REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Konklawe 2025 i najdłuższe konklawe w historii [WYWIAD]

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
konklawe 2025 7 maja kiedy data wybory papieża
Konklawe 2025: data 7 maja. Kiedy wybory papieża? Historia elekcji papieża - wywiad
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Data konklawe 2025 to 7 maja (środa). Jaka jest historia wyborów papieża? Kto był pierwszym Polakiem biorącym udział w elekcji papieża? Dlaczego Polska ma tak mało kardynałów? Ile trwało najdłuższe konklawe w historii? Na te i inne pytania odpowiada ksiądz dr Przemysław Śliwiński, który jest autorem książki "Konklawe. Tajemnica wyborów papieskich".

rozwiń >

Wybory papieża kiedyś

Jak na początku chrześcijaństwa wyglądały wybory następców św. Piotra?

REKLAMA

REKLAMA

Ks. dr Przemysław Śliwiński: Były odmienne od naszych dzisiejszych wyobrażeń. We wczesnych wiekach chrześcijaństwa papieżami nie zostawali na przykład biskupi, ponieważ byli oni dożywotnio oddani swojej diecezji, lecz z reguły prezbiterzy i diakoni. Teoretycznie papieżem mógł zostać nawet świecki, tak jak to było w przypadku wyboru na biskupa Mediolanu świętego Ambrożego. U początków biskupów Rzymu wybierała cała gmina chrześcijańska, czyli lud i duchowieństwo, przez aklamację. Następnie tego rodzaju wybór potwierdzany był przez biskupa Ostii poprzez nałożenie rąk - konsekrację biskupią.

Co było jeśli w gminie był rozdźwięk?

Ks. dr P.Ś.: Rozdźwięk prowadził do tzw. podwójnych wyborów i schizm. Ten problem pokazuje zresztą, że w pierwszym tysiącleciu nie było trwale ukształtowanej zasady wyboru papieży. One się zmieniały, a co więcej były podatne na ingerencję cesarzy, zwłaszcza od edyktu mediolańskiego, kiedy chrześcijaństwo przestało być prześladowane. Czasami ingerencja władcy świeckiego była ratunkiem, ponieważ był jedyną osobą zdolną uspokoić podzielony chrześcijański lud rzymski, a czasem, przeciwnie, stroną sporu z Kościołem, a nawet kimś, kto narzucał papieża. Inną kwestią, która bardzo długo się ciągnęła był bardzo silny wpływy możnych rodów rzymskich.

REKLAMA

Jednym słowem, pierwsze tysiąclecie nie ukształtowało jasnych, ustabilizowanych reguł wyboru biskupa Rzymu, choć często w literaturze możemy spotkać prawdziwe tylko w teorii stwierdzenie, że papieża wybierał wtedy lud i duchowieństwo Rzymu. Nawet jeśli któryś z papieży ustalił zasady, to szybko przestawały funkcjonować bądź były zmieniane przez następców, również w odniesieniu do tego, kto tak naprawdę wybierał biskupa Rzymu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

I to dlatego w XI wieku - w obliczu tych problemów - nastąpiła tzw. reforma kardynalska. W jej wyniku, dotychczasowi elektorzy, czyli “lud i duchowieństwo Rzymu”, zostali zmienieni. Odtąd wyłącznymi elektorami biskupa Rzymu, papieża, stali się kardynałowie. Grono kardynałów to istniejąca już wówczas od wieków grupa najbliższych współpracowników papieża tzw. świta spośród diakonów, prezbiterów i biskupów sześciu podmiejskich diecezji. Łącznie było ich około 50 osób. To dlatego nawet dziś kardynałowie dzielą się na takie stopnie. W wyniku reformy papieża Grzegorza VII od XI wieku, jedynymi elektorami, czyli wyborcami papieży stali się kardynałowie.

Czy kardynałem mogła zostać osoba świecka?

Ks. dr P.Ś.: Kardynałami zawsze byli duchowni. Nawet jeśli tytuł tak brzmiący posiadała osoba świecka, to i tak nie mógł wybierać papieża, a więc nie był elektorem.

Mimo to, kardynałowie i tak nadal byli zależni od bogatych rodów, a później władców?

