REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Środki reakcji prawnej na przemoc i nienawiść

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wojciech Országh
Radca prawny specjalizujący się w prowadzeniu sporów sądowych oraz windykacji należności
nienawiść, przemoc, ochrona dóbr osobistych
Środki reakcji prawnej na przemoc i nienawiść
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Zjawiska przemocy i mowy nienawiści stanowią jedne z najbardziej palących wyzwań współczesnych społeczeństw. Przybierają one różnorodne formy – od agresji fizycznej i psychicznej po mowę nienawiści w przestrzeni publicznej i wirtualnej. Jako takie godzą one w fundamenty demokratycznego państwa prawa, godność jednostki oraz spójność społeczną.

W obliczu narastającej polaryzacji i eskalacji konfliktów, skuteczna reakcja prawna na te negatywne zjawiska staje się nie tylko pożądana, ale wręcz niezbędna dla ochrony podstawowych wartości i wolności. Przemoc i mowa nienawiści mogą być co do zasady obiektem zainteresowania zarówno przepisów prawa cywilnego (naruszenie dóbr osobistych), jak i prawa karnego (czyny zabronione).

REKLAMA

Ochrona dóbr osobistych

REKLAMA

W art. 23 Kodeksu Cywilnego prawodawca objął szczególną ochroną prawną dobra osobiste człowieka wskazując dodatkowo, że podlegają one ochronie niezależnie od środków przewidzianych w innych przepisach. Brak jest jednoznacznej definicji czym są dobra osobiste. W powyższym przepisie znajdziemy jednak przykładowe dobra wskazane przez ustawodawcę, jak zdrowie, cześć, nazwisko, czy wizerunek. Konstytucja wskazuje także m.in. na konieczność objęcia taką ochroną prywatności oraz prawa do ochrony danych osobowych.

W przypadku zagrożenia naruszeniem dóbr osobistych, poszkodowany może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne (np. naruszający te dobra działa w granicach swoich ustawowych uprawnień). W razie dokonanego naruszenia pokrzywdzony może żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Poszkodowany może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Będą to w szczególności spółki prawa handlowego, fundacje, czy stowarzyszenia. Dobrami osobistymi objętymi ochroną będą w szczególności dobre imię przedsiębiorcy, nazwa, firma, tajemnica korespondencji, nietykalność pomieszczeń, czy tajemnica przedsiębiorstwa [1].

Osoba chcąca skorzystać ze swoich uprawnień do ochrony dóbr osobistych powinna przede wszystkim wezwać naruszającego te dobra do zaprzestania naruszeń, a dopiero w dalszej mierze do ewentualnego usunięcia skutków takiego naruszenia, naprawienia powstałej stąd szkody i zadośćuczynienia wyrządzonej krzywdzie. W dalszej mierze skorzystać można z drogi sądowej wytaczając powództwo przed właściwy sąd okręgowy. W tym zakresie skorzystać można także ze środków zabezpieczenia na czas trwania postępowania (np. zakaz publikowania).

Zniesławienie, znieważenie, naruszenie nietykalności cielesnej

Poza drogą dochodzenia roszczeń na drodze postępowania cywilnego, ustawodawca zdecydował się do objęcia ściganiem z oskarżenia prywatnego zniesławienia, znieważenia oraz naruszenia nietykalności cielesnej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Zniesławienie obejmuje pomawianie innej osoby o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności (w tym za pomocą środków masowego komunikowania). Zniewaga oznacza każdą czynność mającą obiektywnie charakter obelżywy, przybierającą dowolną postać, np. gestu, oplucia, rzucenia w osobę jakimś obiektem, słowa (inwektywy, obelgi, epitety), pisma, czy rysunku [2]. Jeżeli natomiast chodzi o naruszenie nietykalności cielesnej, to obejmować będzie to zarówno uderzenie pokrzywdzonego, jak i inne naruszenie jego nietykalności, w tym policzkowanie, uszczypnięcie, popchnięcie, odepchnięcie, szarpanie, szturchanie, podstawienie nogi, przytrzymywanie, ogolenie głowy, obcięcie brody, oplucie, oblanie, zrzucenie nakrycia głowy czy okularów, ukłucie, rzucenie przedmiotem w ofiarę [3].

Pokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że co do zasady sam pokrzywdzony będzie autorem prywatnego aktu oskarżenia i to także on odpowiedzialny będzie za powołanie i przeprowadzenie przed sądem stosownych dowodów (np. przedłożenia dokumentów lub wskazania miejsca ich przechowywania, bądź wskazania świadków, jakich sąd winien przesłuchać). Akt oskarżenia może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.

W razie uznania oskarżonego winnym, sąd może orzec, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a jeżeli orzeczenie takiego obowiązku jest znacznie utrudnione, sąd może orzec zamiast takiego obowiązku nawiązkę w wysokości do 200 000 zł. Orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia nie stoi w takim przypadku na przeszkodzie dochodzenia niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego.

Postępowanie cywilne a postępowanie karne

Postępowanie przed sądem cywilnym o ochronę dóbr osobistych oraz postępowanie przed sądem karnym w związku z wniesieniem prywatnego aktu oskarżenia nie wykluczają się wzajemnie, jednak posiadają wiele odmienności.

W przypadku postępowania cywilnego sądem właściwym będzie wydział cywilny sądu okręgowego. Wniesienie pozwu połączone będzie w obowiązkiem uiszczenia opłaty stałej w kwocie 600 zł. Takie postępowanie co do zasady jest bardziej czasochłonne, jednak wniesienie pozwu wstrzymuje bieg terminu przedawnienia roszczeń. W przypadku postępowania karnego sądem właściwym będzie wydział karny sądu rejonowego, a zainicjowanie postępowania będzie wiązało się z obowiązkiem uiszczenia zryczałtowanych kosztów postepowania w kwocie 300 zł. Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia nie zatrzyma także biegu terminu przedawnienia karalności, co może skutkować umorzeniem postępowania w jego trakcie.

W obydwu przypadkach wiele zależy od skuteczności doboru środka ochrony prawnej oraz jakości i dokładności zajętego stanowiska niezależnie od tego, czy będzie to pozew, czy prywatny akt oskarżenia. Środki te uzupełniają się wzajemnie, jednak nie zawsze będzie istniała możliwość wspólnego ich zastosowania. Decydując się na obronę swoich praw warto skorzystać z pomocy kwalifikowanego pełnomocnika procesowego.

Przypisy:

  1. P. Nazaruk [w:] B. Bajor, D. Bierecki, J. Bocianowska, J. Ciszewski, M. Ciszewski, G. Karaszewski, J. Knabe, J. Mucha-Kujawa, G. Sikorski, B. Sitek, R. Tanajewska, P. Nazaruk, Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 43.
  2. W. Kulesza, Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej [w:] System Prawa Karnego, t. 10, Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, red. J. Warylewski, Warszawa 2012.
  3. Ibidem.
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jaka kara za uchylanie się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego?

Z dniem wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, do Kodeksu karnego wprowadzono nowe przestępstwo polegające na uchylaniu się od wykonania orzeczonego przez sąd środka kompensacyjnego. Zamiarem ustawodawcy przy wprowadzeniu nowego przestępstwa było zarówno zapewnienie prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, jak i ochrona majątkowych interesów pokrzywdzonego wierzyciela.

10 mniej znanych praw osób z niepełnosprawnościami w Polsce

Osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać z szeregu uprawnień, świadczeń czy zniżek. O części z nich często pamiętamy. Są też takie, o których mówi się rzadziej. Wymieniamy 10 przykładowych praw!

