REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Środki reakcji prawnej na przemoc i nienawiść

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wojciech Országh
Radca prawny specjalizujący się w prowadzeniu sporów sądowych oraz windykacji należności
nienawiść, przemoc, ochrona dóbr osobistych
Środki reakcji prawnej na przemoc i nienawiść
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Zjawiska przemocy i mowy nienawiści stanowią jedne z najbardziej palących wyzwań współczesnych społeczeństw. Przybierają one różnorodne formy – od agresji fizycznej i psychicznej po mowę nienawiści w przestrzeni publicznej i wirtualnej. Jako takie godzą one w fundamenty demokratycznego państwa prawa, godność jednostki oraz spójność społeczną.

W obliczu narastającej polaryzacji i eskalacji konfliktów, skuteczna reakcja prawna na te negatywne zjawiska staje się nie tylko pożądana, ale wręcz niezbędna dla ochrony podstawowych wartości i wolności. Przemoc i mowa nienawiści mogą być co do zasady obiektem zainteresowania zarówno przepisów prawa cywilnego (naruszenie dóbr osobistych), jak i prawa karnego (czyny zabronione).

REKLAMA

Ochrona dóbr osobistych

REKLAMA

W art. 23 Kodeksu Cywilnego prawodawca objął szczególną ochroną prawną dobra osobiste człowieka wskazując dodatkowo, że podlegają one ochronie niezależnie od środków przewidzianych w innych przepisach. Brak jest jednoznacznej definicji czym są dobra osobiste. W powyższym przepisie znajdziemy jednak przykładowe dobra wskazane przez ustawodawcę, jak zdrowie, cześć, nazwisko, czy wizerunek. Konstytucja wskazuje także m.in. na konieczność objęcia taką ochroną prywatności oraz prawa do ochrony danych osobowych.

W przypadku zagrożenia naruszeniem dóbr osobistych, poszkodowany może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne (np. naruszający te dobra działa w granicach swoich ustawowych uprawnień). W razie dokonanego naruszenia pokrzywdzony może żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Poszkodowany może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Będą to w szczególności spółki prawa handlowego, fundacje, czy stowarzyszenia. Dobrami osobistymi objętymi ochroną będą w szczególności dobre imię przedsiębiorcy, nazwa, firma, tajemnica korespondencji, nietykalność pomieszczeń, czy tajemnica przedsiębiorstwa [1].

Osoba chcąca skorzystać ze swoich uprawnień do ochrony dóbr osobistych powinna przede wszystkim wezwać naruszającego te dobra do zaprzestania naruszeń, a dopiero w dalszej mierze do ewentualnego usunięcia skutków takiego naruszenia, naprawienia powstałej stąd szkody i zadośćuczynienia wyrządzonej krzywdzie. W dalszej mierze skorzystać można z drogi sądowej wytaczając powództwo przed właściwy sąd okręgowy. W tym zakresie skorzystać można także ze środków zabezpieczenia na czas trwania postępowania (np. zakaz publikowania).

Zniesławienie, znieważenie, naruszenie nietykalności cielesnej

Poza drogą dochodzenia roszczeń na drodze postępowania cywilnego, ustawodawca zdecydował się do objęcia ściganiem z oskarżenia prywatnego zniesławienia, znieważenia oraz naruszenia nietykalności cielesnej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Zniesławienie obejmuje pomawianie innej osoby o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności (w tym za pomocą środków masowego komunikowania). Zniewaga oznacza każdą czynność mającą obiektywnie charakter obelżywy, przybierającą dowolną postać, np. gestu, oplucia, rzucenia w osobę jakimś obiektem, słowa (inwektywy, obelgi, epitety), pisma, czy rysunku [2]. Jeżeli natomiast chodzi o naruszenie nietykalności cielesnej, to obejmować będzie to zarówno uderzenie pokrzywdzonego, jak i inne naruszenie jego nietykalności, w tym policzkowanie, uszczypnięcie, popchnięcie, odepchnięcie, szarpanie, szturchanie, podstawienie nogi, przytrzymywanie, ogolenie głowy, obcięcie brody, oplucie, oblanie, zrzucenie nakrycia głowy czy okularów, ukłucie, rzucenie przedmiotem w ofiarę [3].

Pokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że co do zasady sam pokrzywdzony będzie autorem prywatnego aktu oskarżenia i to także on odpowiedzialny będzie za powołanie i przeprowadzenie przed sądem stosownych dowodów (np. przedłożenia dokumentów lub wskazania miejsca ich przechowywania, bądź wskazania świadków, jakich sąd winien przesłuchać). Akt oskarżenia może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.