Ks. dr P.Ś.: Okazało się, że bardzo potrzebna reforma gregoriańska, owszem, osłabiła wówczas wpływ władców świeckich na wybór papieża, ale zaczęto szukać innych na to sposobów. W celu uniezależnienia Kościoła od władzy świeckiej, 7 lipca 1274 r. papież Grzegorz X wydał konstytucję "Ubi periculum", która gwarantowała elektorom swobodę decyzji wyborczej poprzez ich odosobnienie "cum clave".

Według dokumentu, kardynałowie mieli zbierać się tam, gdzie umarł papież, w tym samym pałacu, mieście albo w diecezji. Chodziło o to, żeby uniknąć problemu przedłużających się wyborów papieży - do wielu miesięcy, a nawet lat. Odosobnienie zaś gwarantowało brak ingerencji zewnętrznych.

Żeby skrócić wybory papieskie zaplanowano zmniejszyć racje żywnościowe jeżeli w ciągu trzech dni kardynałowie nie wybiorą nowego papieża. Po pięciu następnych dniach mieli otrzymywać dwa jednodaniowe posiłki a w kolejnych pięciu tylko chleb, wodę i wino w niewielkiej ilości.

Pierwsze konklawe odbyło się w 1276 r. i trwało jeden dzień. Drugie w tym samym roku trwało siedem dni. Wybrany wówczas papież Hadrian V zawiesił dekret, co spowodowało znów wydłużenie kolejnych elekcji papieskich.

Przepisy przywrócił Celestyn V dodając uszczegółowienie, że konklawe odbywa się według zasad ustalonych na soborze w Lyonie nie tylko w wypadku śmierci papieża, ale i jego rezygnacji. Następnie 13 grudnia 1294 r. na konsystorzu odczytał formułę abdykacji, zdjął szaty pontyfikalne i oddał papieskie insygnia władzy powracając do życia eremickiego. Kolejny papież Bonifacy VIII, włączył normy z Ubi periculum do ówczesnego Kodeksu prawa kanonicznego. W ten sposób, pod koniec XIII wieku, narodziła się instytucja konklawe - dobrowolnej klauzuli, w której elektorzy wybierają papieża, chroniąc się przed ingerencjami z zewnątrz.

Wybór dwóch papieży

To jak w takim razie doszło do wyborów dwóch papieży?

Ks. dr P.Ś.: Podwójne elekcje trapiły Kościół przede wszystkim w pierwszym wieku. Ograniczenie elektorów do wąskiej grupy kardynałów oraz wprowadzenie instytucji konklawe miało już do tego więcej nie dopuścić, a jednak dopuściło. To historia wielkiej schizmy zachodniej.

Wielka schizma zachodnia rozpoczęła się tuż po okresie zwanym niewolą awiniońską, kiedy większość kardynałów, wybrawszy najpierw na papieża Urbana VI w 1378 r., po kilku miesiącach oprotestowała swój własny wybór, uznając, iż działali pod presją i z tego powodu konklawe nie było ważne, w konsekwencji Urban nie jest papieżem. Papież pozbawił ich tytułu kardynała i kreował nowych. W ten sposób powstały dwie grupy kardynałów i dwóch papieży, bo “buntownicy” wkrótce wybrali nowego papieża - dziś mówimy o nim “antypapież”.

Ale wtedy nie wiadomo było, kto jest papieżem właściwym. Cała Europa podzieliła się w tym względzie. Poszczególne kraje popierały jednego z dwóch - a potem nawet trzech - papieży. Taka sytuacja trwała aż do 1415 roku. Podczas wojny polsko-krzyżackiej w 1410 r. zakon krzyżacki popierał papieża “rzymskiego”, zaś Polska antypapieża z obediencji pizańskiej.

Pierwszy Polak, który wybierał papieża

Jak mimo schizmy udało się uratować jedność Kościoła?

Ks. dr P.Ś.: W latach 1415-1417 obradował sobór w Konstancji podczas którego trzech ówczesnych papieży zrezygnowało z urzędu bądź zostali do tego zmuszeni. W czasie soboru zwołano konklawe i wybrano także papieża. W tym procesie wzięli udział nie tylko kardynałowie z wszystkich trzech już wówczas obediencji, ale także przedstawiciele pięciu nacji: germańskiej, włoskiej, francuskiej i hiszpańskiej. Arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Trąba był wówczas np. w nacji germańskiej i to on, jako pierwszy Polak wybierał, papieża, chociaż nie był kardynałem.