W czerwcu 2025 r. rekordowa waloryzacja składek na koncie (o 14,41%) i subkoncie w ZUS (o 9,49%). Każdy ubezpieczony może to sprawdzić na PUE ZUS

O 566,6 mld zł zwiększył się stan kont i subkont osób ubezpieczonych w wyniku rocznej waloryzacji składek – poinformował Zbigniew Derdziuk, prezes ZUS. Dla porównania – zeszłoroczny przyrost wyniósł 521,6 mld zł.

Rząd nie mówił o tym przed wyborami. Polacy zapłacą więcej za prąd już od 1 lipca

Od 1 lipca rachunki za energię elektryczną mogą wzrosnąć – nawet o kilkadziesiąt złotych miesięcznie. Wszystko przez powrót tzw. opłaty mocowej, o której rząd nie mówił głośno przed wyborami. Choć zmiany w opłatach były zapowiadane, dopiero teraz poznajemy ich konkretne skutki dla portfeli milionów Polaków.

REKLAMA

Koniec z likwidacją przez zarządców cmentarzy prywatnych grobów w związku z ich „zadłużeniem” (upływem czasu opłaconego na utrzymanie grobu) – szykuje się ważna zmiana w przepisach

W dniu 21 maja br. sejmowa Komisja do Spraw Petycji, w następstwie skierowanej do niej petycji obywatelskiej, wystąpiła z dezyderatem do premiera, celem zajęcia przez niego stanowiska w kwestii objęcia kolejnych grobów wyłączeniem od prawa zarządu cmentarza do ich likwidacji (a dokładnie – wykorzystania grobu do ponownego chowania zwłok innej osoby), jeżeli po upływie 20 lat nikt nie zgłosi zastrzeżenia przeciw ponownemu użyciu grobu i nie zostanie uiszczona tzw. opłata prolongacyjna, a grób nie zostanie uznany przez władze cmentarza za posiadający wartość „pamiątki historycznej”.

Renta wdowia: 20 pytań i odpowiedzi

Temat renty wdowiej budzi ogromne emocje wśród naszego społeczeństwa. Wynika to przede wszystkim z granicy wieku jaka została ustalona (gdzie wiele osób jest tuż poniżej tej granicy i nie ma prawa do świadczenia) oraz z faktu, że świadczenie to jednak nie jest tak wysokie jak się spodziewana. Wciąż pojawia się też wiele pytań. Poniżej odpowiedzi na 20 najbardziej palących kwestii.

Nowy prezes IPN: Kogo powoła Sejm? Jaka jest procedura?

Karol Nawrocki, nowo wybrany prezydent RP, będzie musiał ustąpić ze stanowiska prezesa IPN. Jak wygląda procedura wyboru jego następcy i kto ma szansę objąć jedno z najważniejszych stanowisk w instytucjach państwowych? Sprawdzamy, co mówi ustawa i jak krok po kroku przebiega konkurs.

Stopy procentowe: decyzja RPP z 5 czerwca 2025 r.

Glapiński: Nie zapowiadamy dzisiaj żadnej ścieżki przyszłych stóp procentowych, nie zobowiązujemy się do żadnych decyzji, nawet werbalnie.

REKLAMA

Podwyżki dla urzędników wyższe o 666 zł od 14 czerwca 2025 r. Duża grupa zatrudnionych samorządowców ma szansę na wyrównanie od 1 marca 2025 r.

30 maja 2025 r. w Dzienniku Ustaw RP opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Podwyżki zostaną wypłacone z wyrównaniem od 1 marca 2025 r.

Jawność cen mieszkań w Polsce – na czym to ma polegać. Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, potocznie określana mianem „ustawy o jawności cen mieszkań”, po dość szybkim jej procedowaniu, finalnie w dniu 21 maja 2025 r. nabrała swojego finalnego kształtu. W tym dniu posłowie przyjęli poprawki Senatu do ustawy, które eliminowały budzące kontrowersje zapisy. Zgodnie z treścią art. 122 ust. 2 Konstytucji, Prezydent ma czas 21 dni od dnia przedstawienia mu ustawy przez Marszałka Sejmu i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Na dzień dzisiejszy jeszcze jej nie podpisał.

REKLAMA