W razie uznania oskarżonego winnym, sąd może orzec, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a jeżeli orzeczenie takiego obowiązku jest znacznie utrudnione, sąd może orzec zamiast takiego obowiązku nawiązkę w wysokości do 200 000 zł. Orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia nie stoi w takim przypadku na przeszkodzie dochodzenia niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego.

Postępowanie cywilne a postępowanie karne

Postępowanie przed sądem cywilnym o ochronę dóbr osobistych oraz postępowanie przed sądem karnym w związku z wniesieniem prywatnego aktu oskarżenia nie wykluczają się wzajemnie, jednak posiadają wiele odmienności.

W przypadku postępowania cywilnego sądem właściwym będzie wydział cywilny sądu okręgowego. Wniesienie pozwu połączone będzie w obowiązkiem uiszczenia opłaty stałej w kwocie 600 zł. Takie postępowanie co do zasady jest bardziej czasochłonne, jednak wniesienie pozwu wstrzymuje bieg terminu przedawnienia roszczeń. W przypadku postępowania karnego sądem właściwym będzie wydział karny sądu rejonowego, a zainicjowanie postępowania będzie wiązało się z obowiązkiem uiszczenia zryczałtowanych kosztów postepowania w kwocie 300 zł. Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia nie zatrzyma także biegu terminu przedawnienia karalności, co może skutkować umorzeniem postępowania w jego trakcie.

W obydwu przypadkach wiele zależy od skuteczności doboru środka ochrony prawnej oraz jakości i dokładności zajętego stanowiska niezależnie od tego, czy będzie to pozew, czy prywatny akt oskarżenia. Środki te uzupełniają się wzajemnie, jednak nie zawsze będzie istniała możliwość wspólnego ich zastosowania. Decydując się na obronę swoich praw warto skorzystać z pomocy kwalifikowanego pełnomocnika procesowego.

Przypisy:

  1. P. Nazaruk [w:] B. Bajor, D. Bierecki, J. Bocianowska, J. Ciszewski, M. Ciszewski, G. Karaszewski, J. Knabe, J. Mucha-Kujawa, G. Sikorski, B. Sitek, R. Tanajewska, P. Nazaruk, Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 43.
  2. W. Kulesza, Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej [w:] System Prawa Karnego, t. 10, Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, red. J. Warylewski, Warszawa 2012.
  3. Ibidem.
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Seniorzy nie muszą płacić za wywóz śmieci. Wystarczy, że spełnią ten jeden warunek. Jaki?

W ostatnim czasie w wielu miastach podniesiono opłaty za odbiór śmieci, co szczególnie dotyka polskich emerytów. Częściowe lub całkowite zwolnienie z tych opłat to duża ulga dla ich domowych budżetów. Kto może skorzystać z takiej pomocy? Oto szczegóły.

Darowizna spółdzielczego prawa z majątku wspólnego bez podatku? Oto bezpieczna ścieżka przekazania nieruchomości w rodzinie

Planujesz przekazać mieszkanie bliskim i boisz się podatku? Najnowsza interpretacja skarbówki pokazuje, jak zrobić to legalnie, bez żadnej daniny. Sprawdź, jak darowizna z majątku wspólnego w rodzinie może być całkowicie zwolniona z podatku.

TSUE zmienia zasady gry dla frankowiczów. Koniec z teorią dwóch kondykcji?

Wyrok TSUE z 19 czerwca 2025 r. może zrewolucjonizować sposób rozliczania nieważnych umów „frankowych”. Sąd unijny opowiedział się za prostszą i tańszą dla konsumentów teorią salda, podważając dominującą dotąd teorię dwóch kondykcji. Dlaczego część prawników bije na alarm i czy naprawdę chodzi o interes kredytobiorców? Oddzielamy fakty od mitów.