Na stolicę Piotrową wybrano wówczas Rzymianina - Ottona Colonnę, który przyjął imię Marcina V i przystąpił do reform, zgodnie z zaleceniami soboru. Od tej pory z jednym tylko wyjątkiem wszystkie konklawe odbywały się w Rzymie.

Weto i ekskluzywa - największe problemy konklawe

Dlaczego, mimo kolejnych regulacji, mocarstwa europejskie cały czas ingerowały w wybory papieży?

Ks. dr P.Ś.: Do XIX wieku największym problemem w czasie wyboru papieży była instytucja weta i ekskluzywy. To oddalona w czasie konsekwencja wyniku schizmy zachodniej, bo w efekcie tamtych wydarzeń, wszystkie państwa katolickie włączyły się w swoistą grę o tron papieski, mając swoich przedstawicieli wśród kardynałów tzw. kardynałów koronnych. Tak było we Francji, Hiszpanii, Austrii i Niemczech. Konklawe znów było narażone na ingerencję władców świeckich.

W praktyce, podczas konklawe kardynałowie mieli prawo kierować się dyspozycjami ze swoich krajów pochodzenia, stosując weto wobec kogoś, kto co prawda miał poparcie i mógł być wybrany przez kardynałów papieżem, ale nie zgadzało się na to któreś z mocarstw. Takie prawo nigdy nie zostało wpisane w regulamin wyborów papieskich. A jednak obowiązywało siłą historycznego precedensu.

W jaki sposób Kościół odszedł do instytucji weta i ekskluzywy?

Ks. dr P.Ś.: Ostatnie weto miało miejsce w 1903 r. po śmierci papieża Leona XIII. Złożył je w imieniu cesarza Austrii polski kardynał Puzyna, chociaż było już nieskuteczne i przyjęto je z zażenowaniem. W rzeczywistości bowiem, od kilkudziesięciu lat instytucja weta w sposób naturalny wygasła. Dla kardynałów był to policzek, że władza świecka ponownie chce ingerować w wolność Kościoła.

Wybrany na tym konklawe papież Pius X wydając konstytucję Commisium nobis a potem Vacante Sede Apostolica (1904 r.) zabronił pod karą ekskomuniki przekazywania życzenia władzy świeckiej i zaostrzył sekret także po zakończeniu konklawe, co obowiązuje do dnia dzisiejszego. Miało to zapewnić kardynałom, że nikt nigdy nie dowie się, jak ktokolwiek zagłosował. Tym samym pierwsze konklawe bez weta i ekskluzywy odbyło się 1914 r.

Dlaczego Polska mimo, że była w dawnych wiekach mocarstwem europejskim miała niewielu swoich kardynałów?

Ks. dr P.Ś.: Zdecydowały o tym postanowienia synodu w Piotrkowie. Uznano, że najważniejszym dostojnikiem w przeciwieństwie do +precedencji+ w Kościele powszechnym (porządku pierwszeństwa) będzie prymas, a więc arcybiskup gnieźnieński, który w czasie bezkrólewia był interrexem, a nie kardynał, na przykład biskup krakowski.

To prymas koronował władców. Decyzja kto zostanie prymasem należała do króla. Następca św. Piotra jedynie zatwierdzał decyzję polskiego władcy. Wybór kardynała był zaś sprawą papieża. W ten sposób Królestwo Polskie “wyłączyło się” z tej swoistej gry o tron papieski i to tłumaczy, dlaczego mieliśmy w przeszłości mniejszą liczbę kardynałów, niż Francja czy Hiszpania. W latach 1417-1772 z terenu dzisiejszych Włoch pochodziło 868 kardynałów. Francja miała ich 122, Hiszpania 97 podczas gdy Polska zaledwie 11.

Pierwszy polski kardynał, który wybierał papieża

Kto był pierwszym polskim kardynałem?

