odpowiedzialności na podstawie kodeksu karnego, nie obejmuje natomiast wykroczeń.

Wniosek o zwolnienie

Kodeksu postępowania karnego w art. 185 przewiduje także możliwość zwolnienia świadka z obowiązku składania zeznań lub odpowiedzi na pytanie w przypadku, gdy złoży on o to stosowny wniosek, a w sprawie, w której miał zeznawać, oskarżonym jest osoba pozostająca z nim w szczególnie bliskim stosunku osobistym. „Szczególnie bliski stosunek osobisty” rozumie się jako relację zachodzącą między dwoma osobami, bliższą niż stosunek towarzyski. Jest to stosunek na tyle zażyły, że stawia świadka w odniesieniu do oskarżonego lub podejrzanego w sytuacji zbliżonej do osoby najbliższej. Charakteryzuje się on silną więzią emocjonalną lub uczuciową powodującą, że składanie zeznań może prowadzić do wewnętrznego konfliktu w sumieniu świadka. Nie ulega także wątpliwości, że obejmuje to również stosunki niemające żadnego uregulowania prawnego (np. narzeczeństwo).

Zobacz także serwis: Prawo karne

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
735 tys. bezpłatnych laptopów lub tabletów dla uczniów w roku 2025. Na jakich zasadach zostaną rozdysponowane?

Nowe laptopy lub tablety dla uczniów, to jeden z punktów „Polityki Cyfrowej Transformacji Edukacji” – strategicznego dokumentu, który wyznacza ramy polityki państwa i działań dla dalszego rozwoju edukacji cyfrowej w Polsce. Kiedy i na jakich zasadach laptopy mają trafić do uczniów?  

Cyfrowa rewolucja w edukacji: To już koniec papierowych podręczników i zbyt ciężkich tornistrów. Wszystkie podręczniki szkolne w wersji cyfrowej

Ministerstwo Edukacji Narodowej pracuje nad projektem ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, która ma uzależnić dopuszczenie podręcznika do użytku szkolnego, od tego czy będzie on posiadał swój odpowiednik cyfrowy i to niezależnie od daty, w której to dopuszczenie do użytku nastąpiło. Cyfryzacja ma zatem objąć wszystkie podręczniki szkolne, tym samym – istotnie odciążając tornistry uczniów. Pozostaje jednak pytanie – czy podręczniki te będą dostosowane również do potrzeb uczniów z niepełnosprawnościami? 

Sąd Apelacyjny: Rolnik musi zapłacić ok. 120 tys. zł sąsiadom za smród z chlewni. Minister rolnictwa: to podważa sens rolnictwa, konieczne nowe przepisy

Rolnik, hodowca trzody chlewnej z Grodziska k. Łodzi ma zapłacić ok. 120 tys. zł sąsiadom, którzy przed sądem poskarżyli się na przykre zapachy docierające do ich posesji z jego chlewni. Taki wyrok wydał we wrześniu br. Sąd Apelacyjny w Łodzi, o czym pierwszy poinformował portal farmer.pl. Wieś jest miejscem produkcji rolnej i rolnik, który hoduje zwierzęta, nie może płacić odszkodowania za nieprzyjemne zapachy - ocenił minister rolnictwa Czesław Siekierski komentując ten wyrok. Zapowiedział przygotowanie przepisów prawnych "na szczeblu krajowym", które zapobiegną takim sytuacjom w przyszłości.

Sejm: Bez wniosku osoby niepełnosprawnej. Od 30 września tylko z zaświadczeniem. Zasiłek pielęgnacyjny (215,84 zł) [Przedłużanie orzeczeń o niepełnosprawności]

Posłowie koalicji rządowej złożyli projekt nowelizacji przepisów o przedłużaniu ważności orzeczeń o niepełnosprawności. Głównym celem nowelizacji jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym w wieku do 16-lat przedłużenie ważności orzeczeń. Ale równie ważna jest nowa zasada, że osoba niepełnosprawna starając się o przedłużenie prawa do np. zasiłku pielęgnacyjnego nie musi składać żadnego wniosku. Sprawa jest wszczynana z urzędu na podstawie zaświadczenia przedstawionego przez osobę niepełnosprawną.

REKLAMA

Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek chorobowy 2024 - różnice: wysokość, terminy, składki, podatek, podstawa wymiaru

Wynagrodzenie chorobowe jak i zasiłek chorobowy to świadczenia pieniężne, które przysługują ubezpieczonemu za czas niezdolności do pracy spowodowanych:
- chorobą, 
- odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, 
- wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, 
- chorobą przypadającą w czasie ciąży,
- poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek, narządów oraz poddaniem się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Świadczenia te różnią się przede wszystkim okresem niezdolności do pracy ale również stroną je finansującą oraz oskładkowaniem i opodatkowaniem danego świadczenia.

Czy oskładkowanie umów cywilnoprawnych da wyższe emerytury w przyszłości? Polacy w to nie wierzą, chcą renegocjacji KPO

Aż 71,5% Polaków nie wierzy, że przyszła państwowa emerytura pozwoli im na godne życie, wynika z najnowszych badań dla Useme.com. Za to coraz więcej rodaków zaczyna oszczędzać na emeryturę poza systemem ZUS. Co więcej, Polacy oczekują od rządu renegocjacji z Komisją Europejską kamienia milowego KPO dot. oskładkowania umów cywilnoprawnych.

12 rat dla powodzian. Rząd pomoże spłacić kredyt hipoteczny, ale szykuje też ulgi dla powodzian w spłatach innych zobowiązań

Rząd zapowiedział możliwości wsparcia dla kredytobiorców poszkodowanych w wyniku powodzi. Rozwiązanie zakłada, że Fundusz Wsparcia Kredytobiorców spłaci 12 rat kredytu hipotecznego dla powodzian. Rząd pracuje też nad wprowadzeniem ulg dla powodzian w spłatach także innych zobowiązań – nie tylko tych hipotecznych.

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, który rodzic może dostać te pieniądze. Sprawdź zasady

Zasiłek opiekuńczy na zdrowe dziecko. Do 60 dni w roku. ZUS przypomina, że każdy może dostać te pieniądze. Jest to informacja szczególnie istotna dla osób z terenów dotkniętych powodzią, na których zajęcia w przedszkolach i szkołach zostały zawieszone.

REKLAMA

ZUS: Świadczenia na zalanych terenach wypłacane są na bieżąco

Rzecznik Prasowy ZUS Paweł Żebrowski poinformował, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych na bieżąco wypłaca świadczenia na terenach dotkniętych powodzią, w tym 14 emerytury. Obecnie około 85 proc. emerytów w ZUS otrzymuje emeryturę bezpośrednio na rachunek bankowy

MON: Ubrać szpiega - kwoty na zakup cywilnego ubrania przez funkcjonariuszy Służby Wywiadu Wojskowego

Zmieni się wysokość równoważnika pieniężnego i kwota na zakup ubrania typu cywilnego w zamian za umundurowanie przyznawanego funkcjonariuszom Służby Wywiadu Wojskowego. W Ministerstwie Obrony Narodowej trwają prace nad nowelizacją przepisów.

REKLAMA