Nie zaparkujesz już pod swoim blokiem – koniec z wymogiem 1,5 miejsca postojowego na każde mieszkanie, „na rzecz zwiększania ruchu pieszego i rowerowego”. Prezydent podpisał ustawę popierającą „patodeweloperkę”

W dniu 21 sierpnia 2025 r. wchodzi w życie ustawa, która znosi obowiązujący dotychczas – na szczeblu krajowym – wymóg co najmniej 1,5 miejsca postojowego (a w przypadku zabudowy śródmiejskiej – co najmniej 1 miejsca postojowego) na każde mieszkanie w ramach realizowanej inwestycji mieszkaniowej. Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, którą zmiana ta została wprowadzona – „jest ona spójna z wprowadzanymi przez gminy rozwiązaniami na rzecz zwiększania ruchu pieszego i rowerowego, w tym w obszarach śródmiejskich”, a także ma na celu umożliwienie uwzględniania przy realizacji inwestycji mieszkaniowej m.in. – „lokalizacji terenu inwestycji, stopnia rozwoju transportu publicznego, czy sieci dróg rowerowych”.

REKLAMA

ZUS przeliczy świadczenia (osobom pobierającym emerytury i renty rodzinne po emerytach czerwcowych) z urzędu – bez wniosków. Wypłaty w nowej wysokości od 2026 roku. Senat za

Od 2026 roku ZUS przeliczy świadczenia osobom pobierającym emerytury i renty rodzinne po emerytach, którzy przeszli na emeryturę w czerwcu w latach 2009–2019. Chodzi o wyrównanie strat wynikających z dawnych przepisów, które nie uwzględniały waloryzacji kwartalnych. Ustawa została przyjęta przez Senat bez poprawek i czeka teraz na podpis prezydenta.

Projekt ustawy dla frankowiczów 2025. Jakie zmiany w sporach z bankami?

Projekt ustawy z 30 czerwca 2025 r. dotyczący spraw frankowych to dokument, który może radykalnie zmienić krajobraz procesów dotyczących kredytów denominowanych lub indeksowanych do franka szwajcarskiego. Regulacja przedstawia rozwiązania procesowe i materialne, które mają wspierać konsumentów, ale także – co mniej zauważalne –usystematyzować obecność spraw frankowych w przestrzeni prawnej.

Emerytura bez lat pracy. Czy można otrzymać emeryturę bez lat pracy? Czy jest to możliwe?

Czy można otrzymać emeryturę bez lat pracy? Zazwyczaj prawo do emerytury nabywa się po osiągnięciu wymaganego wieku i udokumentowaniu odpowiedniego stażu pracy, jednak istnieją pewne wyjątki od tej reguły. W wyjątkowych sytuacjach przepisy dopuszczają możliwość uzyskania takiej emerytury. Kto może liczyć na emeryturę bez lat pracy i jakie kryteria musi spełnić? Oto szczegóły.

Nowy prezydent, stare napięcia: Polityczny start Karola Nawrockiego i reakcja rządu [Gość Infor.pl]

„Nie będę podejmował decyzji w zgodzie z podziałami politycznymi, będę podejmował decyzje wbrew podziałom politycznym, a w zgodzie z interesem państwa polskiego” – zadeklarował Karol Nawrocki tuż po zaprzysiężeniu. Brzmi dobrze, ale co to oznacza w praktyce?

REKLAMA

To wywróci pracę na etacie milionom Polaków. Nadchodzi rewolucyjna zmiana w prawie. Kto na tym straci, kto zyska

W określonych przypadkach będzie można pracować, wyjść z domu, żeby zrobić zakupy, a nawet wyjechać za granicę. Tak ma wyglądać chorowanie po nowemu na L4. Resort rodziny, pracy i polityki społecznej szykuje prawdziwy przewrót w zwolnieniach lekarskich. Skąd te rewolucyjne zmiany? W opinii ministerstwa niektóre przepisy regulujące kwestię L4 są niedostosowane do obecnych potrzeb

Koniec z biciem dzwonów kościelnych o dowolnej porze dnia i nocy, bo – „Religia nie musi siłą presji fali dźwiękowej przekonywać o przewadze aksjologicznej”? Problemem, który dzieli społeczeństwo zajął się Senat

W dniu 7 sierpnia 2025 r. Senat zajął się rozpatrzeniem petycji zbiorowej w sprawie ograniczenia używania dzwonów kościelnych. Fundacja Dobre Państwo, która jest jej autorem, postulowała oddanie samorządom władztwa w zakresie określania dopuszczalnych godzin, w których mogą wybrzmiewać dzwony kościelne oraz dopuszczalnego poziomu emitowanego przez nie hałasu. „Religia nie musi siłą presji fali dźwiękowej przekonywać o przewadze aksjologicznej”, aktualnie obowiązujące przepisy natomiast – „zezwalają Kościołowi na poszerzenie swych wpływów daleko ponad obszar posiadanych nieruchomości” – przekonywała Fundacja.

REKLAMA