Pierwszym polskim kardynałem był biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki. Drugim zaś był syn króla Kazimierza Jagiellończyka, Fryderyk a kolejnym kard. Stanisław Hozjusz, który jako pierwszy kardynał z Polski brał udział w konklawe w 1572 r. Przed nim elektorem był w 1417 r. abp Mikołaj Trąba, bo podczas konklawe w Konstancji w czasie obrad soboru uzdrawiającego schizmę zachodnią, mogli wybierać papieża nie tylko kardynałowie.

Ostatnim konklawe podczas którego nie było Polaka wśród elektorów był w 1914 r. Od tego czasu we wszystkich wyborach papieskich nieprzerwanie biorą udział Polacy.

Wśród kardynałów Polaków najdłużej elektorami byli kard. Stefan Wyszyński i Franciszek Macharski po – 28 lat, oraz kard. Józef Glemp – 26 lat. Jak dotąd, z Polski pochodziło 40 kardynałów, a precyzyjnie - 39, bo jeden z nich, kard. Ignacy Jeż, nie doczekał swojej kreacji w 2007 roku.

1740 r. i najdłuższe konklawe w historii

Ile trwało najdłuższe konklawe w historii Kościoła i od czego to zależało?

Ks. dr P.Ś.: Musimy odróżnić "elekcję papieską" od "konklawe". Najdłuższe wybory papieża trwały 2 lata 9 miesięcy i jeden dzień (33 miesiące) i odbywały się w latach 1268-1271. Była to elekcja w Viterbo w wyniku której 1 września 1271 r. wybrano Grzegorza X. Drugim co do długości była elekcja w Lyonie w latach 1314-1316 trwające 2 lata 3 miesiące i 5 dni, kiedy wybrano Jana XXII. Kolejna - trwająca 2 lata 2 miesiące i 29 dni była elekcja w Perugii, kiedy wybrano Celestyna V. Zwróćmy uwagę, że w tych wypadkach nie należy używać jeszcze nazwy “konklawe”, bo albo jeszcze nie istniała ta instytucja, albo też nie była zastosowana.

Najdłuższe konklawe trwało 179 dni, czyli 5 miesięcy i 27 dni - w roku 1740, kiedy kardynałowie wybrali na papieża Benedykta XIV. Od 1846 roku konklawe trwają nie dłużej niż 5 dni.

Ważne

Red. Wiadomo już, że konklawe rozpocznie się w środę 7 maja 2025 r.

Rozmawiała Magdalena Gronek (PAP)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Osoby powyżej 65 roku życia wykluczone przez rząd z najważniejszego świadczenia dla osób niepełnosprawnych – Rada Ministrów przyjęła ustawę, która rozczaruje wielu seniorów

W dniu 28 października br. rząd przyjął projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, który – według informacji przekazanej przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych Łukasz Krasonia – czyni zadość wymaganiom Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Jednocześnie jednak – całkowicie wyklucza on z zakresu wsparcia (tj. prawa do świadczenia w postaci asystencji osobistej) niepełnosprawnych seniorów, czyli osoby z niepełnosprawnościami powyżej 65 roku życia. Z ww. Konwencji wynika natomiast, że – państwa, będące stronami Konwencji, zobowiązane są do uznania równego prawa wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie, nie wprowadzając żadnego ograniczenia ze względu na wiek osoby niepełnosprawnej.

Okularnicy muszą się mieć na baczności za kierownicą. Za to grozi mandat w wysokości 500 zł! O tym musisz pamiętać

Kierowcy z wadami wzroku powinni zachować szczególną ostrożność. Mimo że jazda w okularach korekcyjnych wydaje się standardowa, w niektórych przypadkach może skutkować mandatem w wysokości nawet 500 zł. Wysokość kary zależy od kodów, które są wpisane w twoim prawie jazdy. Upewnij się, że znasz obowiązujące przepisy, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.

Nowe zasady nadawania polskiego obywatelstwa w ramach realizacji strategii migracyjnej – co się zmieni?

Propozycje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotyczące zaostrzenia zasad nadawania obywatelstwa polskiego to istotna zmiana w polityce migracyjnej państwa. Kierunek zaproponowany przez resort obejmuje m.in. wprowadzenie testu integracyjnego, obowiązek dobrej znajomości języka polskiego, deklarację lojalności wobec Rzeczypospolitej oraz wydłużenie wymaganego okresu pobytu. Celem rządu jest wzmocnienie znaczenia obywatelstwa jako przywileju, a nie wyłącznie formalnego statusu administracyjnego.

To koniec z mrożeniem cen prądu - Minister Energii wydał jasny komunikat. W 2026 zapłacimy więcej?

Ceny prądu dla odbiorców mają pozostać zamrożone jedynie do końca tego roku, a rząd nie będzie kontynuował programu mrożenia cen prądu. To oznacza, że ceny za energię elektryczną zostaną uwolnione od stycznia 2026 r. Czy to oznacza, że już od stycznia trzeba będzie sięgać głębiej do portfela przy rachunkach za prąd?

REKLAMA

Ranking lokat bankowych [październik 2025 r.] Masowa obniżka oprocentowania oszczędności

W październiku 2025 r. aż 12 banków pogorszyło warunki lokat i rachunków oszczędnościowych. Podobny ruch zaplanował też Minister Finansów ogłaszając od listopada kolejne cięcie oprocentowania detalicznych papierów skarbowych. Na razie napływ oszczędności do banków nie maleje, bo Polacy spodziewając się dalszych cięć stóp procentowych, chcą skorzystać z dotychczasowych ofert - ocenia Bartosz Turek, niezależny analityk rynku finansowego.

D. Tusk o rozsądnym rozważeniu opuszczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rzecznik rządu prostuje

W wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „Sunday Times”, opublikowanym 26 października 2025 r., premier polskiego rządu Donald Tusk zauważył, że istotną częścią problemu migracji jest sztywna i rozszerzająca się interpretacja Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Jak cytował Tuska brytyjski dziennik: jeśli 46 sygnatariuszy konwencji nie może dojść do porozumienia w sprawie jej modyfikacji, to jego zdaniem całkiem rozsądne będzie rozważenie po prostu opuszczenia konwencji”. W dniu 27 października 2025 r. rzecznik rządu Adam Szłapka powiedział Polskiej Agencji Prasowej, że Polska nie miała i nie ma planu wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Przyrost naturalny nadal jest ujemny. Pierwszy krok do poprawy sytuacji to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet

Sytuacja demograficzna Polski nadal jest trudna. Przyrost naturalny jest ujemny, liczba osób w wieku produkcyjnym spada, a społeczeństwo się starzej. Co będzie z emeryturami? Pierwsza propozycja to podwyższenie wieku emerytalnego dla bezdzietnych kobiet.

Rząd chce zakazać sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Branża alarmuje: to cios w małe firmy

Ministerstwo Zdrowia chce wprowadzić całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Projekt ustawy podzielił opinię publiczną. Lekarze mówią o konieczności walki z alkoholizmem, a przedsiębiorcy ostrzegają przed stratami i dyskryminacją. Sprawdzamy, co naprawdę oznaczają planowane zmiany i kto na nich straci.

REKLAMA

Bon senioralny już od 2026 r. Nowe świadczenie wyniesie maksymalnie 2150 zł brutto miesięcznie. Kto się załapie?

Rząd kończy prace nad trzema rozwiązaniami, które mają odmienić życie osób starszych w Polsce. Bon senioralny, najem senioralny oraz nowy program dziennych miejsc pobytu to kompleksowy pakiet wsparcia, który ma zapewnić seniorom bezpieczeństwo, lepsze warunki mieszkaniowe i codzienną opiekę. Minister Marzena Okła-Drewnowicz zapowiada, że to początek nowej jakości w polityce senioralnej – opartej na godności, aktywności i realnym wsparciu dla osób starszych oraz ich rodzin.

Karta sportowa to twój benefit? Pamiętaj, że to przychód, a z podatku musisz rozliczyć się sam. Wiele osób o tym zapomina, a to oznacza kłopoty

Karta sportowa to jeden z najbardziej popularnych benefitów, na który można liczyć nawiązując współpracę. Jednak każda uzyskana korzyść ma swoje konsekwencje podatkowe. Korzystający często o tym zapominają i wpadają w kłopoty.

REKLAMA